به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در هفته اخیر خبر رونمایی از پرتال نشر دانشگاهی با عنوان اختصاری(پند) منتشر شد؛ پرتالی که توسط انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی تهیه شده و قرار است کتاب ناشران دانشگاهی را در یک وب‌سایت؛ در کنار هم عرضه کند تا به‌عنوان یک مرجع جامع و کامل مورد استفاده جامعه دانشگاهی قرار گیرد.
ارائه فهرست موضوعات در همه حوزه‌های علمی و دانشگاهی براساس منابع علمی و رسمی در نظام آموزش عالی کشور و عرضه کتاب‌های مورد تایید جامعه دانشگاهی، اطلاع‌رسانی و معرفی ناشران، کتابفروشان و کتاب‌های دانشگاهی از جمله اهداف موسسان آن برای راه‌اندازی سایت ذکر شده است. قرار است کتاب‌هایی که بر روی این پرتال قرار می‌گیرند با تخفیف ۱۰ درصدی به‌فروش برسند که این موضوع موجب واکنش‌های مختلفی در میان کتابفروشان شده است و برخی از فعالان حوزه فروش به این روند اعتراض کرده‌اند.
ایبنا در این گزارش، مساله پرتال پند را در گفت‌وگو با کارشناسان (موافق و مخالف) بررسی کرده است.
انتقاد اصلی به فروش با تخفیف است
مسعود درودی، مدیر کتابفروشی دانشمند در شهر سنندج با اشاره به اهداف اولیه راه‌اندازی این پرتال گفت: افرادی که این طرح را راه‌اندازی کرده‌اند تاکید دارند که کتاب‌ها و عناوین نشر دانشگاهی زیاد است و همه کتاب‌فروشی‌ها نمی‌توانند تمام این کتاب‌ها را به کتابفروشی بیاورند و دنبال راهکاری بودند که همه کتاب‌هایشان فروخته شود که ما کتابفروشان هم این موضوع را قبول داریم.
وی ادامه داد: در ماه‌های قبل قرار بود این سایت صرفا برای معرفی کتاب ناشران دانشگاهی اقدام کند ولی بعد تصمیم گرفته شد که فروش هم انجام شود. همچنین در ابتدا قرار بود فقط در برخی مقاطع زمانی تخفیف داده شود؛ ولی الان تخفیف دائمی برای این پرتال در نظر گرفته شده است.
درودی با بیان اینکه کتابفروشان مخالفتی با راه‌اندازی پرتال و فروش کتاب ندارند، عنوان کرد: مخالفت ما با فروش کتاب با تخفیف است، وگرنه اصل فروش ایرادی ندارد زیرا ممکن است یک دانشجو در شهری کوچک دسترسی به کتابفروشی نداشته باشد که می‌تواند با خریداری از سایت به کتاب دسترسی داشته باشد و ما مخالفتی نداریم که ناشر کتابش را معرفی کرده، عرضه کند یا بفروشد.
وی تاکید کرد: همانطور که گفتم آسیب اصلی عرضه کتاب با تخفیف است زیرا موجب ایجاد رقابت نابرابر بین کتاب‌فروش و ناشر می‌شود، قیمت‌گذاری پشت جلد کتاب معمولا بر اساس هزینه تمام شده چاپ، سود ناشر و هزینه‌های توزیع محاسبه می‌شود و زمانی که فروش کتاب به‌صورت مستقیم از سوی ناشر انجام می‌شود در واقع این تخفیف از سهم کتاب‌فروش و موزع داده می‌شود.
درودی با بیان اینکه از هر کتاب دانشگاهی معمولا هر دو تا سه سال یک ویرایش جدید منتشر می‌شود، گفت: مساله اینجا است که اغلب بعد از ویراست جدید کتاب‌های قدیمی روی دست کتاب‌فروش باقی می‌ماند و به‌فروش نمی‌رود. این موضوع بخشی از سود کتاب‌فروش را از بین می‌برد که همین، موجب ناتوانایی کتاب‌فروش در دادن تخفیف به مخاطب می‌شود.
به گفته وي، این تفاوت قیمت فروش بین ناشر و کتاب‌فروش باعث می‌شود مخاطبان بیشتر به خرید مستقیم از ناشر روی بیاورند و کتابفروشان در مضیقه شدیدتر مالی قرار بگیرند.
کتاب‌فروش قطب صنعت نشر است!
محمد یراقچی، رییس کارگروه کتابفروشان اتحادیه ناشران و کتابفروشان نیز ضمن اشاره به مخالفت عده‌ای از کتابفروشان با فروش کتاب با عرضه تخفیف در فضای مجازی توسط ناشران اظهار کرد: باید بدانیم که با تخفیف و فروش مجازی کتاب، روز‌به‌روز میزان فعالیت و فروش کتاب‌فروش پایین می‌آید و از آنجایی که کتاب‌فروش یک حلقه مهم و اثرگذار در صنعت نشر است، تضعیف فعالیت آنها به ضرر کل زنجیره است.
وی با بیان اینکه کتاب‌فروش قطب و مرکز صنعت نشر به‌شمار می‌آید، افزود: با حذف کتابفروشان، آسیب زیادی به این صنعت وارد می‌شود. نباید فراموش کنیم که کتابفروشی یک کار تخصصی است و یک کتاب‌فروش می‌تواند راهنمای خوبی برای مردم و مخاطب باشد، آنها را برای خرید کتاب خوب و مناسب هدایت کند تا بهترین اثر و ترجمه به دستشان برسد؛ مزیتی که در فروش اینترنتی کتاب وجود ندارد.
یراقچی با طرح این موضوع که فروش کتاب با تخفیف همواره یکی از آسیب‌های صنعت نشر در کشور بوده است، گفت: ما همیشه مخالف تخفیف در عرضه بودیم؛ زیرا موجب خفیف شدن کتاب می‌شود و به‌صورت کلی فروش کتاب با تخفیف باید حذف شود؛ زیرا کتاب یک جنس با ارزش و گران‌بها است.
وی تاکید کرد: رویه عرضه کتاب با تخفیف باید اصلاح شود و این نگاه نیز در میان مردم از بین برود که باید منتظر بمانند تا کتاب را با قیمت پایین‌تر در طرح‌ها یا نمایشگاه‌های کتاب خریداری کنند.
یراقچی با بیان اینکه جا افتادن این موضوع یک بحث فرهنگی است، گفت: فروش کتاب با تخفیف باید حذف شود؛ مساله‌ای که متاسفانه دوستان و همکاران ما در صنف توجهی به آن ندارند و فقط به فکر درآمد آنی و سریع هستند.
وی با اشاره به قوانین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در این زمینه توضیح داد: اتحادیه درباره فروش کتاب با تخفیف قوانینی دارد و فروشنده کتاب شامل ناشر یا کتاب‌فروش در سال سه یا چهار مرتبه می‌تواند کتاب خود را با تخفیف بفروشد که البته طبق اطلاعات من چون فروش اینترنتی از سیستم فروشگاهی خارج می‌شود، شامل این قانون نمی‌شود.
یراقچی با بیان اینکه فروش اینترنتی کتاب آن‌هم با تخفیف باید سامان‌دهی شود، افزود: استمرار فعالیت‌هایی از این قبیل به کار کتاب صدمه می‌زند و برگزاری نمایشگاه‌های کتاب و عرضه آثار با تخفیف ضربه‌ای جدی به این حوزه وارد می‌کند؛ مصیبتی که متاسفانه صنعت نشر با آن درگیر شده است.
دنبال تضعیف کتابفروشان نیستیم
سیدعباس حسینی‌نیک مدیر‌مسئول انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی در پاسخ به برخی انتقادات موجود درباره فعالیت پرتال پند گفت: ساخت پرتال جامع برای نشر دانشگاهی بسیار ضروری بود و ما در انجمن بر اساس اساسنامه خود را موظف می‌دانیم که برای نشر دانشگاهی و فعالان این حوزه تدابیری بیندیشیم.
وی با بیان اینکه از قبل شیوع بیماری کرونا راه‌اندازی این طرح را در دست اقدام داشتیم، افزود: طراحی پرتال پند در وضعیت موجود به پایان رسید و ناشران دانشگاهی در بستر این پرتال می‌توانند در صفحه مخصوص خود اطلاعات کتاب‌هایشان را به‌روزرسانی کنند و امکاناتی مانند بنر‌های تبلیغاتی ناشر، معرفی کتاب‌های جدید و کتاب‌فروشی‌های مرتبط با ناشر به تفکیک شهرها در آن پیش‌بینی شده است.
حسینی‌نیک یادآور شد: قیمت کتاب در این سایت به مسئولیت ناشر عرضه خواهد شد و ناشر می‌تواند هر تعداد کتابی که می‌خواهد بفروشد یا اینکه کتاب‌فروشانی که کتاب‌هایش را دارد را به مخاطب معرفی کند. علاوه بر آن؛ نمایندگی‌ها و کتاب‌فروشی‌های طرف قرارداد خود را معرفی می‌کند تا کاربران بتوانند کتاب‌های درخواستی خود را در هر شهر تهیه کنند.
وی با بیان اینکه هدف اصلی این پرتال معرفی آثار دانشگاهی است و قصد ما تضعیف کتابفروشان نیست گفت: اکنون استادان رشته‌های مختلف دانشگاهی می‌توانند متناسب با درسی که تدریس می‌کنند، کتاب‌های احتمالی را در این پرتال جستجو و هم از ناشر و هم کتاب‌فروش این کتاب‌ها را خریداری کنند.
حسینی‌نیک با بیان اینکه علاوه بر امکان معرفی و خرید کتاب توسط کتابفروشان استانی، هدف دیگری نیز در این پرتال پیش‌بینی شده است، عنوان کرد: اکنون در بسیاری از شهرهای کشور ویترین کتاب‌های دانشگاهی محدود است و اگرهم کتابفروشی‌ای در این زمینه کار می‌کند، نمی‌تواند همه کتاب‌های یک ناشر را در ویترین و فروشگاه خود جای دهد اما این پرتال چنین کاری را انجام می‌دهد.
وی افزود: نباید فراموش کنیم که اصل کار ما در صنعت نشر هم به عنوان ناشر و هم کتاب‌فروش، مخاطب‌محور است و هدف نهایی این است که مردم به کتاب‌های جدید دسترسی داشته باشند.
10درصد تخفیف، زیاد نیست
حسینی‌نیک درباره انتقاد کتابفروشان از عرضه کتاب با ۱۰ درصد تخفیف در پرتال پند نیز توضیح داد: تخفیف متعارف حوزه نشر اکنون ۱۰ درصد است و برخی کتابفروشان نیز کتاب را با همین میزان تخفیف می‌فروشند و مبلغ زیادی نیست.
به گفته وی، این میزان تخفیف سبب رقابت ناشر و کتاب‌فروش نمی‌شود زیرا خرید کتاب از این پرتال هزینه ارسال و پست دارد که به قیمت کتاب اضافه می‌شود و در واقع قیمت نهایی این کتاب‌ها از پشت جلد ببشتر می‌شود و یک هفته هم طول می‌کشد تا به دست مخاطب برسد. اما مخاطب با حضور در کتابفروشی علاوه بر اینکه کتاب را به قیمت پشت جلد می‌خرد می‌تواند بدون فوت وقت کتاب را خریداری کند.
حسيني نيك در پايان گفت: بنابراین کارکرد اصلی این پرتال در زمانی است که کتاب در محلی وجود نداشته باشد. در شهرهای مرکز استان که کتاب‌فروشی‌های بزرگ وجود دارند ممکن است کتابی وجود نداشته باشد و در شهرهای کوچک نیز اصلا کتابفروشی فعالی در حوزه دانشگاهی وجود ندارد.
تاملی چند
ورود تکنولوژی‌های جدید و مبتنی بر فضای مجازی، ایجاد کسب‌وکارها و کتاب‌فروشی‌های آنلاین را به امری پذیرفته‌شده و ناگزیر تبدیل کرده است؛ اما ایجاد نگرانی‌هایی درباره تهدید کتاب‌فروشی‌های فیزیکی و جایگزینی فروش حضوری با فروش مجازی هم امری طبیعی می‌نماید. حالا سوال این است که آیا با این وضعیت، باز هم باید اصرار داشته باشیم که کتاب باید فقط از جانب کتابفروشی به‌فروش برسد یا اینکه تمام و کمال تسلیم جریان تکنولوژی شویم و نسبت به سرنوشت کتاب‌فروشی‌های فیزیکی، بی‌توات باشیم؟
چطور می‌شود با در نظر گرفتن منافع و فواید هر دو شیوه فروش، نگرانی‌ها و تهدیدها را کاهش داد؟ به‌نظر می‌رسد پاسخ دادن به این سوال، ضرورت بررسی‌های کارشناسانه‌تر و تدوین و ابلاغ اساسنامه‌ها و قوانین صنفی را بیشتر پررنگ می‌کند.
سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۹ - ۱۲:۰۵
نظر شما