آقای قبادی به عنوان سوال اول و برای آشنایی بیشتر بفرمایید که «اسناد ملی» شامل چه اسنادی می‌شوند؟
به کلیه اوراق، مراسلات، دفاتر، پرونده‌ها، عکس‌ها، نقشه‌ها، کلیشه‌ها، نمودارها، فیلم‌ها، نوارهای ضبط صوت و سایر اسنادی که در دستگاه دولت تهیه شده و یا به دستگاه دولت رسیده، اسناد ملی اطلاق می‌شود. لازم است یادآوری کنم که این اسناد به‌طور مداوم از لحاظ اداری، مالی، اقتصادی، قضایی، سیاسی، فرهنگی، علمی، فنی و تاریخی در اختیار دولت است و باید به تشخیص سازمان اسناد ملی ایران ارزش نگهداری داشته باشد. همچنین تمامی اسناد ارزشمندی که در اختیار اشخاص و شخصیت‌های مختلف است، در زمره اسناد ملی و میراث مکتوب کشور محسوب می‌شود و حفظ و نگهداری از آنها وظیفه این سازمان است.
با توجه به اسناد غنی و مهمی که در استان قم وجود دارد، اما تا سال گذشته نهادی تحت عنوان سازمان اسناد و کتابخانه ملی در این استان وجود نداشت. سال گذشته که با شما صحبت می‌کردیم، در یک ساختمان مسکونی سه‌اطاقه مستقر شده بودید که نه استانداردهای لازم را برای آماده‌سازی یک مخزن مناسب به‌منظور نگهداری اسناد ارزشمند دارا بود و نه فضای مناسبی برای انجام فعالیت‌های مربوط به کتاب و نشریات، داشت. چرا هنوز مکان مناسبی به این سازمان در استان قم اختصاص داده نشده است؟
اصلا بنا نبود در این مکان کاری در خصوص فعالیت‌های تخصصی مربوط به اسناد و کتابخانه ملی صورت پذیرد، بلکه استانداری قم این مکان را به‌عنوان یک دفتر موقت برای پیگیری کارهای مقدماتی تاسیس در اختیار قرار داد تا چند ماه بعد ساختمان مناسب تهیه شود و فکر نمی‌شد این همه به طول انجامد.
یعنی پیگیری‌ها بی‌نتیجه ماند؟
ما از همان روز اول پیگیر این موضوع بودیم. از ابتدای سال ۹۸ عزم مدیریت استان جزم شد که یکی از ساختمان‌های در حال احداث متعلق به یکی از دستگاه‌های دولتی استان را که کاربری آن کاملا با حوزه فعالیت سازمان اسناد و کتابخانه ملی تناسب داشت، با تغییر بهره‌بردار واگذار کند که آن هم اولا تاکنون آماده بهره‌برداری نشده و ثانیا توافقات بین دستگاهی و مجوزهای لازم هم صادر نشده است. علاوه بر آن هماهنگی با برخی از مراجع ذیربط و اخذ موافقت آنها نیز مزید بر علت شده است.
به نظر می‌رسد این تاخیر و مشکلات اداری درنهایت به نفع اسناد ارزشمند و مهم قم نباشد و استان قم از این ناحیه متضرر شود.
بله، درست می‌فرمایید. جا دارد همین‌جا از تلاش‌های مجموعه استانداری و برخی از مدیران ذیربط تشکر فراوان داشته باشم، اما به نظرم هر روز تاخیر در تاسیس این مجموعه در استان زیان‌بار است، زیرا در استان قم گنجینه‌های ارزشمندی از اسناد و میراث مکتوب وجود دارد که در حال از بین رفتن است. اسنادی که یا در اختیار اشخاص و یا شخصیت‌های مختلف است و یا در انبارها و بایگانی‌های راکد ادارات، مراکز علمی و فرهنگی و امثال آن در حال فرسودگی است. این‌ها که گفته شد تنها نمونه‌ای از امور مربوط به حوزه فعالیت‌های این سازمان است و کماکان این امید وجود دارد که در آینده‌ای نزدیک با تامین ساختمان و فضای مناسب شاهد شروع فعالیت‌های رسمی آن باشیم.
برای حل مشکلاتی که به آنها اشاره کردید، شما در مدیریت اسناد و کتابخانه ملی استان قم در یک سال گذشته چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
سعی شده است در تعامل با دستگاه‌های اجرایی و تشکیل برخی جلسات نسبت به معرفی بیشتر آرشیو و کتابخانه ملی اقدام شود. در سال گذشته بیش از ۸ نمایشگاه اسناد در مراکز علمی و آموزشی و برخی دستگاه‌ها برگزار کرده‌ایم. واسپاری ۷۶۹۱ عنوان مشتمل بر 22 هزار 913 جلد کتاب که البته در سال‌های گذشته نیز مستقیماً توسط سازمان مرکزی صورت می‌گرفته، از دیگر اقدامات ما بوده است. واسپاری ۲۹۲ عنوان از نشریات مشتمل بر ۱۸۳۹ نسخه، اهداء ۵۵۰ جلد کتاب به برخی کتابخانه‌های استان، فعال کردن واحد تاریخ شفاهی، پیگیری و تشکیل جلسه مشترک با برخی از مدیران کتابخانه‌های تخصصی استان با استاندار و ارزشیابی اسناد تعدادی از دستگاه‌های اجرایی با اعزام کارشناس از سازمان مرکزی به تعداد 7 میلیون 823 هزار برگ که منجر به آزادسازی فضای اداری دستگاه‌ها به مساحت ۳۷۶ مترمربع شده، از دیگر اقدامات این سازمان بوده است.
کتابخانه تخصصی قم‌شناسی از مطالبات جدی پژوهشگران قم بود. در این راستا حمایتی صورت گرفت؟
بله. با همکاری برخی از پژوهشگران مقدمات تاسیس کتابخانه تخصصی قم‌شناسی هم فراهم شد که در این راستا ضمن مکاتبه با مراکز علمی، فرهنگی، پژوهشی، دانشگاهی و حوزوی و حتی شخصیت‌های فرهنگی از آنها درخواست شد آثار و کتاب‌های مرتبط با موضوع قم را اهدا کنند. خوشبختانه تاکنون قریب به ۱۰۰ عنوان جمع‌آوری شده است و امید می‌رود که با تامین ساختمان این مدیریت، بخش ویژه آن با عنوان کتابخانه تخصصی قم‌شناسی شکل بگیرد.
در ایام شیوع ویروس کرونا فعالیت‌های شما به چه صورتی بود؟ آیا برنامه خاصی داشتید؟
در قم به علت محدودیت فعالیت‌ها اقدام خاصی در مورد کرونا نداشته‌ایم اما آنچه سازمان اعلام کرد، مبنی بر این بود که اعضای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در راستای تداوم طرح فاصله‌گذاری اجتماعی می‌توانند برای تمدید امانت کتاب از طریق پیام‌نگار اقدام کنند و نیازی به حضور در محل کتابخانه ملی نیست و برای ارائه خدمت به دانش‌آموزان و دانشجویان سایت کتابخانه ملی کودک و نوجوان ۲۳ هزار عنوان کتاب برای مخاطبان در دسترسی کامل قرار داد که برای استفاده از آن هیچ عضویتی لازم نیست.
نظر شما