خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- کتاب «شهروندان و اربابان؛ تاریخ اجتماعی اندیشه سیاسی غرب از دوران باستان تا قرون وسطای متاخر» نوشته الن میک‌سینزوود که نشر لاهیتا آن را با ترجمه یوسف صفاری به بازار نشر فرستاده است، تحولات اندیشه سیاسی در غرب را بر بستر تحولات اجتماعی مورد بررسی قرار می‌دهد و در واقع از منظر مقوله تاریخ اجتماعی، به روایت تاریخ اندیشه می‌پردازد. این کتاب در واقع نقدی عملی بر روش‌های متداول نوشتن تاریخ اندیشه به ویژه در مکتب کمبریج است.
 
نویسنده کتاب، الن میک‌سینزوود در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی عضو شورای سردبیری دو نشریه مشهور چپ، نیولفت ریویو و مانتلی ریویو بوده و تاثیر بسیاری بر بخش عمده‌ای از مناقشات درباره نظریه مارکسیستی داشته است. وود در ایران نیز متفکر شناخته شده‌ای است و دو کتاب از او با عنوان «امپراتوری سرمایه» و «دموکراسی در برابر سرمایه داری» با ترجمه حسن مرتضوی به فارسی منتشر شده است. طیف آثار الن میک سینز وود بسیار گسترده است، از آثار تاریخی درباب یونان باستان تا آثاری درباره اندیشه‌های سیاسی مدرن، نظریه سیاسی معاصر، مارکسیسم و ساختار و تکامل سرمایه داری مدرن. نخستین کتاب وی با عنوان «ذهن و سیاست: رویکردی به معنای فردگرایی لیبرالی و سوسیالیستی» در ۱۹۷۲ منتشر شد. در سال ۱۹۷۸ به همراه همسرش نیل وود (که در سال ۲۰۰۳ درگذشت) کتاب «ایدئولوژی طبقاتی و نظریه سیاسی کهن: سقراط، افلاطون و ارسطو در بستر اجتماعی» را منتشر کرد. الن میک سینز وود از ۱۹۸۴ عضو تحریریه نشریه «نیولفت ریویو» بود و این همکاری تا ۱۹۹۷ ادامه داشت. در سال ۱۹۸۶ کتاب مهم او با عنوان «عقب نشینی از طبقه: یک سوسیالیسم «حقیقی» جدید» منتشر شد. این کتاب که نقدی بر چپ های نوظهور پسامدرن و یکی از نخستین و نافذترین آثار در این زمینه است، برنده جایزه یادمان آیزاک دویچر شد.
 
آثار وود در زمینه یونان باستان همیشه جذاب و خواندنی بوده‌اند. او اولین نظریه پرداز و تاریخ نگاری بود که نشان داد گسترش فلسفه یونان بیش از حضور بردگان مدیون حضور نیروی کار آزاد در جامعه آتنی بود. در کتاب «شهروندان و اربابان» که یکی از مهمترین آثار اوست نیز در همین مسیر حرکت می‌کند: «آزادی دهقانان یونان از هر شکل بندگی یا از پرداخت خراج به ارباب یا دولت، برعکس هم قطارانشان در هر جای دیگر، همان چیزی بود که دریافت تازه ای از آزادی و آزادمرد را آفرید». (ص۴۸) او اضافه می کند «آزادی دهقانان کل طیف وابستگی را در هم پیچید و دوگانه محض آزادی و بردگی را باقی گذاشت، که یکی صفت شهروندان و دیگری وضعیتی بود که هیچ شهروندی را نمی شد به آن فروکاست». وود به خوبی نشان می دهد که مفهوم یونانی «الوثریا» (آزادی) معنایی دیگر هم دارد: آزادی از ضرورت کارکردن برای دیگران، و این مفهوم نه به معنای «آزادی از کار، بلکه آزادی کار» است.
 
هر تمدن پیچیده‌ای که دولت و رهبری سازمان‌یافته دارد، ناگزیر از آفرینش اندیشه‌هایی درباره مناسبات بین رهبر و پیرو، حاکم و رعیت، فرمان‌روایی و فرمان‌برداری است. می‌توان این اندیشه‌ها را سیاسی خواند، خواه به شکل فلسفه روشمند باشند، خواه شعر، تمثیل یا ضرب‌المثل، شفاهی باشند یا مکتوب؛ اما موضوع این کتاب به نوع به‌راستی خاصی از اندیشه سیاسی بازمی‌گردد که در شرایط تاریخی به‌راستی خاصی در یونان باستان سربرآورد و بیش از دو هزار سال در جایی که اکنون اروپا نامیده می‌شود و نیز در پایگاه‌های استعماری‌اش رشد کرد.


 
یونانیان با به‌کارگیری عقل انتقادی برای به پرسش گرفتن پایه‌ها و مشروعیت قواعد اخلاقی سنتی و اصول حقوق سیاسی، نوعی متمایز و خاص خود از نظریه سیاسی یعنی بررسی روشمند و تحلیلی اصول سیاسی را ابداع کردند که مملو از تعاریف پیچیده و مباحثات خالصانه بود. با وجود آنکه در دنیای غرب روش‌های دیگری نیز برای اندیشیدن درباره سیاست وجود داشته‌اند، آنچه اندیشه کلاسیک غربی شناخته می‌شود، خواه باستانی یا مدرن، به سنتی از نظریه سیاسی تعلق دارد که یونانیان بنیان‌گذارش بودند.
 
موضوع این کتاب، تاریخ اجتماعی نظریه سیاسی از دوره باستان تا قرون وسطاست؛ اما مرز دوره قرون وسطا به‌ویژه اینکه این دوره چه زمانی به معنای دقیق کلمه به پایان می‌رسد، شاید بیش از حد محل بحث بوده است. تاریخ‌های نظریه سیاسی پایان قرون وسطا را اغلب یک سده یا بیشتر پس از این تاریخ می‌دانند.
 
در فصل اول، نویسنده بنیان‌های روش‌شناسی کتاب را به‌طور کامل بررسی می‌کند. در همان چند صفحه اول این فصل مشخص می‌شود که هدف از نوشتن کتاب نقدی جدی بر روش تاریخ‌نگاری مکتب کمبریج به‌خصوص نماینده شاخص آن «کوئنتین اسکینر» و همچنین متن‌گرایی محافظه‌کارانه «لئواشتراوس» و شاگردانش است. فصل بعدی حاوی مطالب بیشتری درباره شرایط تاریخی خاصی به‌ویژه در آن است که پدیدآورنده نوعی باور به عاملیت انسانی بود که شرط لازم نظریه سیاسی است. در این فصل به طور انحصاری به شرایطی کلی پرداخته شده که یونان را از سایر تمدن‌های باستان متمایز کرد و زمینه را برای نظریه سیاسی فراهم آورد.
 
نویسنده ابتدای این فصل فضای کلی حاکم بر علوم سیاسی دانشگاه‌های امریکا را در میانه قرن بیستم شرح می‌دهد: «متخصصان دانشگاهی در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ یعنی دوره احیای مطالعه نظریه سیاسی ـ بحث‌های بی‌پایانی درباره ماهیت و سرنوشت رشته خود داشتند، اما به‌طور کلی از نظریه‌پردازان سیاسی به‌ویژه در دانشگاه‌های امریکا انتظار می‌رفت که تقسیم مطالعات سیاسی به «تجربی» و «هنجاری» را بپذیرند. در یک‌سو علم سیاست واقعی قرار می‌گرفت که مدعی برخورد علمی با واقعیات زندگی سیاسی، چنان‌که هستند بود و در سوی دیگر «نظریه» که در برج عاج فلسفه سیاسی نشسته و درباره آنچه باید باشد و نه درباره آنچه هست، می‌اندیشید.
 
پولیس نه‌تنها شکل سیاسی متمایزی را به نمایش می‌گذاشت، بلکه سازمان‌یافتگی یگانه‌ای از مناسبات اجتماعی را هم تجسم می‌بخشید. دولت در سایر تمدن‌های برجسته معمولاً تجسم رابطه بین حاکمان و رعایا و در همان حال رابطه بین تصاحب‌کنندگان و تولیدکنندگان بود. در فصل سوم کتاب به پولیس یونان باستان پرداخته شده است.
 
در این کتاب به متون کلاسیک نظریه سیاسی پرداخته شده و سپس بر دولت غربی متمرکز شده است. این متون که ساخته و پرداخته اذهانی پرتوان‌اند و اغلب به قلم نویسندگانی تراز اول و صاحب سبک ادبی به نگارش درآمده‌اند، به نحو بی‌نظیری تاریخ سیاسی غرب را در دسترس ما قرار می‌دهند، و خواه و ناخواه مهر نازدودنی خود را بر فرهنگ مدرن و جهان امروز ما زده‌اند. این متون به طور کلی، حاوی نظرات رایج طبقه حاکم بوده‌اند؛ و البته این بدان معنا هم هست که قدرت‌های امپراتوری‌ای که شاخه‌های خود را در اکناف جهان می‌گستراندند، این افکار را با خود به همراه می‌بردند.
 
انتشارات لاهیتا کتاب «شهروندان و اربابان» نوشته الن  میک‌سینزوود را با ترجمه یوسف صفاری در سال 1398 با تیراژ 1000 نسخه و قیمت 44 هزار تومان در  319 صفحه منتشر کرده است.