به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، با آغاز شیوع ویروس کرونا، یکی از دغدغه‌های اصلی روز‌های قرنطینه دسترسی به منابع مطالعاتی دانشگاهی بود؛ دغدغه‌ای که مسئول انتشارات کتابخانه دانشگاه تهران از مرتفع کردن آن با عرضه رایگان نسخه‌های الکترونیک کتاب‌ها در فضای مجازی خبر می‌دهد.

عرضه رایگان کتاب‌های الکترونیک این انتشارات از اول فروردین‌‌‌ماه برای دانشجویان آغاز شده است. بنابه گفته محمد موسی‌خانی، مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران، 400 عنوان کتاب الکترونیکی منتشر شده در کتابخوان الکترونیکی مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران (در قالب ای‌بوک) به‌خاطر شیوع ویروس کرونا و تعطیلی دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها، به‌طور رایگان در دسترس پژوهشگران، استادان و دانشجویان قرار گرفته‌است.

این اقدام، اگرچه در فضای مجازی رضایت برخی افراد را به‌دنبال داشته است، اما عرضه رایگان کتاب‌هایی که مولفان طبق قرارداد، سهم 10درصدی از فروش آن‌ها دارند، در تغایر با قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان می‌نماید. حتی خیرخواهی دانشگاه تهران و اینکه موسی‌خوانی آن‌را تلاشی ملی و همسو با منافع مردم برای دسترسی آسان‌تر مخاطبان به منابع آموزشی در دوره کرونا معرفی می‌کند، این دغدغه را رفع نمی‌کند.

مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران این طرح را مشابه اقدام برخی دانشگاه‌های بزرگ از‌جمله کمبریج می‌داند که برای نخستین‌بار 700 عنوان کتاب ای‌بوک خود را رایگان در اختیار دانشجویان قرار داده‌است.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار‌(ایبنا) درباره پرداخت حق تالیف گفت: «هر یک از مولفان این کتاب‌ها، متقاضی دریافت حق‌التالیف باشند، موسسه آمادگی دارد، حق‌التالیف آن‌ها را بپردازد اما از زمان انتشار نسخه‌های رایگان، هیچ‌یک از مولفان برای دریافت حق‌التالیف خود درخواست نداده‌است.»
  


اگرچه احتمال آن وجود دارد که هر 400 مولف هنوز از این اقدام، اطلاع نیافته باشند اما وی ادامه داد: «حاضریم از حق و حقوق خودمان نیز بگذریم تا منابع رایگان در اختیار مخاطبان و جامعه دانشگاهی قرار بگیرد. علاوه‌براین؛ شرکت طرف قرارداد که با سود 30 درصدی، مسئولیت تبدیل نسخه کاغذی به ای‌بوک را برعهده داشت نیز از حقوق خود برای مشارکت در این طرح ملی صرفه‌نظر کرد.»
 
هرچند موضوع همه‌گیری ویروس کرونا، همه ارکان جامعه را غافلگیر کرده اما پرسش دوم این است که چرا پیش از انتشار رایگان نسخه‌های الکترونیک از سوی این انتشارات، مساله با مولفان درمیان گذاشته نشده است؟

مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران، با بیان این مطلب که حق انتشار، کتاب‌‌ها متعلق به دانشگاه تهران است، بر جلب رضایت پدیدآورندگان تاکید کرد و به اعلام آمادگی پدید‌آورندگان دیگری که با انتشارات دانشگاه تهران همکاری دارند و از انجام این طرح باخبر شده‌اند، خبر داد.

در نظر گرفتن منافع ملی به‌ویژه در شرایط بحرانی مانند گرفتاری کرونا، اتفاق با اهمیتی است، اما به‌نظر می‌رسد هیچ وضعیت و شرایطی نباید در روند قانونی ایفای حقوق مولفان خللی وارد کند.