کتاب «معماری بیوگنوسیس؛ مطالعه علم حیات در معماری» از سری کتابهای فناوریهای آینده در معماری و شهرسازی، نوشته هادی محمودینژاد؛ دکترای معماری بیونیک و پژوهشگر مطالعات بینرشتهای زیستی در معماری در سه فصل ابتدا مفهوم طبیعت، زیستشناسی و معماری را تبیین، در ادامه به مسأله سیستم در طبیعت و معماری اشاره میکند و در پایان به معماری بیوگنوسیس میپردازد.
همزیستی انسان، طبیعت و معماری در معماری سنتی ایران
«با مدرنیزاسیون شدن کشورها و تمایل به سکونت عمودی، طبیعت از زندگی انسانها حذف شده و بعضا انسان با نابودی طبیعت سعی بر ساخت اتوپیای (مدینه فاضله) خود بوده است که با گذشت زمان و تأثیراتی که این سبک معماری در مجتمعهای مسکونی بر روحیات و رفتار ساکنین داشته و همچنین اتفاقاتی نظیر مجتمع پروئیت ایگو، میتوان چنین برداشت کرد که انسان مدرن یک دیستوپیای (مدینه نازله) برای خود خلق کرده بود و در اینجا باید بر چیرگی معماری بر طبیعت اشاره کرد. طرحهای انبوهساخت (مجتمعهای مسکونی) در کشورها طبق نظریات مدرن سعی بر اسکان دادن تعداد بیشتر افراد را داشته، که در اینگونه طرحها طبیعت موجود در فضاهای زندگی حذف شده است. سایمون بل، براساس مطالعاتش به این نتیجه رسید که پیوند با طبیعت براساس تجربه و علم با آن میتواند احساس بیگانگی را در مجتمعهای مسکونی تقلیل دهد.
در معماری سنتی ایران، همزیستی مسالمتآمیز انسان، طبیعت و معماری کاملا مشهود است. اشارات متعددی که در کتاب آسمانی مسلمانان به گیاه، نور، اجزاء طبیعت و در نهایت تمثیل بهشت شده، موجب گردیده تا در معماری ایران حضور طبیعت بهصورت همهجانبه باشد. فضاهای نیمهباز و نیمهبسته در یک روند سلسله مراتبی به نحوی در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند که گویی همیشه انگیزه احترام و حفظ نعمتهای الهی را پاس میدارند. این جایگاه ویژه عناصر طبیعی در معماری سنتی ایران از جنبههای گوناگون قابل تأمل میباشد. آنجا که ارزشهای بستر طبیعی مورد حفاظت و توجه قرار میگیرد تا بهرهگیری از عناصر طبیعی و یا روند فرایند و قوانین طبیعی در طراحی، همه نشان از دقتنظر معمار سنتی در برقراری پیوند معنایی و کالبدی طبیعت و معماری دارد.»
دوری از طبیعت در معماری پیچیده آیندهنگر
«طراحی ساختمانها روزبهروز پیچیده میگردد و برخی طرحهای مربوط به آینده این پیچیدگی را در فرمهای معماری خود نشان میدهد. این پیچیدگیها معماری را از طبیعت دور میکند. بهعنوان مثالی برای معماریهای آینده میتوان به هتل «مرگ ستاره قمری» اشاره کرد. این طرح در کیت تروتر در باکو آذربایجان انجام شده است. هتل «هلال» بهعنوان نقطه مقابل هتل قرص کامل طراحی شده است با ستونهایی که توسط قوس سردر آن پوشیده شدهاند. دو هتل توسط سه ساختمان بلند قابل سکونت و یک ساختمان اداری با 43 طبقه و ارتفاع 203 متر به یکدیگر متصل میشوند. اگر پنجره قرص کامل تکان داده شود، ستاره مرده نیز ارتعاش مییابد؛ این یک پیشرفت شگفتآور است.
نمونه دیگر از طراحی مفهومی ساختمانی در وسط آبشار توسط دیوید گونزالت در اسپانیا ساخته شده و «گیاه آبی» نام گرفته است. بهعنوان نمونه دیگر در طراحی آیندهنگر میتوانیم به برجهای دبی انجام شده توسط تامسون ونتولت استین بک اشاره کرد که بیان میدارد، طراحی این ساختمان نه تنها آیندهنگر بوده، بلکه موفقیتی تکاملی و خلاقانه است که در دبی امارات بنا شده است. چهار برج دارد با ورودی 45 الی 97 طبقه، که مانند یک خوشه، تندیسی را طراحی کرده است که یادآور حرکت شعله شمع است. در تمام این طرحهای پیشنهادی برای معماری ساختمانهای آینده میتوان دید که ساختمانها در ابعاد مختلف معماری مثل ساختار کاربرد شکل و غیره اغراقآمیز هستند و بهنظر میرسد کاملا از طبیعت دور شدهاند. از لحاظ معماری این ساختمانها بسیار جذاب و هیجانانگیز هستند، اما از لحاظ محیط زیستی و طبیعت اطراف آن، ایده و طرح خوبی نیستند.
نخستین چاپ کتاب «معماری بیوگنوسیس؛ مطالعه علم حیات در معماری» در 172 صفحه با شمارگان 300 نسخه به بهای 42 هزار تومان از سوی انتشارات طحان راهی بازار نشر شده است.
نظر شما