محمود آموزگار نایب رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به مباحث ایجاد شده در زمینه تغییر قیمت پشت جلد کتاب از سوی ناشران و کتابفروشان گفت: این بحث در هیات مدیره دوره گذشته اتحادیه ناشران و کتابفروشان مطرح بود و تلاش کردم موضوع به سرانجام برسد و مساله را تا آنجا جلو بردیم که ابتدا در جلسات هیات مدیره و کارگروه‌ها بحث‌های لازم برای بررسی موضوع انجام شد.
 
وی افزود: ما در سال‌های اخیر با بالا رفتن هزینه‌های تولید روبه‌رو هستیم؛ ‌قیمت کاغذ بالا رفته و برای کتابی که اردیبهشت سال گذشته چاپ شده است الان به غیر از پول کاغذ برای بقیه ملزومات چاپ از لیتوگرافی تا صحافی و جلدسازی باید دو برابر هزینه پرداخت شود.
 
آموزگار با بیان اینکه برای ناشر به غیر از کاغذ هزینه‌ها حدود ۱۰۰ درصد افزایش داشته است، عنوان کرد: اگر هزینه‌های چاپ هر جلد کتاب تا سال گذشته بدون احتساب هزینه کاغذ ۱۰ هزار تومان بوده است امسال ناشر حداقل باید ۲۰ هزار تومان هزینه چاپ برای هر جلد پرداخت کند.
 
وی یادآور شد: ناشر برای هر جلد کتاب یک قیمت فروش انتخاب کرده تا بتواند خواب سرمایه و هزینه مبادله لازم برای فروش کتاب را تامین کرده و امسال اگر بخواهد کتاب چاپ کند باید دو برابر سال گذشته هزینه پرداخت کند، البته قبل از آن باید روی موجودی کتاب‌هایش در بازار و قیمت‌های آن‌ها تجدیدنظر کند.
 
آموزگار با بیان اینکه این موضوع ساماندهی شود، گفت: در هیات مدیره دوره قبل درباره این موضوعات بحث و تبادل‌نظر شد و در پایان نتیجه بر این شد که ناشران حق دارند قیمت کتاب را تغییر دهند اما برای این مقصود ساز و کاری لازم است؛ زیر مراجعی مانند سازمان تعزیرات و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان از گران‌فروشی مراقبت می‌کنند.
 
وی درباره نظارت سازمان‌ها بر قیمت کتاب توضیح داد: در سال‌های گذشته ما موارد زیادی داشتیم که بعد از برچسب تغییر کتاب مشتری شکایت کرده و ناشر به تعزیرات رفته و در آنجا از همکاران ما شکایت شده بود که چرای روی کتابی که قیمت ۲۰ هزار تومانی بوده است برچسب ۳۰ هزار تومانی زده‌اند؟
 
آموزگار به توافقی که با سازمان تعزیرات در این زمینه انجام شده است هم اشاره کرد و گفت: طبق این توافق قرار شد اینگونه موارد اگر در مرحله تحقیقات است از نظر کارشناسی اتحادیه استفاده کرده و استعلام کنند. این اقدام الان با هماهنگی بسیار خوبی در حال انجام است و مواردی هم که در شعبات تعزیرات مطرح می‌شود کارشناس اتحادیه به آنجا می‌رود و درباره موضوع اظهارنظر می‌کند که این افزایش قیمت درست یا نادرست است.
 
لزوم اعمال تغییر قیمت‌ها در یک سامانه مرجع
نایب رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در پاسخ به سوال ایبنا که تغییر قیمت‌ها چگونه باید به اطلاع کتابفروشان برسد، گفت: نکته مهم این است که تغییرات قیمت باید در یک سامانه مرجع مانند خانه کتاب اعمال شود؛ زیرا اکنون خانه کتاب تنها مرجعی است که قیمت را اعلام می‌کند و طبیعتا اگر تغییری در قیمت کتاب‌ها صورت می‌گیرد باید در سایت آن‌ها مشخص شود.
 
وی ادامه داد: البته در دوره گذشته هیات مدیره جلساتی هم در این زمینه با نمایندگان سازمان تعزیرات و حمایت از مصرف‌کنندگان برگزار شد که بتوانیم چارچوبی برای این موضوع تعریف کنیم که قابل کنترل باشد.
 
آموزگار با بیان اینکه موتور محرک این ماجرا اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بود، عنوان کرد: با توجه به اینکه از جاهای مختلف درباره تغییر قیمت کتاب شکایت و گله به اتحادیه می‌رسید با خانه کتاب هم به این توافق رسیدیم که این کار اجرایی شود.
 
وی یادآور شد: در آن زمان تصور می‌کردیم که باید در این تفاهم‌نامه به دستگاه‌های نظارتی و رسیدگی مثل تعزیرات هم توجه کنیم به همین دلیل از آن‌ها دعوت به مشارکت کردیم و آن‌ها با توجه به اینکه قیمت گذاری کتاب از پیش قطعی نیست گفتند بهتر است ما را وارد نکنید؛ بلکه فقط با هم مشورت کنیم که البته تغییراتی در خانه کتاب رخ داد و ماجرا شکل نگرفت.
 
آموزگار بار دیگر با تاکید بر اینکه شکل درست اجرای کار این است که تغییر قیمت‌ها در سایت خانه کتاب انجام شود، گفت: این کار باید به عنوان یک معیار اصلی اجرایی شود و در ادامه وقتی ناشری قصد دارد قیمت کتاب موجود خود را افزایش دهد حتی اگر کتاب را در کتابفروشی‌ها پخش کرده باشد باید از طریق موزعان برچسب‌ها را به دست کتابفروشان برسد و آن‌ها کتاب‌های موجود در بازار را تغییر دهند تا جلوی سوءاستفاده گرفته شود.
 
وی یادآور شد: در این زمینه اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران باید با خانه کتاب این موضوع را هماهنگ کند، زیرا طبق قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان درج قیمت کتاب اجباری نیست ولی درج شمارگان اجباری است. بنابراین برای جلوگیری از برخی سوءاستفاده‌ها، از ناشران به صورت عرفی قیمت را در شناسنامه درج می‌کردند و الان این گزینه در اطلاعات خانه کتاب درج می‌شود.
 
آموزگار درباره اهمیت قیمت کتاب گفت: اکنون اداره دارایی زمانی که به بحث مالیاتی کتابفروشان رسیدگی می‌کند بر اساس مبنای فهرست خانه کتاب مراجعه می‌کند و تعداد جلد کتاب‌ها و قیمت‌ها را از آنجا مشاهده می‌کند.
 
تعیین معیار قیمت کتاب سخت است
آموگاز همچنین با تاکید بر اینکه موضوع کتاب و قیمت‌گذاری برای‌ آن خاص است، گفت: بحث این است که یک کتاب فقط هزینه کاغذ ندارد؛ بلکه هزینه‌هایی همچون ترجمه، حق‌التالیف و سایر مراحل پیش از انتشار دارد که بر قیمت نهایی کتاب اثرگذار است و باید به آن‌ها توجه کرد.
 
وی ادامه داد:‌ برای پرداخت حق‌التالیف و ترجمه معیارهای مختلفی اجرا می‌شود؛ موردی داریم که ناشر حقوق مادی ترجمه را به صورت قطعی خریداری می‌کند و در مواردی هم کتاب می‌دهد. در موارد دیگر درصدی از شش تا بیش از ۲۵ درصد از فروش کتاب برای افرادی که مطرح هستند و صاحب‌نام هستند، اختصاص داده می‌شود.
 
آموزگار با طرح این موضوع که همه این مباحث تفاوت‌هایی برای قیمت‌گذاری ایجاد می‌کند، عنوان کرد: به همین دلیل است که نمی‌توان برای قیمت‌گذاری کتاب از قبل معیارهایی تعریف کرد؛ زیرا غیر از مزان کاغذ مصرفی برای هر کتاب، مبلغی هم برای ترجمه و تالیف و ویراستاری هزینه می‌شود و گاهی برای یک کتاب ویراستاری اعمال نمی‌شود که طبیعتا این موضوع بر قیمت نهایی کتاب تاثیر دارد.
 
وی با بیان اینکه کتاب کالای سخت فروش است و اولین چیزی که از سبد خرید خانواده خارج می‌شود کتاب است، گفت: کسی که بیشتر از همه حساس است که کتابش به فروش برود ناشر است؛ زیرا نگران است که قیمت بالا موجب نشود که کتابش فروش نرود و در انتخاب قیمت حتی در دوره‌ای که ملزومات چاپ و نشر کتاب افزایش پیدا کرده بود در بین همکاران ملاحظاتی وجود داشتند.
 
وی همچنین در پاسخ به سوال دیگر ایبنا درباره چگونگی اطلاع تغییر قیمت کتاب به کتابفروشی شهرستان‌ها نیز گفت: من در فضای مجازی مشکلاتی که درباره تغییر قیمت کتاب در شهرستان‌ها وجود دارد را خواندم و حرف خود را تکرار می‌کنم که ناشری باید تغییر قیمت کتاب‌های خود را به مرجعی مثل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران اعلام کند و آن‌ها نیز به خانه کتاب اعلام کنند تا قیمت جدید را در آنجا درج کنند.
 
به گفته آموزگار، البته با توجه به ادغام موسسه خانه کتاب ضروری است که موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی این موضوع را پیگیری کند؛ زیرا ضرورت ساماندهی این قضیه برای ناشران و کتاب‌فروشان چشمگیر است.
 
کتاب‌هایی با قیمت‌های مختلف
وی همچنین درباره کتاب‌هایی که چند چاپ مختلف از آن‌ها در بازار وجود دارد، گفت: زمانی که کتابی به کتاب‌فروش داده می‌شود، فروش قطعی برای ناشر تلقی می‌شود و امانی نیست. کتاب‌فروش باید در یک موعد زمانی 8 تا 9 ماهه پول کتاب را پرداخت کند و به ناشر برگشتی ندارد.
 
وی افزود: این موضوع موجب می‌شود کتاب‌ها در آمار موجودی ناشر نباشد و قاعدتا ناشر موجودی را نگاه می‌کند. زمانی که در انبار کتابی نداشته باشد اما درخواست برای آن باشد، برای تجدید چاپ اقدام می‌کند؛ درحالی که هنوز از این کتاب وجود دارد و طبیعتا کتاب جدیدتر تغییر قیمت دارد.
 
آموزگار به موضوع دیگری که به دنبال این بحث ایجاد می‌شود اشاره کرد و گفت: به دنبال این موضوع، ممکن است در برخی کتاب‌فروشی‌ها چاپ قدیم کتاب‌ها وجود داشته باشد که قیمت پشت جلد پایین‌تری دارند و کتاب جدید با قیمت بالاتر به کتابفروشی‌‌های دیگر می‌رود. این وضعیت مخاطب سردرگم را سردرگم می‌کند؛ چرا یک کتاب با دو قیمت عرضه می‌شود.
 
وی تاکید کرد: من اخیرا در مطلبی به برخی از این مشکلات اشاره کردم و نوشتم که قیمت‌گذاری و مباحث حوزه قیمت از جمله سهم بخش‌های مختلف، فروش امانی و قطعی، تعارض‌های موجود در آن و گردش نقدینگی همچنین بهای کتاب اهمیت دارد که باید برای هر یک از آن‌ها راهکاری اندیشیده شود.