در دنیای نوین و صنعتی امروز و با گسترش بازارها که با پیچیدگی‌های فراوانی همراه است، پرداختن به اخلاق و ارزش‌های اخلاقی یکی از ضروریات به‌شمار می‌آید. رفتارهای اخلاقی سازمان‌ها و کارکنان همواره مورد قضاوت قرار می‌گیرد و تصویری را در اذهان عموم شکل می‌دهد. یکی از موضوعاتی که از سوی حاکمان و مدیران کارآمد در سطوح جامعه و سازمان‌ها دنبال می‌شود، ایجاد بسترهای مناسب برای نیروی انسانی شاغل در فضای کسب و کار است تا با احساس مسئولیت و تعهد کامل و پایبندی به اصول اخلاقی به فعالیت روزانه خود بپردازند.
ساختار این مجموعه از موضوعات مختلف در حوزه اخلاق و احکام کسب و کار تشکیل شده است که شامل هفت فصل است. فصول این کتاب به ترتیب از مفاهیم و کلیات، اخلاق در حرفه و عمل، مبانی بینشی و فقهی کسب و کار، مبانی ارزشی کسب و کار، احکام کسب و کار، اخلاق کلان‌نگر و تأثیر آن بر رشد اقتصادی و همچنین ترویج و اجرای برنامه‌های اخلاق تشکیل شده است.
محمدصادق علیپور، نویسنده و مدرس دانشگاه در ابتدای نشست گفت: کتاب «اخلاق و احکام کسب و کار» بر اساس سرفصل‌های پیش‌بینی شده درس اخلاق و احکام کسب و کار برای دانشجویان رشته‌های مدیریت و بازرگانی تهیه شده است.
وی سپس به پیشینه کسب و کار اشاره کرد و گفت: اگر به هزاران سال قبل برگردیم زمانی که جمعیت اندک بود هر کسی بنا به ضروریات و اقتضائات به کسب غذا و مواد غذایی دست می‌زده و نیاز نبوده که به تجارت و کسب و کار که به شکل المان امروزی بود بپردازد. به مرور جمعیت گسترش پیدا می‌کند و انسان یاد می‌گیرد که کشت و کار داشته باشد و تولید کند. همچنین می‌آموزد که تجارت کند و بازرگانی داشته باشد و با پیدایش بازارها فرصت می‌کند دیده شود.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: از سه هزار سال پیش انسان‌ها یاد گرفتند تبادل داشته باشند، مباحث ارزشی در آن هزاره‌ها وجود نداشته و به مرور زمان انسان‌ها یاد می‌گیرند که در کنار هم بودن باید یکسری مجموعه قوانین و مقررات را وضع کنند و پشت همه این‌ها موازین ارزشی وجود داشته است.
علیپور افزود: حتی می‌بینیم که در هزاران سال قبل اگر هیچ مقرراتی نبوده است انسان‌ها دوست دارند که مواردی را در مایملک خود قرار دهند. از این مسایل شروع مباحث و کسب و کار پدید می‌آید و انسان‌ها یاد می‌گیرند که چگونه داد و ستد کنند بدون اینکه ارزش طلا و سکه و دینار کاهش پیدا کند و زمانی که به مشکل و یا اختلافی برمی‌خوردند به حکام محلی مراجعه می‌کردند و حکام محلی نیز مشروعیت خود را از جامعه می‌گیرند.
وی ادامه داد: در جامعه چیزی را نمی‌توانید تولید کنید بلکه باید از نظر شرعی با قوانین جامعه همسانی داشته باشد و از بایدها و نبایدها پیروی کند. تولیدکننده باید خطوط قرمز جامعه خود را بشناسد و بر اساس آن قوانین دست به تولید بزند. شاید در یک کشوری تولید یک کالا مجوز داشته باشد و با قلمرو کشور ما در تضاد باشد و این محدویت باعث شود که تولید و یا تبادل آن کالا را کنار بگذارید.
علیپور بیان کرد: نکته‌ای که اهمیت دارد اعتمادسازی براساس قوانین درست است. وقتی تولیدکننده کالایی را تولید می‌کند باید اعتماد داشته باشد که به جامعه برمی‌گردد زیرا یک طرف عرضه و طرف دیگر تقاضا را داریم. اخلاق نیز در فضای کسب و کار به عنوان سرمایه و یک مزیت رقابتی شناخته می‌شود و این مزیت رقابتی است که می‌تواند تولید برند را روز به روز افزایش دهد.
وی افزود: آنچه به دانشجویان منتقل می‌شود آن خط‌کش متر و معیار است که باید درست تعبیر شود که حداکثر مطلوبیت را به مشتری برساند بدون کمترین نارضایتی. زیرا قرار نیست که خریدار درگیر یک کالا شود، تولید یک اتومبیل برای خریدار باید در خدمت او قرا بگیرد بدون هیچ مشکلی نه اینکه خریدار درگیر آن شود و هر روز بخشی از آن ایجاد اشکال کند.
این مدرس دانشگاه افزود: مجموعه قوانین حکم می‌کند که آن را درست تعبیه کرده باشیم و به دست مشتری برسانیم و اگر غیر از آن باشد اخلاق تولید از بین رفته است. همچنین در این زمینه باید فضای رقابتی ایجاد شود و تولیدکننده کالا را به روز نگه دارد که بتواند فضای رقابتی را تصاحب کند و بازار را از دست شما خارج کند.
وی بیان کرد: در اقتصاد کلان بحث درآمد مطرح می‌شود که مازاد آن باید در بحث پس‌اندازها باشد. یکی از عوارض و مشکلات این حوزه که می‌تواند ما را در دست‌انداز بندازد تا منابع مالی را به شکل بهینه استفاده نکنیم این است که این منابع از طریق افراد سودجو در اختیار قرار گیرد. منابع مالی باید درست در جای خود نشسته باشد و بتواند چرخه اقتصاد را بچرخاند.
علیپور ادامه داد: نکته‌ای که در این کتاب تاکید می‌کنیم نگاه کلان و اخلاق کلان است که باید بر اصول پایبند باشد و اگر منابع درست تجهیز شود و تولید افزایش پیدا کند رفاه نیز در جامعه افزایش می‌یابد و در ساخت و تولید نیز همان‌طور است که اگر بر اساس این موازین پیش نرود اتلاف منابع است و گاهی نیز این طور نیست که هر کالایی را تولید کنید منابع در اختیار قرار گیرد.
وی در پایان سخنانش به اخلاق و احکام در اسلام و ادیان دیگر اشاره کرد و گفت: اسلام آمده تا پایه‌های اخلاق را در جامعه پیاده کند و قوانینی را وضع کرده تا انسان‌ها روزی حلال کسب کرده و از تامین معاش غافل نشوند. فقه اسلامی توجه ویژه‌ای به کسب اسلامی و آداب آن دارد. در بازارهای قدیم ایران دانستن شرعیات کسب یکی از شرایط مهم برای ورود به کسب و کار بوده است.
نظر شما