کتاب « زبان طبیعت» نوشته استیون استروگتس و با ترجمه جمیل آریایی در صدد تشریح چنین موضوعاتی است. استروگتس در کتابش به دلایل محکمی در مورد ریاضیاتی بودن عالم اشاره می‌کند و معتقد است؛ اگر دانشمندی می‌خواهد طبیعت را بشناسد، باید به زبان خودش با آن حرف بزند و طبیعت به زبان حسابان است. در تشریح این گزاره استروگتس در مقدمه کتابش می‌گوید؛ «اگر حسابان نبود، گوشی‌های موبایل، کامپیوترها، یا اجاق‌های ماکروویو را نمی‌داشتیم. نه رادیو می‌داشتیم، نه تلویزیون. مادران باردار التراسوند نمی‌داشتند، گردشگران سامانه مکان‌یابی جهانی نیم‌داشتند. اتم‌ها را نمی‌شکافتیم، اسرار ژنوم انسان را فاش نمی‌کردیم، یا اخترشناسان را به کره ماه نمی‌فرستادیم. حتی اعلانیه استقلال را نیز نمی داشتیم.»
ووک حسابان نمی‌دانست
گفتنی است تمام مواردی که این نویسنده در ابتدای کتابش ذکر کرده مورد توافق همه فیزیکدانان و فیلسوفان است؛ نمونه چنین توافقی را می‌توان در شوخی که ریچارد فاینمن فیزیک‌دان برجسته با هرمان ووک، رمان‌نویس مشهور کرد؛ روزی فاینمن با ووک بر سر پروژه منهتن به بحث و تبادل نظر پرداختند در واقع ووک می خواست رمان بزرگی درباره جنگ جهانی دوم بنویسد به کلتک رفت تا با فیزیکدانانی که بر روی بمب اتم کار کرده بودند مصاحبه کند؛ یکی از این افراد فاینمن بود. پس از اتمام این مصاحبه فاینمن از ووک پرسید آیا حسابان می‌داند و ووک ابایی نداشت که بگوید چیزی از دنیای ریاضی و حسابان نمی‌داند و فاینمن گفت: «بهتر از آن را یادبگیری؛ طبیعت به زبان حسابان حرف می‌زند.»
اگر اینجا تنها جهان ممکن باشد، به طور قطع باید گفت پایه آن ریاضی است چراکه جهان ناریاضی نمی‌تواند به این درجه از حیات و تکامل برسد. این بسیار شگفت‌انگیز است که جهان هستی ما از قوانینی پیروی می‌کند که می‌شود آنها را به زبان حسابان در جملاتی بیان کرد که معادلات دیفرانسیل نام دارند. در کتاب مذکور این گونه تشریح شده است که آیزاک نیوتن نخستین کسی بود که به این رمز جهان هستی پی برد. وی دریافت که مدارات سیارات، نظم حاکم بر جذر و مدها و مسیر حرکت گلوله‌های توپ را می‌توان با مجموعه‌ای متشکل از تعداد اندکی معادله دیفرانسیل توصیف، تبیین و پیشگویی کرد. امروزه این معادلات را قوانین حرکت و گرانش نیوتن می‌نامیم.
در واقع بحث اصلی در کتاب این است که انسان‌ها ندانسته این زبان نا‌آشنا را نخست در گوشه‌ای از هندسه و آنگاه در رمز جهان هستی کشف کردند و به روانی به آن صحبت کردند و کنایات و ظرافت‌های آنان را دانستند و دست آخر از قدرت پیشگویی آن آگاهی یافتند، توانستند با آن دنیا را بازآفرینی کنند.
روزنامه نیم‌نگاه در مقاله‌ای به اهمیت علم ریاضی در زندگی بشر تاکید کرده است در بخشی از این پژوهش آمده است؛ «در قرن نوزدهم بود که ریاضیات ناب از محدودیت‌های اعمال شده توسط مشاهدات مستقیم بر طبیعت رها شد و به این تصورات پایان داده شد که ریاضیات مستقیماً با جهان تجربه حسی سروکار دارد. در اصل ریاضیات علمی ازلی و ابدی است که پیوسته در تکامل فکری بشر نقشی اساسی داشته است.
انسان‌های نخستین جهت برقراری ارتباط با یکدیگر و هم‌سازشدن با محیط از مفاهیم ریاضی کمک گرفته، برای دریافت پاسخ پرسش‌های متعدد خود از آن بهره گرفته‌اند. هم اکنون ریاضیات منشأ مدل‌سازی‌ها برای اختراعات و ابداعات بشری است و شاید اساسی‌ترین وسیله برای مطالعه کائنات و جهان هستی نیز باشد.»
در بخش دیگری از این مقاله به توجه فیلسوفان و تاثیری که در پیشرفت علم ریاضی داستند اشاره شده است؛ «رنه دکارت، فیلسوف فرانسوی در سال ۱۶۳۷ میلادی هندسه تحلیلی را پایه گذاری کرد و با استفاده از اصول و قوانین جبری به بررسی قضایا و احکام هندسی پرداخت و روش‌های نوینی ارائه کرد که امروزه ابزار مهمی در بررسی‌ها و تحلیل‌های علمی به شمار می‌رود. پاسکال نیز سهم عمده ای در تحول اندیشه ریاضی دارد. او در سال ۱۶۴۱ میلادی در سن هجده سالگی ماشین حسابی اختراع کرد که مادر کامپیوترهای امروزی است.»
کتاب «زبان طبیعت» تلاشی است برای اینکه بزرگ‌ترین ایده‌ها و داستان‌های حسابان را برای همگان دست‌یافتنی شود. مخاطبان با خواندن این اثر پی خواهند برد که حسابان یکی از الهام بخش‌ترین دستاورد‌های جمعی نوع بشر است. برای درک آن ضرورتی ندارد که یاد بگیریم مسائل حسابان را حل کنیم، درست همانگونه که نیازی نیست برای خوردن غذایی لذیذ و لذت بردن از آن طرز تهیه آن را بدانیم.
نویسنده خود ریاضیدانی است که تحقیقات زیادی در بخش‌هایی نظیر ریاضیات کاربردی شامل بیولوژی ریاضیاتی و نظریه شبکه‌های پیچیده و تلاش‌های او در راستای بهبود ارتباط عموم مردم با ریاضیات داشته است. وی معتقد است خوانندگان در کتابش با زیباترین معادلات و اثبات آنها آشنا خواهند شد.
کتاب «زبان طبیعت» در 336 صفحه، به شمارگان یک‌هزار و دویست نسخه از سوی انتشارات مازیار راهی بازار کتاب شد.
نظر شما