کتاب «شهر نابرابر» اثر ارزنده جغرافیدان شهری بنام پرفسور جان رنی شورت است و راهنمای جامعی درزمینه «شهرگرایی معاصر» و روایت سرگذشت تغییرات شهری است.
در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «نابرابری به مثابه یک واقعیت در حیات اجتماعی بشر، پدیده تازهای نیست. کنکاش پیرامون این مسئله به شکل نوین آن در آثار مارکس، انگلس و بسیاری از مفسران و مصلحان اجتماعی عصر جدید نظیر هنری لوفور، دیوید هاروی دیده میشود که آن را به ظهور شهر سرمایهداری پیوند زدهاند. به باور آنان، ریشة نابرابری را باید در ساختارهایی جستجو كرد كه نابرابری در آنها به سهولت رشد مییابد.
در سالهای اخیر گرایشهای پژوهشی زیادی درباره دگردیسی ماهیت شهرها شکل گرفته است. شهرها در سراسر جهان شاهد افزایش سرمایهگذاری در حوزه زمین، ساختمان و تغییر جمعیت شهر مرکزی بودهاند که این امر با بیرون راندن فقرا و بازساخت عمیق فضای شهری تحقق یافته است.
فقر و نابرابری طی نیمقرن اخیر در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، محیطزیستی وضعیت بسیار حادی به خود گرفته است که تجلی فضایی آن در کلانشهرهای بزرگ بیش از دیگر سکونتگاهها است. امروزه شهرنشینی جهانی به بیش از 54.5 درصد رسیده و آینده زیست بشر نیز به شهرها گرهخورده است و انتظار میرود که نابرابری فضایی در برخورداری از فرصتهای شهری، روزبهروز بیشتر و نمایانتر شوند.
شهرها از دو نظرگاه میتوانند متفاوت و نابرابر باشند، یکی در اندازه و گستره و دیگری در فضا، کالبد، چشمانداز و حتی میزان جاذبهها و عرصهها و بدون شک میتوان این تفاوت را بهعنوان ویژگی و مزیت شهرها تلقی کرد؛ اما زمانی نابرابری میتواند بهعنوان یک پرسمان و خلأ احساس شود که شهرها ازنظر جایگاه، ماهیت و خاستگاه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی در بهرهبرداری از فضا و فرصتهای ایجادشده در آن بهویژه از منظر شهروندی و انسانی نابرابر باشند. آنجا که صاحبان زر و زور، سایههای قدرت و سرمایهداران با ایجاد لابیها و سازشهای نامربوط در حال به سخره گرفتن مزیتهای حیات شهری و به ورطه فراموشی سپردن هویت و حیات اجتماعی شهروندان میشوند، میتوان معنی نابرابری شهری را نظارهگر بود.
از منظری دیگر باید گفت اگرچه نابرابری شهری از زمان پیدایش و افزایش تعداد شهرها وجود داشته؛ لیکن میتوان سرآمد آن را در پس از انقلاب صنعتی و از همه مهمتر ظهورش را بعد از عصر انتقال از مدرنیسم به پستمدرنیسم و حتی تلاش مضاعف بهرهبرداران، صاحبان ایده و قدرت برای استقرار فرا پستمدرنیسم و دیکانستراکتها دانست. زمانی که شهر در فرآیند تولید هرچه بیشتر فضا و عرصهها برای تولید ثروت قرار گرفت و انسان به عنوان مهمترین ابزار در خدمت سودآوری از فضاهای شهری شد، نابرابری در شهرها بیشتر پدیدار شد و شهروندان سایههای وهم و استرس نابرابری را در زندگی، رفتار و حتی نوع اقدامهای خود احساس کردند.
نابرابریهای فضایی در حیات شهری کشور ما نیز نمود دارد و تسخیر فضا تحت تأثیر نخبگان قدرت، بازار سرمایه، سیاستگذاریهای سرزمینی، منطقهای و شهری در حال فزونی یافتن است. ایجاد شهرهای جدید، مسکن مهر، تخریب خلاقانه فضاهای درونشهری و اعیانسازی آنها، نهتنها گامی بهسوی تحقق آرمانشهر نبوده، بلکه باعث به حاشیهرانده شدن فقرا، ریزش طبقه متوسط اجتماعی و حاشیهایتر شدن بیشتر آنها شده است.
اینکه چرا سبک زندگی بشر اینچنین اصرار و سماجت بر انباشتهای متراکم دارد و چه سری در پس ظهور نابرابریهای فضایی و اجتماعی نهفته است و همچنین گسترش و تکثر این پدیده باعث شده است تا رشتههای اکادمیک (دانشگاهی) مختلفی نظیر جغرافیا، جامعهشناسی، اقتصاد، انسانشناسی و... بهصورت مستقیم و غیرمستقیم به بررسی آن بپردازند و سرلوحه جدیدی در پژوهشها گشوده شود.»
کتاب «شهر نابرابر» اثر ارزنده جغرافیدان شهری بنام پرفسور جان رنی شورت است. کتاب «شهر نابرابر» راهنمای جامعی درزمینه «شهرگرایی معاصر» و روایت سرگذشت تغییرات شهری است.
اهمیت کتاب از این جهت است که بعد فضایی به نابرابری میدهد و آن را در عرصههای شهری و منطقهای میکاود. نویسنده در این کتاب به مقولههایی چون شهرگرایی معاصر، سرمایه نقدی، تجدید حیات جمعیت، ساخت اَبرپروژهها، میزبانی رویدادهای بزرگ جهانی، نقش ثروتمندان جدید و پیدایش طبقه متوسط جدید میپردازد و دلایل اصلی جابهجایی فقرا به حومهها و آنسوی مرزهای شهری را با اتکاء به اقتصاد سیاسی، تحلیل فرهنگی-سیاسی و رویکردهای جغرافیای شهری تحلیل میکند.
جان رنی شورت به خاطر داشتن تجربههای میدانی ارزشمند در بسیاری از کشورهای جهان، با مهارت خاصی بحثها را طرح میکند و با ارائه مصداقها و نمونههای مختلف، مهر تأییدی بر ایده خود درزمینه نابرابری شهری میزند.
این کتاب بنا به ماهیت موضوعی خود میتواند راهنمای جامعی درزمینه شناخت و درک مسائل نابرابری و فقر شهری باشد و مورد استفاده رشتههایی قرار بگیرد که به هر نحوی دغدغه مسائل شهری و منطقهای را دارند و به طور خاص برای پژوهشگرانی که به مطالعات شهری، جغرافیای اقتصادی، اقتصاد شهری، جامعهشناسی شهری، برنامهریزی شهری و جهانی شدن علاقه دارند، بسیار سودمند و بایسته است.
کتاب «شهر نابرابر(تجدید حیات شهری، جابه جایی و ایجاد نابرابری در شهرهای جهانی)» نوشته جای رنی شورت با ترجمه حمیدرضا تلخابی و فریدون گازرانی با شمارگان 350 جلد در 317 صفحه به بهای 60 هزار تومان از سوی انتشارات آگاه منتشر شده است.
نظر شما