به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) توسعه و مشتقات آن حالا مدت‌هاست به یکی از واژگان پر مصرف و در عین حال پر اهمیت در جهان تبدیل شده است. پس از جنگ جهانی دوم و همزمان با برچیده شدن استعمار سنتی در جهان، توسعه عامل مهمی در تقسیم‌بندی جهانی شده است. توسعه همانطور که اشاره شد مفهومی وسیع است که خود شامل حوزه‌های گوناگون می‌شود که در علوم مختلف از تجربی تا انسانی مورد توجه قرار می‌گیرند. کتاب «پارادایم نوین توسعه روستایی» اثر «آنجل گاریه» نقطه تمرکز خود را بر چگونگی توسعه روستاها قرار داده است. همانطور که مولف در مقدمه کوتاهی که بر کتاب نوشته است توضیح می‌دهد حدود سه میلیارد نفر از جمعیت کشورهای در حال توسعه در مناطق روستایی سکونت دارند و این جمعیت عمده فقرای جهان را هم تشکیل می‌دهند. همین امر است که توجه به توسعه مناطق روستایی را برای کشورهای در حال توسعه ضروری می‌کند. این کتاب حاصل بررسی تجارب توسعه در سرتاسر جهان است که توسط بزرگترین سازمان مربوطه OECD(سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) در سال 2016 نگارش یافته است. کتاب به دو شکل نظری و عملی به شرح و توضیح تجارب توسعه در کشورهای پیشقدم یعنی کره جنوبی، چین، ویتنام، تایلند، ساحل عاج می‌پردازد. در ادامه نگاهی به فصل‌بندی و مطالب کتاب می‌اندازیم.
پارادایم نوین توسعه روستایی
نویسنده در فصل اول کتاب که همان بخش نظری را تشکیل می‌دهد با یک نگاه کلی کتاب را از نظر می‌گذارند. او نخست تصویری از وضعیت مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه امروزی ارائه داده و در کنار آن دیدگاه‌ها و نظریه‌های قبلی توسعه را بررسی می‌کند. در ادامه این فصل به شکل خلاصه تجارب و سیاست‌های روستایی در کشورهای مرسوم به «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» به‌ویژه کره جنوبی و پنج کشور در حال توسعه در آسیا و مناطق جنوب صحرای آفریقا بیان می‌شود و در پایان خوانندگان با خلاصه‌ای از اقدامات مفید برای تدوین پارادیم نوین توسعه روستایی در کشورهای در حال توسعه در قرن 21 آشنا می‌شوند.
سیمای کنونی روستاها در جهان
فصل دوم همانطور که از عنوان آن برمی‌آید به بررسی وضعیت کنونی روستاهای کشورهای در حال توسعه می‌پردازد و اشاره می‌کند چگونه در اکثر مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه فقر و نابرابری بیشتری وجود دارد و در آینده نیز این شکاف نسبت به مناطق شهری بیشتر خواهد شد. اما کتاب به عنوان نمونه به سراغ یکی از تجربه‌های موفقتر در زمینه توسعه روستایی رفته است تا با استفاده از پروژه دولت کره جنوبی که نویسنده برای خوانندگان توضیح می‌دهد مقاصد خود را به شکل عینی‌تر شرح دهد و چالش‌هایی مانند پیوند شکاف مناطق شهری- روستایی در توسعه ملی آنها را بازگو کند.
تجارب توسعه روستایی در کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه
همانطور که اشاره شد تجارب کشورهای عضو سازمان همکاری‌ها درس‌های مهمی برای کشورهای در حال توسعه دارد و در این فصل تمرکز بر همین تجارب و پیشرفت‌های آن‌هاست. آنچه در این فصل برجسته و قابل توجه چه از نظر اقتصادی و چه از نظر فرهنگی است، تاکید بر نگاه جدید به روستا به عنوان یک بافت اجتماعی و اقتصادی است و تا زمانی که نگاه به مناطق روستایی نو نشود نمی‌توان از توسعه اثر گذار در این مناطق گفت. «ظهور پارادیم نوین توسعه روستایی در کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی در سال 2006، نگاه جدیدی به روستا گشوده است. این دیدگاه نمی‌پذیرد که مناطق روستایی مناطقی عقب مانده و نیازمند حمایت یارانه هستند. این مناطق در سایه سیاست‌های صحیح و سرمایه گذاری‌های اثر گذار، آثار مثبتی در رشد ملی دارند. از الزامات پویایی آنها، داشتن حکومت‌های محلی، مستقل و انجام همکاری‌های گسترده در سطوح مختلف دولت است.»
تجارب توسعه روستایی کره جنوبی
فصل پنجم کتاب به شکل ویژه تمرکز خود را بر تجارب توسعه روستایی در کره جنوبی قرار داده است چرا که در بین کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه،کره جنوبی از جامعه‌ای زراعی و دریافت کننده غذا یکی از پر سرعت‌ترین تغییرات را در میان کشورها از نظر رشد اقتصادی تجربه کرده است. این فصل از کتاب عوامل و مکانیسم‌های این تحول شگرف، با تاکید بر نقش سیاست‌های توسعه از دهه 1950 به بعد را بررسی کرده است. برنامه‌ای که به جنبش نوسازی روستایی مشهور است با محوریت نظام تشویق و رقابت برای بهبود اجتماعات روستایی.
تجارب توسعه روستایی در آسیای جنوب شرقی و چین
مانند فصل گذشته در این فصل هم نویسنده با آمار، نمودار و به شکل عینی به توضیح و تشریح تجربه توسعه در روستاهای آسیای جنوب شرقی و چین می‌پردازد. ویتنام، تایلند و جمهوری خلق چین در کاهش فقر و تنوع بخشی اقتصاد روستایی، پیشرفت های قابل توجهی داشته‌اند و توانسته‌اند از نابرابری میان مناطق روستایی و شهری نیز بکاهند.
تجارب توسعه روستایی مناطق جنوب صحرای آفریقا
در این فصل نویسنده سراغ کشورهای آفریقایی می‌رود که برای توسعه با چالش‌های بیشتری هم دست و پنجه نرم می‌کنند. از جمله داشتن بالاترین نرخ باروری در دنیا و غالب بودن کشاورزی برای تامین معیشت. نویسنده در این فصل چالش‌ها و فرصت‌های کشورهای ساحل عاج و تانزانیا را بررسی و درس‌هایی از تجاربشان را تشریح می‌کند. کشورهای این مناطق با دو استراتژی مختلف راه توسعه را پیش گرفته‌اند و البته نمی‌توان تانزانیا و ساحل عاج را موفق کامل دانست چرا که روستاهای این کشورها همچنان درگیر مسائل گوناگون هستند اما روند تشریح کتاب از سیاست‌های پیش گرفته شده که یکی به اقتصاد آزاد و دیگری سوسیالیستی پهلو می‌زند در این زمینه قابل توجه است.
تجارب پیشین توسعه روستایی و نگاه به آینده
پس از ترسیم شمایی از مطالعات موردی انجام شده در کشورهای آسیایی و جنوب صحرای آفریقا. فصل هشتم کتاب با استنتاج ده تجربه مفید توسعه که در فصل‌های گذشته مورد بررسی قرار گرفته بودند تمرکز خود را بر همانندی‌ها و تفاوت‌های برنامه توسعه روستایی می‌گذارد. این تجربه‌ها نشان می‌دهد توسعه روستایی باید با منابع بومی، نهادها و ظرفیت‌ها و پویش‌های هر کشور سازگار و منطبق باشد.
پارادیم نوین توسعه روستایی لذاب کشورهای در حال توسعه در قرن 21
کاری که نویسنده در فصل‌های پیشین کتاب انجام داد، روشن کردن نیاز و ضروت پارادایم نوین روستایی مطابق با بافت جهان امروز بود. در فصل نهم او چارچوب این پارادایم را مورد بررسی قرار می‌دهد. به این ترتیب او با ترسیم جدولی از معیارهای پارادیم قبلی، چالش‌ها و فرصت‌های جدید و پارادیم نوین روستایی سعی به ترسیم این چارچوب می‌کند و در انتها نتیجه می‌گیرد که پارادیم نوین بر هشت مولفه اصلی دولت، سطوح چندبخشی، زیرساخت‌ها، پیوند بخشی شهر ـ روستا، جامع نگری یا فراگیری، جمعیت، پایداری و جنسیت استوار است که این مولفه‌ها در هفت گام عملیاتی می‌شوند.
سیاست‌های پارادیم نوین توسعه روستایی
در فصل دهم نویسنده به چگونگی اقدامات لازم برای عملیاتی کردن عناصر هشت گانه‌ای که در فصل گذشته توضیح داد، می‌پردازد. تاکید این است که این انتخاب هر کدام از این موارد و شرایط اقدام آنها به بافت کشورها بستگی دارد اما با این حال به صورت کلی می توان اقداماتی را معرفی کرد که در هر کشور بنا بر شرایط آن قابلیت عملیاتی شدن داشته باشد. از جمله ظرفیت‌هایی که در این میان لازم است مورد توجه بیشتر قرار بگیرند فناوری، تاکید بر نقش زنان و کنشگران جدید مانند بخش خصوصی و حامیان بین المللی، سازمان های غیر دولتی و اجتماعات روستایی است.
کتاب «پارادیم نوین توسعه روستایی، تجارب جهانی» با ترجمه موسی عنبری و حسین مومنی، در 448 صفحه و قیمت 76000 تومان از سوی انتشارات اندیشه احسان منتشر شده است.
شنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۹ - ۰۸:۳۵
نظر شما