خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- محمدحسین مختاری، رییس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم: دعوت به وحدت اجتماعی در راستای ایجاد انسجام و محبت در میان مسلمانان و اجتناب از تفرقه و اختلاف افکنی‌های بی حاصل اجتماعی و سیاسی از جمله مهمترین اصول و دستورات ائمه معصومین علیه‌السلام به شمار می‌رود؛ چرا که امامان معصوم (ع) همواره نسبت به وحدت اسلامی دغدغه داشته و همواره بر اجرای وحدت تأکید ورزیده و به تحقق آن می‌اندیشیدند.
 
در این میان عصر و زمانه امام جواد (ع) از ویژگی‌هایی خاص برخوردار است؛ چرا که وجود فرقه‌ها و نحله‌های گوناگون به نوبه خود زمینه ایجاد شکاف و اختلاف را در جامعه رقم می‌زد، لذا آن حضرت برای برون رفت از بحران تفرقه‌گرایی، راهکارهایی را برای تحقق وحدت اسلامی به کار می‌بردند.
 
امام جواد علیه السلام همواره بر رفع اختلاف توجه داشته و نسبت به آن تأکید می کردند، آن حضرت در فرازی، از خداوند می‌خواهد تا تفرقه و اختلاف را از بین برده و اتحاد را جایگزین آن سازد؛ «الهی .... یمُوتَ اِلاخْتِلافُ وَ یحْیا اِلایتِلافُ» 
آن حضرت در سیره و گفتار خود راهکارهای موثری برای تحقق وحدت اسلامی پیشنهاد کرده‌اند؛ از احترام و استماع و تحمل دیدگاه‌های مخالفان گرفته تا تاکید بر اصول مشترک مسلمانان همچون قرآن و سیره نبوی که همه و همه از وحدت گرایی امام جواد (ع) حکایت دارد.
احترام به مخاطب، ضرورت راهبردی در وحدت اسلامی
 
این‌گونه است که آن حضرت در مناظرات خود همواره بر صبر و مدار، و احترام و پیرهیز از تند خویی تاکید کرده‌اند. این رویکرد امام محمد تقی(ع) در احترام محوری به مخاطب آنچنان بر روی مخالفان تاثیرگذار بود  که به مروز زمان تعابیر احترام آمیز مخالفان را نسبت به حضرت بر می‌انگیخت. و اینچنین احترام به مخاطب در مکتب امام جواد (ع) تأثیر شگرف خود را در ایجاد وحدت اسلامی به منصه ظهور می‌رساند؛ چرا که بدون احترام به مخاطب ،تحقق وحدت در اسلام، سرابی بیش نخواهد بود.
 
پرهیز از تحریک احساسات مذهبی
احترام به دیدگاه مخالف و پرهیز از تحریک احساسات مذهبی آنان، از جمله اصول مترقی در سیره عملی امام جواد (ع) است که اصل وحدت را در جامعه اسلامی هموار می‌نمود. بدین نحو که امام جواد (ع) با استفاده از عقیده مخاطب و استناد به سخن مخالفانش، بدون آنکه اختلاف و تشنجی در جلسه ایجاد شود با شیوه‌ای مناسب استدلال‌های طرف مقابل را رد می‌کرد و در عین حال شرایطی را ایجاد می‌کرد تا پذیرش استدلال‌ها مهیا گردد.
 
تحمل نظر مخالف
 
تحمل و شنیدن نظرات مخالف از جمله مولفه‌های راهبردی برای تحقق وحدت اسلامی است، مسأله‌ای مهم که متأسفانه در عصر و زمان کنونی مورد بی اعتنایی برخی بزرگان و دولتمردان جوامع اسلامی قرا گرفته که ارمغانی جز تشدید اختلافات به همراه نداشته است.
در این میان امام جواد (ع) هم چون دیگر امامان معصوم (ع) از روش‌های مسالمت آمیز در مواجهه با مخالفان بهره گرفته و به مخالفان اجازه ابراز عقیده را می‌دادند و با آرامش و حوصله سخنان آنان را می شنید و به روش مناسب پاسخ آنان را بیان می‌کرد.
 
تأکید بر ارزش‌های مشترک اسلامی
 
تأکید بر اصول مشترک و استناد به قرآن و سیره نبوی از جمله مهمترین راهکارهای تحقق وحدت اسلامی به شمار می‌آید، که تجلی آن در تعالیم و آموزه‌های ائمه معصومین علیهم السلام به ویژه امام جواد علیه السلام به شدت مورد توجه قرار گرفته است. اهمیت این مسأله وقتی دو چندان می شود که بدانیم امامت امام جواد (ع) به دلیل کم سن بودن، به چالش کشیده شده بود؛ لذا پاسخی محکم و اساسی به مخالفات بر مدار قرآن کریم و سیره نبوی انکار ناپذیر بود.

از این رهگذر امام (ع) با بهره گیری از آیات قرآن کریم و ارائه پاسخی محکم و غیر قابل انکار، امامت در سنین کودکی را اثبات نمودند؛ آن حضرت با ارائه شواهدی از انبیاء گذشته هم چون حضرت یحیی (ع) و حضرت یوسف (ع) که در کودکی به مقام هدایت امت رسیده بودند، چالش پیش روی وحدت اسلامی را مرتفع نمودند.
 
آری آن حضرت با استناد فراگیر به آیات قرآن کریم و سیره و سخنان پیامبر اکرم (ص) در مناظرات مختلف علمی، مذهبی و فقهی و فرقه‌ای، بدون هر گونه بی احترامی و رفتار و گفتار تنش‌زا در مواجهه با مخالفان، راهکارهایی عملی برای اجرایی کردن وحدت در جامعه اسلامی در پیش گرفتند و اینچنین  در عمل تبعیت از قران و سیره نبی مکرم اسلام را به مانند دیگر ائمه معصومین(ع) به منصه ظهور رسانده و بسط و گسترش وحدت را در جوامع اسلامی بیش از پیش مورد اهتمام قرار دادند.