به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، عصا به‌عنوان وسیله کمکی در رفت‌وآمد نابینایان، از گذشته رواج داشته‌است، ولی به‌کارگیری عصای سفید به شکل امروزی و به‌عنوان یک نماد برای نابینایان بعد از جنگ جهانی اول رایج شد. براین اساس پانزدهم اکتبر یا ۲۳ مهر به‌عنوان روز جهانی نابینایان یا قانون عصای سفید نام‌گذاری شده‌است. به همین بهانه، با حسن عبدلی، مدیر بخش نابینایان و کم‌بینایان کتابخانه عمومی آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای استان قم که سال قبل در جشنواره ملی خط بریل فارسی «بریلفا» در بخش مقاله‌نویسی نابینایان به بریل (منابر) با موضوع مشکلات و چالش‌‏های پیش‏روی افراد با آسیب بینایی به‌ویژه خط بریل فارسی، رتبه برگزیده را دریافت کرد به گفت‌وگو نشستیم که حاصل آن از نظر مخاطبان می‎‌گذرد.
 
درباره شکل‌گیری و ویژگی‌های بخش نابینیان و کم‌بینایان کتابخانه عمومی آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای بفرمایید. 
بخش نابینایان کتابخانه حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، سال 1385 به همت اعضای نابینا و با حمایت اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان قم، با دو قفسه کتاب بریل، تعداد اندکی کتاب گویا، سه دستگاه ضبط سی‌دی در یک اتاق 1/5 در 3 متر شروع به فعالیت کرد و در حال حاضر، این بخش نزدیک 230 متر مساحت دارد.  
مهم‌ترین بخش، کتابخانه بریل است؛ در ادامه به بخش‌های دیگر اشاره می‌کنم. کتابخانه با بیش از 5 هزار نسخه و حدود 2 هزار و 900 عنوان کتاب براساس رده‌بندی دیویی از سه صفر تا 900 رده‌بندی می‌شوند. کتابخانه، قفسه‌باز است و اعضا با مراجعه به مخزن کتابخانه می‌توانند کتاب‌هایشان را انتخاب کنند و به امانت ببرند. کتاب‌های بریل، لیبل بینایی و بریل دارند عنوان آن‌ها بر روی کتاب به‌صورت بریل، حک شده‌است.
 
انتخاب کتاب صرفاً  به‌صورت حضوری انجام می‌شود؟
خیر. دوستان نابینا از طریق نرم‌افزار سامان هم می‌توانند کتاب خودشان را در منزل جستجو کنند؛ البته با کمک افراد بینا، چون نرم‌افزار سامان از طریق نرم‌افزارهای ما پشتیبانی نمی‌شود، علاوه‌براین اعضا می‌توانند، از طریق فایل اکسل شامل فهرست کتاب‌ها که در اختیارشان قرار داده‌ایم، کتاب موردنظرشان را انتخاب کنند. بعد از این مرحله یا خودشان برای دریافت اقدام  و یا از ما درخواست می‌کنند تا کتاب را برایشان ارسال کنیم.
 
به تازگی سرمایه‌گذاری ویژه‌ای برای تجهیز بخش کودک و نوجوان انجام گرفته‌است. در این رابطه توضیح بفرمایید؟
در بخش کودک و نوجوان، دو پایگاه در کتابخانه وجود دارد؛ یک پایگاه داخل مدرسه امید، مدرسه نابینایان استان است. تولیداتمان را در این مدرسه قرار می‌دهیم و با حضور کتابدار کتاب امانت داده می‌شود. در کتابخانه خودمان نزدیک به 500 عنوان کتاب گویا داریم که دوستان کودک و نوجوان از آن استفاده می‌کنند.
  
بله. برای تجهیز بخش کودک سرمایه‌گذاری ویژه‌ای انجام شده‌است؛ چون بیش از 50 عضو کودک و نوجوان داریم و نیاز این دوستان خیلی بیشتر از دوستان دیگر است. کلاس‌های قصه‌خوانی، خلاصه‌نویسی داستان و کتاب‌ها، آموزش کاردستی و آموزش قرآن هم به‌صورت حضوری در مدرسه صورت می‌گیرد.
 
باتوجه به این‌که بیش از 70 درصد نابینایان استان قم بی‌سواد هستند، تصمیم بر این شد تا برای بخش کودک و نوجوان سرمایه‌گذاری ویژه‌ و موثری انجام شود. هدف دیگر در این خصوص، الگوسازی و تقویت ریشه‌ای بحث کتاب‌خوانی در بین بچه‌ها است.  
استقبال نابینایان از کتابخانه چگونه است؟
 امروز نزدیک به 550 عضو داریم که تعداد زیادی از اعضای نابینایمان در مقاطع مختلف علمی در حال تحصیل هستند. ازجمله 10 نفر، در مقطع دکتری مشغولند و از مجموعه استفاده می‌کنند. استقبال خوب است اما با توجه به نیاز مراجعه‌کننده، کتاب‌های ما محدود و ناچیز است.
 
کتابخانه، یک کتابخانه غنی محسوب نمی‌شود؛ به‌خاطر اینکه در بحث تولید کتاب، فعالیت اندکی صورت گرفته‌است. در بحث تولید کتاب گویا، جدیداً یک سری از ناشرین تولید این نوع کتاب‌ها را آغاز و مراکز مربوط به نابینایان چند عنوان کتاب را گویا کرده‌اند اما یک پراکندگی در این حوزه وجود دارد علاوه‌براین تا جمع آوری و رساندن آن‌ها به کتابخانه‌های کشور یک فرآیند طولانی باید طی شود. ان‌شاءالله با جمع‌آوری این کتاب‌ها یکسری از مشکلات مطالعاتی بچه‌های نابینا شود.
 
 خودتان در این بخش، کتاب گویا هم تولید می‌کنید؟
 یک استودیوی ضبط کتاب در مجموعه وجود دارد. تاکنون بیش از 100 عنوان کتاب از طریق همکاران افتخاری، نیمه‌افتخاری و همکاران اداره ‌کل کتابخانه‌های استان قم گویا شده که بعد از  ادیت، به دست عزیزان نابینا می‌رسانیم.
 
یک كتابخانه الكترونیک و گویا هم برای نابینایان تدارک دیده‌اید راجع به آن هم توضیح دهید.
کتابخانه گویا و الکترونیک بیش از 6 هزار عنوان کتاب گویا و نزدیک به 2 هزار عنوان کتاب الکترونیک دارد. دستگاه درشت‌نمایی الکترونیکی یا «به‌دید» برای دوستان کم‌بینا در این بخش تدارک دیده‌ایم که با مراجعه به کتابخانه می‌توانند از این دستگاه، استفاده کنند. این دستگاه، نوشته را صد برابر درشت می‌کند و بنا به نوع دید مخاطب، رنگ خط را تغییر می‌دهد.
 
از چاپخانه بریل این بخش بگویید؛ قبلا فعالیت گستره‌ای داشت در یک‌ساال اخیر چه اقدام  قابل‌توجهی در این بخش انجام شده‌است؟
چاپخانه بریل یا واحد تولید کتاب بریل،  بیش از 2 میلیون صفحه بریل تولید کرده ‌است و به‌دست بخش نابینایان کتابخانه‌های سراسر کشور رسانده‌است. اما متاسفانه همان‌طور که اشاره کردید در طول یک‌سال و مخصوصاً شش‌ماه نیمه دوم به این طرف یک کتاب بریل در مجموعه نداشته‌ایم و تولید را تعطیل کردیم. چراکه نه کاغذ بریل موجود بود و نه بودجه به این کار اختصاص داده شد‌ه‌است. اعضا از کتاب جدیدی به‌صورت بریل استفاده نکردند. بعضی از اعضا برخی کتاب‌ها را دو و سه دور خوانده‌اند و منتظر کتاب جدید هستند؛ البته با توجه به کسری بودجه مجموعه کتابخانه‌های استان و توقف موقتی جمایت نهاد کتابخانه‌‌های عمومی کشور که البته قابل درک است، امیدوارم سازمان بهزیستی کشور، مجتمع رودکی، به‌عنوان بخش مادر تولید کتاب بریل است مورد حمایت قرار بگیرد تا این مجتمع، تولید کتاب بریل را شروع کند. امیدوارم این مشکل، با همکاری سازمان بهزیستی کشور، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و در راس آن‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که متولی بحث کتاب است حل و فصل شود و ما را جزء فراموش‌شدگان جامعه قرار ندهند.
 
سازمان بهزیستی استان قم از شما حمایت می‌کند؟
سازمان بهزیستی استان قم، حمایت خیلی خوبی در سال‌های گذشته در بحث تولید کتاب بریل داشت و کاغذ بریل تامین می‌کرد. در این سال‌ها به خاطر مشکلات اقتصادی این حمایت صورت نگرفت. امیدوارم با حضور جناب آقای پهلوان ستوده، مدیرکل جدید و پیگیری‌های ایشان این امر محقق شود. البته ما یک دستوری از ریاست سازمان بهزیستی کشور برای تامین کاغذ بریل گرفته بودیم که متأسفانه به سرانجام نرسید. امیدوارم این مشکل با پیگیری‌های جناب آقای ستوده حل شود. جا دارد این‌جا از آقای مختارپور و حمایت‌های خوب ایشان در این زمینه تشکر کنم چراکه دور از انصاف است در این‌جا به اسم ایشان اشاره نکنم.
 
با چه کمبودهایی مواجه هستید؟
ازجمله این کمبودها تامین نشدن کتاب‌های روز است؛ هرچند سالانه تعداد قابل‌توجهی کتاب به بازار می‌آید اما جریان مناسب‌سازی کتاب‌ برای استفاده افراد نابینا و کم‌بینا خیلی کُند انجام می‌شود.
 
در پایان اگر نکته‌ای مانده است بفرمایید.
اجازه دهید در پایان به برخی فعالیت‌ها اشاره کنم. فعالیت‌های دیگری که در مجموعه ما انجام می‌شود بریل آموزی یا آموزش خط بریل است. خوشبختانه چند وقت پیش یکی از اعضای ما با آزمون نهضت سوادآموزی مدرک سوم ابتدایی را دریافت کرد و با پیگیری‌هایی که در حال انجام است این آموزش ادامه دارد تا در آینده بتواند در آزمون ششم ابتدایی هم شرکت کند.
 
آموزش حفظ قرآن کریم، آموزش صنایع دستی، آموزش گل‌سازی و نویسندگی خلاق، جزو فعالیت‌های فرهنگی هنری ماست. به‌عنوان نمونه ما در بحث نویسندگی خلاق، سری اول را با آقای امامیان به سرانجام رساندیم و اکنون استاد صدیقی این موضوع را پیگیری می‌کنند. باتوجه به شرایط کرونا این کارگاه در بستر فعالیت مجازی صورت می‌گیرد.
 
در پایان به کانون صبح اشراق یا انجمن ادبی اشراق اشاره می‌کنم که 7 سال از فعالیت آن می‌گذرد. اعضا در این کانون، ماهی یک کتاب می‌خوانند بررسی و نقد می‌کنند. نویسندگان متعددی به این کانون دعوت شدند از جمله آقای قزلی یا شاعر اهل‌بیت آقای برقعی. کتاب این دوستان در انجمن ادبی با حضور نویسندگان نقد و بررسی شده‌است.