به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در گلستان، کارگاه آموزشی «چطور کتاب بنویسیم و چطور کتاب چاپ کنیم» زیر نظر «حسین یاقوتی» نویسنده و پژوهشگر گلستانی و مدیر انتشارات «یاقوت سرخ» شب گذشته (24 آبان) همزمان با نخستین روز از هفته کتاب در فضای مجازی از سری برنامه‌های هفته کتاب در استان گلستان برپا شد.
یاقوتی که مؤلف آثاری چون «مقدمه‌ای بر فاصله اجتماعی ترکمن‌ها و غیرترکمن‌ها»، «نشان عشق»، «پیام پرواز»، «چمباتمه»، «باران یاران»، «پیام پرواز»، «جوانی‌ام برای ابوموسی« و ... است، در ابتدا با اشاره به اینکه از سال 1373 به عنوان نویسنده و پژوهشگر فعالیتش را آغاز کرده است، گفت: بسیاری از اساتید دانشگاه، نوقلمان و حتی کسانی که آثاری را نوشته‌اند به دفترم مراجعه می‌کنند و دغدغه و پرسش اساسی آنها این است که چطور کتاب بنویسند و چطور کتاب چاپ کنند و مخاطبان خودشان را پیدا کنند.
وی افزود: وقتی با این پرسش‌ها مواجه می‌شوم، خودم از آنها این پرسش را مطرح می‌کنم که می‌خواهید چه کتابی را برای چه مخاطب و با چه هدفی بنویسید و یا چه انتظاری از کتاب نوشته شده دارید؟ یا نگاهی تجاری دارید یا اندوخته‌ای داشته و می‌خواهید ضبط و ثبت کنید. حالا با پاسخ به این سوال‌ها یک نویسنده به یک جمع بندی می‌رسد و کلیت نگاه و کتابش مشخص می‌شود.
یاقوتی ضمن ارائه تعریفی از کتاب در جهان و ایران بر اساس شکل ظاهری و محتوایی، ادامه داد: من معمولا در مواجه با مراجعه‌کنندگان به انتشارات، پرسش اولیه‌ام درباره رشته تحصیلی افراد است و اینکه چه کتاب با چه محتوایی را برای چه قشری می‌خواهند بنویسند؛ بعد از اینکه این موارد مشخص شد، درباره ساختار کتاب و نحوه اخذ مجوزها و قرار گرفتن در بازار نشر و پیشخوان کتابفروشی‌ها با آنها گفت‌وگو می‌کنم.
مدیر انتشارات یاقوت سرخ ادامه داد: زمانی که کارهای پژوهشی و مطالعاتی انجام می‌دادم، تمام نتایجم را به کارفرمایم می‌دادم و به مرور که گذشت این اطلاعات جمع شده برای خودم نتایجی داشت که احساس کردم دیگران هم می‌توانند از آن استفاده کنند. نتایج کارها برای یک نویسنده حکم «تجربه زیستی» را دارد و بسیار می‌تواند به فردی که مثلا در حوزه ادبیات داستانی فعالیت می‌کند، کمک کند؛ از دل این تجربه‌های زیستی شخصیت پرازی‌ها و ...شکل می‌گیرد. معتقدم نقش تجربه زیستی در قوام بخشی قلم موثر است.
یاقوتی با تاکید بر اینکه نویسنده باید فیلسوف نوشته‌های خودش باشد، گفت: نویسنده باید پرسش‌هایی برای اثر خودش طرح طرح کند و باید برای آنها جواب منطقی چه در قالب فرم و چه در قال محتوا داشته باشد تا اثرش بتواند روی مخاطبش تاثیر بگذارد و آنها کارش را بپذیرند.
وی ادامه داد: یکی از دلایلی که این موارد را مطرح کردم، این است که برخی از اساتید دانشگاه مراجعه می‌کنند و تقاضای چاپ کتاب با شمارگان صد نسخه را دارند. وقتی از آنها می‌پرسم چرا با این تیراژ؟ مگر شما دانشجو و یا مخاطب مخصوص اثرتان ندارید؟ اینگونه پاسخ می‌دهند که فقط برای رزومه این اثر را می‌خواهند استفاده کنند! این نوع نگاه بسیار روی خروجی کتاب حتی بر روی فرم طرح جلد تاثیر می‌گذارد؛ در نظر نگرفتن مخاطب اثراتی دارد.
یاقوتی در تکمیل صحبت‌هایش گفت: وقتی مخاطب را در نظر بگیریم، دغدغه‌هایی چون طراحی جلد و صفحه‌آرایی، ویرایش و انتخاب خط کتاب متناسب با مخاطب در کنار محتوای تولیدی مطرح می‌شود و مهم است و باید قبل از اینکه به چاپ کتاب فکر کنیم، به مخاطب فکر کنیم.
وی افزود: در کنار این‌ها بحث نوآوری (تالیف) در نوشته‌ها هم به نظرم مهم است. بسیاری از نوشته‌ها نوآوری ندارند و بیان نوشته‌های دیگران هستند و آثاری که می‌توانند یک مقاله بشوند، یک حجم کتاب را به خود اختصاص می‌دهند. وقتی حرف و برداشت‌ها نو باشد، بی شک روی مخاطب تاثیرگذاتر است .
یاقوتی ادامه داد: در حال حاضر در برخی کتاب‌های حوزه علوم انسانی و مدیریت و ... کتاب‌ها بیشتر شکل کمک آموزشی پیدا کرده‌اند در حالی می‌تواند کتاب به گونه‌ای تالیف شود که مخاطب از آن چیزی بیاموزد و یا دست کم برای مخاطب لذت آفرین بوده و چیزی به او اضافه کند.
مدیر انتشارات «یاقوت سرخ»، گفت: یکی از عارضه‌هایی که به‌خصوص در دو دهه اخیر در حوزه‌ای چون ادبیات داستانی شاهدش هستیم، این است که تعداد نویسنده‌ها زیاد شده اما محتوای نوشته به‌خصوص در مستندات قابل اتکا در نوشتن کاهش پیدا کرده است.
یاقوتی ادامه داد: مثلا گفته می‌شود کتاب‌های حوزه ایثار و پایداری مخاطب ندارد؛ در حالی که بعضا با آثاری روبه‌رو هستیم که افراد به مستندات تکیه نکرده‌اند و یا تجربه زیستی نداشته و یا به تجربه زیسته دیگران توجه نکرده‌اند و فراموش می‌کنند که برخی از مخاطبانشان از جنگ و مسائل آن اطلاع دارند؛ در نتیجه به باور من جوانی که ساختار نظامی را نمی‌شناسد، نمی‌تواند اثری برای آن بنویسد مگر اینکه تمام مواردی را که مطرح کردم، رعایت کند.
یاقوتی که مؤلف آثاری چون «مقدمه‌ای بر فاصله اجتماعی ترکمن‌ها و غیرترکمن‌ها»، «نشان عشق»، «پیام پرواز»، «چمباتمه»، «باران یاران»، «پیام پرواز»، «جوانی‌ام برای ابوموسی« و ... است، در ابتدا با اشاره به اینکه از سال 1373 به عنوان نویسنده و پژوهشگر فعالیتش را آغاز کرده است، گفت: بسیاری از اساتید دانشگاه، نوقلمان و حتی کسانی که آثاری را نوشته‌اند به دفترم مراجعه می‌کنند و دغدغه و پرسش اساسی آنها این است که چطور کتاب بنویسند و چطور کتاب چاپ کنند و مخاطبان خودشان را پیدا کنند.
وی افزود: وقتی با این پرسش‌ها مواجه می‌شوم، خودم از آنها این پرسش را مطرح می‌کنم که می‌خواهید چه کتابی را برای چه مخاطب و با چه هدفی بنویسید و یا چه انتظاری از کتاب نوشته شده دارید؟ یا نگاهی تجاری دارید یا اندوخته‌ای داشته و می‌خواهید ضبط و ثبت کنید. حالا با پاسخ به این سوال‌ها یک نویسنده به یک جمع بندی می‌رسد و کلیت نگاه و کتابش مشخص می‌شود.
یاقوتی ضمن ارائه تعریفی از کتاب در جهان و ایران بر اساس شکل ظاهری و محتوایی، ادامه داد: من معمولا در مواجه با مراجعه‌کنندگان به انتشارات، پرسش اولیه‌ام درباره رشته تحصیلی افراد است و اینکه چه کتاب با چه محتوایی را برای چه قشری می‌خواهند بنویسند؛ بعد از اینکه این موارد مشخص شد، درباره ساختار کتاب و نحوه اخذ مجوزها و قرار گرفتن در بازار نشر و پیشخوان کتابفروشی‌ها با آنها گفت‌وگو می‌کنم.
مدیر انتشارات یاقوت سرخ ادامه داد: زمانی که کارهای پژوهشی و مطالعاتی انجام می‌دادم، تمام نتایجم را به کارفرمایم می‌دادم و به مرور که گذشت این اطلاعات جمع شده برای خودم نتایجی داشت که احساس کردم دیگران هم می‌توانند از آن استفاده کنند. نتایج کارها برای یک نویسنده حکم «تجربه زیستی» را دارد و بسیار می‌تواند به فردی که مثلا در حوزه ادبیات داستانی فعالیت می‌کند، کمک کند؛ از دل این تجربه‌های زیستی شخصیت پرازی‌ها و ...شکل می‌گیرد. معتقدم نقش تجربه زیستی در قوام بخشی قلم موثر است.
یاقوتی با تاکید بر اینکه نویسنده باید فیلسوف نوشته‌های خودش باشد، گفت: نویسنده باید پرسش‌هایی برای اثر خودش طرح طرح کند و باید برای آنها جواب منطقی چه در قالب فرم و چه در قال محتوا داشته باشد تا اثرش بتواند روی مخاطبش تاثیر بگذارد و آنها کارش را بپذیرند.
وی ادامه داد: یکی از دلایلی که این موارد را مطرح کردم، این است که برخی از اساتید دانشگاه مراجعه می‌کنند و تقاضای چاپ کتاب با شمارگان صد نسخه را دارند. وقتی از آنها می‌پرسم چرا با این تیراژ؟ مگر شما دانشجو و یا مخاطب مخصوص اثرتان ندارید؟ اینگونه پاسخ می‌دهند که فقط برای رزومه این اثر را می‌خواهند استفاده کنند! این نوع نگاه بسیار روی خروجی کتاب حتی بر روی فرم طرح جلد تاثیر می‌گذارد؛ در نظر نگرفتن مخاطب اثراتی دارد.
یاقوتی در تکمیل صحبت‌هایش گفت: وقتی مخاطب را در نظر بگیریم، دغدغه‌هایی چون طراحی جلد و صفحه‌آرایی، ویرایش و انتخاب خط کتاب متناسب با مخاطب در کنار محتوای تولیدی مطرح می‌شود و مهم است و باید قبل از اینکه به چاپ کتاب فکر کنیم، به مخاطب فکر کنیم.
وی افزود: در کنار این‌ها بحث نوآوری (تالیف) در نوشته‌ها هم به نظرم مهم است. بسیاری از نوشته‌ها نوآوری ندارند و بیان نوشته‌های دیگران هستند و آثاری که می‌توانند یک مقاله بشوند، یک حجم کتاب را به خود اختصاص می‌دهند. وقتی حرف و برداشت‌ها نو باشد، بی شک روی مخاطب تاثیرگذاتر است .
یاقوتی ادامه داد: در حال حاضر در برخی کتاب‌های حوزه علوم انسانی و مدیریت و ... کتاب‌ها بیشتر شکل کمک آموزشی پیدا کرده‌اند در حالی می‌تواند کتاب به گونه‌ای تالیف شود که مخاطب از آن چیزی بیاموزد و یا دست کم برای مخاطب لذت آفرین بوده و چیزی به او اضافه کند.
مدیر انتشارات «یاقوت سرخ»، گفت: یکی از عارضه‌هایی که به‌خصوص در دو دهه اخیر در حوزه‌ای چون ادبیات داستانی شاهدش هستیم، این است که تعداد نویسنده‌ها زیاد شده اما محتوای نوشته به‌خصوص در مستندات قابل اتکا در نوشتن کاهش پیدا کرده است.
یاقوتی ادامه داد: مثلا گفته می‌شود کتاب‌های حوزه ایثار و پایداری مخاطب ندارد؛ در حالی که بعضا با آثاری روبه‌رو هستیم که افراد به مستندات تکیه نکرده‌اند و یا تجربه زیستی نداشته و یا به تجربه زیسته دیگران توجه نکرده‌اند و فراموش می‌کنند که برخی از مخاطبانشان از جنگ و مسائل آن اطلاع دارند؛ در نتیجه به باور من جوانی که ساختار نظامی را نمی‌شناسد، نمی‌تواند اثری برای آن بنویسد مگر اینکه تمام مواردی را که مطرح کردم، رعایت کند.
نظر شما