به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در همدان، شب گذشته (25 آبان) اولین نشست «لائودیسه» میزبان توکل دارائی، نویسنده، محقق و ناشر نهاوندی و مدیر روابط عمومی بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا بود. 

در این نشست، «میلاد امینیان» رئیس کتابخانه‌های عمومی این شهرستان توضیح داد که این نشست با هدف گفتمان‌سازی در خصوص کتاب و کتاب‌خوانی در شهرستان نهاوند تدارک دیده شده و در آینده میزبان بزرگان این عرصه از سراسر کشور خواهد بود.

در ادامه مشروح این گفت‌وگو که به‌صورت زنده در صفحه اینستاگرام کتابخانه‌های عمومی شهرستان نهاوند پخش شد، از نظر مخاطبان می‌گذرد.

میلاد امینیان: ممکن است برای مخاطبان درباره عنوان «لائودیسه» سوال پیش آید، درباره این عنوان توضیحاتی را بفرمایید؟

توکل دارائی: همانگونه که مستحضر هستید، نهاوند پیشینه تاریخی بلندی دارد و جزو شهرهای بسیار مهم کشور از نظر تاریخ و تمدن است. پس از حمله اسکندر و تسلط یونانی‌مآبی بر قسمت‌های بزرگی از ایران آن زمان، نهاوند در دوره سلوکی مرکز و پایتختی برای آنتیخوس سوم به نام لائودیسه یا لائودیکا (با تلفظ فرانسه) بوده است.

اگر بخواهیم به نهاوند یک نگاه تاریخی داشته باشیم، نیاز است نگاه جهانی داشته باشیم؛ لائودیسه ضمن اینکه یک اسم بیگانه تلقی می‌شود اما در عین حال نشان از جایگاه بلند نهاوند در تاریخ دارد مثل هگمتانه که در همدان است و به یونانی آن را اکباتان می‌نامیدند و این نام اکنون نیز برجاست. گفتیم در سایه معرفی نهاوند این اسم را معرفی کنیم تا گردشگری فرهنگی نیز در نهاوند پا بگیرد و نهاوندی‌ها نیز با تاریخ و فرهنگ خود آشنا شوند.

امینیان: به عنوان یک کتاب‌باز از کتاب بگویید و به نظر شما چرا اصلا باید کتاب بخوانیم؟

دارایی: شما از لفظ کتاب‌باز استفاده کردید؛ اما باید بگویم اگر بخواهم خودم را توصیف کنم، خود را کتاب‌خوار می‌نامم و این واژه را بیشتر می‌پسندم. من خودم را محصول کتاب می‌دانم یعنی در محیطی که بزرگ شدم، متاثر از کتاب بودم؛ در کودکی در روستایی زندگی می‌کردم و کنار مسجد روستا مغازه خواروبارفروشی داشتیم. در این مسجد دو کتابخانه وجود داشت، به قدری از آنها کتاب امانت می‌گرفتم که نسبت به این رفتار من اعتراض می‌کردند و به جایی رسیدم که چند سال بعد مسئول کتابخانه شدم، تمام کتاب‌های موجود را خوانده بودم.

به یاد دارم ابتدای انقلاب، همزمان با شکل گرفتن کمیته فرهنگی، برخی مسئول شده بودند و شب‌های جمعه کتاب توزیع می‌کردند و خلاصه کتاب‌های خوانده شده قبلی را می‌گرفتند. آن زمان من هم خلاصه کتاب می‌نوشتم. یادم می‌آید کلاس چهارم که بودم، کتابی را خلاصه‌نویسی کردم و کلاس یازدهم و دوازدهم فهمیدم که اصل این کتاب چه بوده است. داستان من از کودکی با کتاب آغاز شد و ادامه یافت. من خود را فرزند کتاب می‌دانم و اعتقاد دارم که بهترین هدیه به هر مناسبتی یا حتی بدون مناسبت، کتاب است.

امینیان: پیشنهاد شما به نسل جدید که درگیر اینترنت و سرگرمی‌های وابسته به آن هستند، چیست؟ چه کنیم تا ورژن‌های جدید «توکل دارائی» را داشته باشیم؟

دارائی:  من برخلاف این نظر که می‌گوید اینترنت فرهنگ کتابخوانی را کمرنگ کرده است، معتقدم اینترنت مقرب فرهنگ خواهد بود و نسبت به مسائل فضای مجازی خیلی خوشبین هستم. آن مطالبی هم که در فضای مجازی منتشر می‌شود، محصول کتاب است؛ حتی مطالب کپی‌شده و حتی چیزی که در فضای عامه و معمولی تولید شده است، محصول کتاب است. من کتاب را مبنا و معیار اصلی می‌دانم. حتی بالا بردن شعور اجتماعی با کتاب خواندن میسر می‌شود. اساس تفکر فرهنگی اجتماعی کشور را بر مبنای کتاب می‌دانم و بسیاری از چالش‌های جامعه با کتاب رفع می‌شود. 

امینیان: به قول شما مسئله دنیا، کتاب و کتابخوانی است. در بحث مطالعاتی چه پیشنهادی دارید؟ چه کتاب‌هایی را بهتر است بخوانیم؟ 

دارائی: گاهی آماری از میزان کتابخوانی جامعه منتشر و انتقاداتی به کم بودن آن وارد می‌شود. باید بگویم که کتاب گران شده است و هزینه بالایی برای تولید کتاب صرف می‌شود. من به عنوان یک ناشر دولتی که بودجه نشر کتاب را از دولت می‌گیرم، دارم این را می‌گویم. به‌عنوان نمونه کتاب اخیری را مثال می‌زنم که درباره ابن سینا در حال نشر آن هستیم که طبق محاسبات با تیراژ 500 نسخه هزینه‌ای 40 میلیون تومانی در بر دارد. این هزینه بالا و برگشت آن بسیار سخت است.

شاید برخی توقع دارند که مردم باید کتاب بخرند اما با این قیمت‌ها عملا ممکن نیست. واقعیت این است که کتابخانه‌های عمومی در سطح کشور و شهر من، نهاوند، کتاب‌های خوب و متنوعی وجود دارد و اگر کسی کتابخوان باشد، می‌تواند به آن دسترسی پیدا کند، در عین حال ما با توجه به علایقی که داریم، کتاب را انتخاب کنیم.

من حق التالیف و سایر حقوق ذینفعان را قبول دارم و چون ناشر هستم، بر آن هم خیلی تاکید دارم اما در عین حال pdf کتاب‌هایی که دیگر مشمول کپی‌رایت نیستند، در اینترنت به وفور یافت می‌شود. حتی کتاب‌هایی دارای کپی رایت هم در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های موجود با قیمت‌های مناسب در حال عرضه است. باید نسل جدید را با کتاب بیشتر آشنا کنیم. 

اینکه چه کتابی بخوانیم به رشته مورد علاقه شما بستگی دارد، اما خواندن برخی از کتاب‌ها نیاز عمومی ما است. هر فرد باید کتاب‌های تاریخی و فرهنگی و تمدنی کشور، استان و شهرستان زادگاه خود را باید بخواند. باید بدانیم در کجا متولد شدیم و زادگاهمان چه جایگاهی دارد. 

با توجه به رشته تحصیلی‌ام یعنی تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، پیشنهاد می‌کنم کتاب «علم و تمدن در اسلام» نوشته سیدحسین نصر با ترجمه احمد آرام را بخوانید. تورق این کتاب ما را با داشته‌های فرهنگی‌مان آشنا می‌کند. اگر کتاب را از تمدن حذف کنید، هیچ چیز از آن نمی‌ماند. تمدن غرب با تمام کبکبه و دبدبه‌اش محصول کتاب است. اگر به تمدن اسلامی نگاه کنید، با کتاب آغاز شده است.

امینیان: لطفا درباره ابن سینا نیز برایمان سخن بگویید.

دارائی: ابن سینا شخصیتی نیست که بشود در چند دقیقه درباره او توضیح داد. اما مختصر بگویم که یک ابن سینای تاریخی داریم  که باید مطالعه کرد و یک ابن سینای امروزی که باید خوانش امروزی از آن داشت؛ ابن سینای امروزی به این معنا که ما به ابن سینا نیاز داریم. مبنا و فونداسیون تفکر ابن سینا چیست؟ عقلانیت و خِرد است، چیزی که جامعه امروزین ما به آن نیاز دارد. ما ابن سینا را ستایش می‌کنیم که در دوره خاصی در تمدن اسلامی رشد یافته و عقلانیت و خرد تمدن ما ناشی از ابن سینا است.

یکی از بزرگان گفته بود که اگر بتوانیم ابن سینا را با سُرنگی از اسلام بیرون بکشیم، از آن طالبان بیرون می‌آید؛ یک نگاه خفقانی و ترجمه‌ای آنچنان از اسلام. و اینجا عظمت ابن سینا مشخص می‌شود. کتاب «قانون» ابن سینا یک میلیون واژه دارد. این کتاب یک دایره‌المعارف است. تمام علوم گذشته خود را در یک کتاب گرد آورده است. کسی که «شفا» را نوشته که در حوزه فلسفه یک دایره‌المعارف بزرگ است؛ در حالی که اکنون برای تدوین یک دایره‌المعارف 100 تا 200 نفر مشارکت می‌کنند. ابن سینا این کتاب‌ها را در 58 سال عمری که داشته، نوشته است.

ابن سینا به کل تمدن اسلام خدمت کرده است و نمی‌توان از تمدن اسلامی او را حذف کرد. در حوزه پزشکی در تمام دنیا شناخته شده از شرق تا غرب عالم و هنوز هم طب ابن سینا (نه خرافاتی که در دنیای مجازی منتشر می‌شود) به عنوان طب پیشگیری و سلامت شناخته می‌شود. طبیعتا برخی از قسمت‌ها نیز به دلیل نبود ابزار در آن زمان دقیق نیست. ابن سینا با تمام زحماتی که کشیده در حالی که یک تبعیدی و مهاجر الی‌الله بوده، به همدان آمده است و همیشه در همه حال حتی در سفر کتاب خوانده است. 

در جایی خواندم قسمتی از یکی از کتاب‌های خود (شفا یا نجات) را در حال سفر به «شاپور خواست» (خرم‌آباد امروزی) املاء می‌کرد. (می‌دانیم که در آن زمان برخی از استان‌ها همچون لرستان نیز جزو همدان بوده‌اند و اگر می‌گوییم که بوعلی سینا در همدان بوده با اینکه در خرم آباد بوده، تناقض ندارد.)

نمی‌گوییم که بوعلی‌سینا شخصیت ناشناخته‌ای است و شاید قصور ما هم بوده که آنگونه باید و شاید به شخصیتش نپرداخته‌ایم؛ اما توصیه می‌کنم در خانه‌ها درباره شخصیت بوعلی سینا صحبت شود. با توجه به مسئولیتم در بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا و ارتباطات بین‌الملل، می‌دانم که امروز کتب بوعلی سینا را با هزینه‌های بسیار تصحیح می‌کنند. برای کتاب الهیات شفا در اروپا هزینه زیادی شد، در ایتالیا تحقیقات زیادی در این باره شد. 

امینیان: می‌توان گفت سر سلسله کتاب‌خواران حکیم بوعلی‌سینا بوده است؟

دارائی: در این خصوص بگویم در ابتدای شهرت بوعلی سینا در طب، می‌رود تا امیر بخارا را مداوا کند. پس از مداوا امیر سامانیان کتابخانه خود را در اختیار بوعلی سینا می‌گذارد و حدود سی، چهل سال بعد در حالی که همیشه در حال سفر بوده است، می‌گوید من در آن کتابخانه سامانیان کتاب‌هایی را دیدم که دیگر هیچوقت نه اسمشان را شنیدم و نه آن‌ها را دیدم.

امینیان: توصیه شما برای افزایش کتابخوانی چیست؟

دارائی: هرچند کتابخانه‌های عمومی پس از مستقل شدن بسیار خوب عمل کرده و فرصت مناسبی در این بستر ایجاد کرده است، اما مشکل این است که کودکان در مدارس دسترسی مطلوبی به کتاب ندارند. به عقیده من هر روستا حداقل باید یک کتابخانه داشته باشد و آموزش و پرورش نیز با جدیت کتابخانه‌های مدارس را از منابع مفید و غنی بهره‌مند کنند. پیشنهاد کردیم حمام‌های عمومی روستاها که قبلا توسط جهاد سازندگی ساخته شده است، به کتابخانه تبدیل شود. من در زادگاه خودم این اقدام را انجام دادم و سند آن را در اختیار کتابخانه‌های عمومی گذاشتم. امیدوارام مسئولان نیز کمک کنند تا این کتابخانه دایر شود.