به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان، «فرانک هایسمنس» استاد علوم کتابخانه در دانشگاه آمستردام بعدازظهر سه‌شنبه 25 آذرماه در همایش «کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی» که با همکاری انجمن ارتقای علمی کتابخانه‌های عمومی ایران، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و به‌میزبانی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان به‌صورت برخط و مجازی برپا شده است، ابتدا با ارائه اطلاعاتی از وضعیت کتابخانه‌های عمومی در کشورش هلند، گفت: در هلند 145 واحد کتابخانه‌ای داریم که درمجموع از ۷۴۳ بخش کتابخانه‌ای و ۴۶۴ نقطه دسترسی دیگر از جمله کتابخانه‌های سیار، تشکیل شده‌اند.

به گفته وی، این سازمان‌ها بیش از ۴۰۰۰ نیروی تمام وقت استخدام کرده‌اند و بیش از ۲۲ هزار نفر هم نیروی داوطلب دارند. مسیری که نیاز دارید برای رسیدن به نزدیک‌ترین مرکز کتابخانه طی کنید، به صورت متوسط ۱.۹ کیلومتر است.

هایسمنس ادامه داد: جمعیت هلند در سال ۲۰۱۹ حدود 17.3 میلیون نفر بوده است و آمار عضویت در کتابخانه‌ها از این تعداد ۲۰ درصد یعنی 3.6 میلیون نفر کاربر بود که کودکان و نوجوانان درصد عضویت‌شان بسیار بالاتر از بزرگسالان و به میزان ۶۸ درصد بوده است.

استاد علوم کتابخانه در دانشگاه آمستردام در تحلیل این آمار نیز گفت: این آمار نشان داد که کودکان به محتواهای آماده بیشتر نیاز دارند و توسط والدینشان و معلمان تشویق می‌شوند که به کتابخانه بروند. همچنین دلیل دیگر آمار بالای کودکان عضویت رایگان برای آن‌ها است و برعکس بزرگسالان ناچارند در هلند حق عضویتی در حدود ۴۰ یا ۵۰ یورو در سال پرداخت کنند.

وی کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی در هلند را شامل خواندن و نوشتن، مهارت‌های زبانی و بهبود آن، تعامل با دولت به روش دیجیتال، پیدا کردن شغل، مهارت‌های مالی، استانداردهای بهداشتی و غیره برشمرد و یکی از تجربیات مفید در کتابخانه‌های عمومی  هلند را «کافه زبان» بیان کرد.

هایسمنس درباره این تجربه گفت: روزها و اوقاتی در طول هفته مردم می‌توانند به کتابخانه بیایند و افرادی که در یادگیری زبان هلندی مشکل دارند، با یکدیگر و اغلب به همراه داوطلبان مطالعه و صحبت می‌کنند، روزنامه می‌خوانند و در مورد آن‌چه در هفته گذشته انجام دادند، به زبان هلندی بحث می‌کنند و این کار به افراد کمک می‌کند که بهتر زبان یاد بگیرند.

هایسمنس با اشاره به کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی برای نوزادان و کودکان و جوانان، عنوان کرد: والدین می‌توانند به کتابخانه بروند و تعدادی کتاب در زمینه بلندخوانی پیدا کنند و با خواندن آن‌ها با صدای بلند برای نوزاد مجموعه واژگان ایجاد کنند که این کار برای مهارت‌های زبانی به‌عنوان پایه‌ای برای مدرسه بسیار مهم و تاثیرگذار است.

استاد علوم کتابخانه در دانشگاه آمستردام در مورد ترویج مطالعه در مدارس افزود: باید تلاش کنید خدمات مطالعه‌ای را برای دوره پیش از دبستان، ابتدایی، متوسطه و دبیرستان در مدارس اجرا کنید و اگر مدرسه‌ای کتابخانه مناسب و پُربار نداشت، می‌توانند به کتابخانه عمومی رفته و از آن برای جبران کمبودهای کتابخانه مدرسه در طرحی که شامل مجموعه‌ای از کتاب‌ها به همراه یک کتابدار است، استفاده کنند.

این کتابدار هلندی آموزش سواد اطلاعاتی از طریق کتابخانه در مدارس و تبدیل آن به سواد رسانه توسعه‌یافته را موجب بهبود مهارت‌های دیجیتال در این قشر ذکر کرد و گفت: برنامه‌نویسی، استفاده از آزمایشگاه رسانه، کاربرد از فضای سازنده به عنوان گام اول در پرینت سه بعدی و برش لیزری همه از موضوعاتی هستند که بچه‌ها را به کاربران رسانه‌ای و کاربران اطلاعاتی خلاق‌تری در زندگی روزمره، تبدیل می‌کنند.

وی با اشاره به کارکردهای کتابخانه‌های عمومی در شرایط بحرانی اضافه کرد: در موقعیت‌های اورژانسی و پرهزینه کتابخانه‌های عمومی می‌توانند به‌عنوان یک پناهگاه جهت فعالیت‌های روزانه به‌صورت سازمان یافته و در قالب مکالمات گروهی مطرح شوند تا افراد بتوانند در شرایط بحرانی با استرس خود مقابله کنند.

هایسمنس در خصوص فعالیت کتابخانه‌های کشورش در زمان همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ اینچنین توضیح داد: آنچه کتابخانه‌ها ابتدا در بهار و اکنون در پاییز انجام دادند، این بود که برای علاقمندان به کتاب، امکان تحویل و جمع‌آوری کتاب در منزلشان را فراهم کردند و همچنین به ارائه کتاب الکترونیک رایگان در قالب کتابخانه بین‌المللی آنلاین پرداختند که از طریق آن افراد بتوانند کتاب‌ها را دانلود کرده و بخوانند.

استاد علوم کتابخانه در دانشگاه آمستردام هلند در بخش پایانی سخنرانی خود به درس‌هایی که از تجربه هلندی حاصل می‌شود، پرداخت و گفت: کتابخانه‌های عمومی به‌صورت روزافزون مکان سومی برای توسعه فردی در محیط اجتماعی به شمار می‌آیند. این کارکرد به تقویت گفتمان عمومی و بهبود انسجام اجتماعی در جوامع دموکرات کمک می‌کند که افراد متعدد دارای عقاید گوناگون بتوانند دور هم جمع شوند و تعامل دموکراتیک داشته باشند. دیگر اینکه کتاب و کتابخوانی به‌خودی خود هدف نیستند، بلکه وسیله‌ای برای رسیدن به هدف هستند. پس آنچه در کتابخانه‌های عمومی باید مورد توجه قرار گیرد، تنها به ارتقای کتابخوانی معطوف نیست بلکه در نهایت باید به توسعه فردی، پیشرفت و یادگیری مادام العمر آن‌ها کمک کند.