به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، کارشناسان حوزه فرهنگ موضوع امکانات و چالش‌های برگزاری نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران را در برنامه «گفت‌و‌گوی فرهنگی» رادیو گفت‌و‌‌گو با حضور حسین صفری، معاون اقتصاد و فرهنگ موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، بابک افروز، مدیرکل بازار‌یابی و توسعه کسب و کار شرکت ملی پست و سید‌هادی حسینی‌نژاد، روزنامه‌نگار و نویسنده بررسی شد.
 
بعد فروشگاهی ویژکی نمایشگاه مجازی کتاب تهران است
صفری با اشاره به لغو در نمایشگاه سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به‌عنوان پدیده فرهنگی اجتماعی به حضور موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در نمایشگاه‌های مجازی معتبر کتاب دنیا، گفت: برگزاری نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، نه به‌عنوان جایگزین سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بلکه یکی از طرح‌های حمایتی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشابه طر‌‌ح‌های فصلی اما ویژه ناشران،  برنامه‌ریزی شده است.
 
وی مشخصه اصلی نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران را وجه فروشگاهی آن دانست و افزود: در اکثر نمایشگاه‌های مجازی کتاب، بخش فروش در نظر گرفته نمی‌شود و تبادل رایت، هدف اصلی است البته در نمایشگاه بلونیا این هدف نیز محقق نشد یا نمایشگاه کتاب بلگراد هرچند تاریخ برگزاری را تعیین کرده بود، در نهایت شاهد برگزاری نمایشگاه در این کشور نبودیم. پیش‌بینی بخش فروش برای نمایشگاه مجازی کتاب تهران که اتفاقا ویژگی جذاب آن محسوب می‌شود، نیازمند هماهنگی با ارگان‌ها و نهاد‌های مختلف بود.
 
همه ظرفیت‌های پست برای نمایشگاه کتاب بسیج شده‌است
افروز با اشاره به مزیت‌های و گستردگی نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: به‌نظر می‌رسد با توجه به گستردگی نمایشگاه مجازی کتاب تهران باید از عنوان «نمایشگاه مجازی کتاب ایران»، استفاده کنیم. حذف ضرورت حضور فیزیکی مردم به نمایشگاه از مزیت‌های برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب است.
 
وی به خدمات مویرگی شرکت ملی پست در سراسر کشور و خدمات ویژه این شرکت در زمان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، اشاره کرد و افزود: با توجه به وظیفه ذاتی شرکت ملی پست با دوستانمان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تفاهم رسیدیم تا به خریداران از نمایشگاه مجازی کتاب تهران خدمات ارائه کنیم. هزینه‌های ارسال پست کتاب، ویژه نمایشگاه مجازی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخت خواهد شد و شرکت ملی پست هزینه ارائه خدمات را دریافت خواهد کرد.
 
مدیرکل بازار‌یابی و توسعه کسب و کار شرکت ملی پست، ترافیک ارسال مرسوله‌های این شرکت با توجه به شیوع ویروس کرونا صد‌در‌صد افزایش پیدا کرده‌است، افزود: با توجه به افزایش حجم فعالیت شرکت ملی پست به‌‌دلیل شیوع ویروس کرونا، درباره ترافیک نمایشگاه مجازی که شبیه هنداوانه در بسته است، همه ظرفیتمان را بسیج کرده‌ایم تا بهترین خدمات به مشتریان کتاب ارائه کنیم. زمان ارسال مرسوله‌ها به حجم ترافیک و میزان خرید بستگی دارد.

تایید 1713 ناشر برای حضور در نمایشگاه مجازی کتاب تهران
صفری در ادامه این برنامه درباره همکاری مشترک شرکت ملی پست  با مجری نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، هزینه ارسال برای خریدار رایگان است که نتیجه مشارکت ناشران، معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شرکت ملی پست است.
 
وی با بیان این مطلب که نگرانی اصلی مجری نمایشگاه مجازی، بُعد غیرمجازی آن است، گفت: ارسال بسته‌های زیر50 هزار تومان برای ناشران، رایگان است که از سوی معاونت امور فرهنگی تقبل شده‌، علاوه براین ارسال بسته‌های زیر دو کیلو با تخفیف 70 درصدی و 25 درصد تخفیف برای مرسوله‌های بالای دو کیلوگرم برای ناشران در نظر گرفته شده‌‌است.
 
معاون اقتصاد و فرهنگ موسسه خانه کتاب و ادبیات کتاب ایران با اشاره به امار مشارکت ناشران در نمایشگاه مجازی کتاب تهران بیان کرد: ثبت‌نام 1713 ناشر برای حضور در نمایشگاه مجازی کتاب تهران تایید شده‌‌است. 70 هزار دانشجو و 6 هزار عضو هیات علمی، برای دریافت بن ثبت‌نام کرده‌اند. 400 هزار تومان بن خرید کتاب به اعضای هیات علمی پرداخت می‌شود که 200 هزار تومان یارانه معاونت امور فرهنگی است. با توجه به حذف هزینه اجاره بهای محل نمایشگاه کتاب، 25 درصد مبلغ یارانه کتاب افزایش پیدا کرده است.
 
به گفته وی، بن اهل قلم، 250 تا 500 هزار تومان تعیین و روی کد ملی شارژ می‌شود.

تداوم بعد فروشگاهی نمایشگاه مجازی بعد از پایان کرونا آسیب‌ به حلقه‌های نشر را دو برابر می‌کند
حسینی‌نژاد در ادامه این برنامه با بیان این مطلب که مولفه‌های مختلفی از‌جمله ظهور فناوری‌های نوین، وضعیت نشر و قابلیت‌های فضای مجازی موجب شده تا چاره‌ای به‌جز برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب نداشته باشیم، گفت: هرچند که صنعت نشر باید زودتر به قابلیت‌های فضای مجازی توجه می‌‌کرد اما شیوع ویروس کرونا که به‌ اصطلاح زمینه‌ای را فراهم کرده را باید به فال نیک گرفت.
 
وی با اشاره به دیگر دلایل موافقت خود با برگزاری نمایشگاه مجازی  ادامه داد: دسترسی به زیرساخت فنی و قدرتمند برای برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب که البته یکبار مصرف نیست را می‌توان در حوزه‌های فرهنگی دیگر به‌عنوان یک سرمایه استفاده کرد؛ علاوه‌‌براین در بررسی‌های اولیه مزیت‌های نمایشگاه مجازی کتاب، اجرای این شیوه گامی تلقی شد برای رفع بزرگ‌ترین نقص نمایشگاه فیزیکی یعنی بُعد فروشگاهی آن است؛ به‌عبارت دیگر رفته‌رفته بار فروشگاهی در فضای مجازی، و بُعد نمایشگاهی به شکل حضوری اجرا شود.
 
این روزنامه‌نگار با اشاره به دیدگاه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره حذف بُعد فروشگاهی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیان کرد: این نقیصه در زمان تصدی، جناب آقای دکتر صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان معاون امور فرهنگی پذیرفته شد اما حدف بخش فروشگاهی نمایشگاه را وابسته به جراحی عمیق همراه با کمترین خسارت به بدنه نشر و تدریجی منوط دانستند.
 
حسینی‌نژاد با بیان این مطلب که هدف اصلی نمایشگاه مجازی کتاب تهران جبران بخشی از خسارت ناشران و کاهش بار آن‌ها با توجه به سرمایه‌گذاری قابل توجه برای حضور در سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه کتاب تهران است افزود: وقتی ازعنوان «نخستین» برای نمایشگاه مجازی کتاب تهران استفاده می‌کنیم، به‌معنای تداوم این شیوه برگزاری نمایشگاه در سال‌های آینده است.

 ضرورت توجه به کتاب‌فروشان در جریان برگزاری نمایشگاه محازی کتاب تهران
وی تصریح کرد: بنابراین اگر قرار است همچنان جریان  فروش بعد از پایان شیوع ویروس کرونا در نمایشگاه فیزیکی ادامه داشته باشد، درعمل نقد‌هایی که به نظام نمایشگاهی ـ فروشگاهی وارد است دوبرابر می‌شود؛ به‌عبارت دیگر موضوع نادیده گرفتن کتابفروشان و شبکه‌های توزیع تشدید می‌شود. با برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب بهتر است، به نقش کتاب‌فروشان و ایجاد سهم برای این حلقه توجه کنیم. می‌دنیم هرچند ناشر در نمایشگاه تخفیف 20 درصدی اعمال می‌کند اما از سوی دیگر هزینه 40 تا 45 درصدی توزیع و عرضه را پرداخت نمی‌کند.
 
صفری در ادامه این نشست رادیویی با تاکید بر نقش اساسی شرکت ملی پست در جریان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: موفقیت نمایشگاه مجازی کتاب تهران تا حدود زیادی به عملکرد شرکت ملی پست وابسته است.
 
حسینی‌نژاد با اشاره به نقش اساسی پست در به نتیجه رسیدن نمایشگاه مجازی کتاب گفت: اگر انچه که از شرکت ملی پست انتظار می‌رود در نمایشگاه مجازی شاهد نباشیم درعمل کارکرد، نمایشگاه مجازی کتاب تهران نخواهیم دید.
 
افروز نیز با بیان این مطلب که دفتر ناشران در جریان برگزاری نمایشگاه مجازی در حکم غرفه‌های فیزیکی مستقر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است عنوان کرد: دریافت کتاب‌های فروخته شده از دفتر انتشارات، تجزیه، آماده‌سازی و ارسال مرسوله‌ها و نهایت توزیع، مراجل مختلف فعالیت شعب پست در جریان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران است.

مشتری‌ها نمایشگاه مجازی سطح توقع خود از پست را کاهش دهند
وی درباره شیوه مشارکت پست در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ادامه داد: شرکت ملی پست در نمایشگاه مجازی علاوه‌بر مباحث اجرایی به امر پاسخگویی به مردم، درباره جریان ارسال مرسوله  نیز توجه دارد. بارکد پستی 24 رقمی بعد از دریافت مرسوله از سوی ناشر برای مشتری‌‌ها صادر و به شماره تماس آن‌ها ارسال می‌شود؛ بنابراین درج شماره تلفن همراه صحیح در پنل خرید ضروری است. از مشتریان نمایشگاه مجازی کتاب تهران می‌خواهم در زمان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران، سطح توقعشان یعنی ارسال سریع مرسوله‌ها از شرکت ملی پست را کاهش دهند.  
 
مدیرکل بازار‌یابی و توسعه کسب‌و‌کار شرکت ملی پست با اشاره به ضرورت توجه مشتریان نمایشگاه مجازی کتاب تهران به ترافیک بالای شرکت ملی پست در روز‌های نمایشگاه مجازی کتاب افزود: شرکت ملی پست با آگاهی از میزان ترافیک مرسوله‌ها توانایی برنامه‌ریزی دارد اما هّم و غم اصلی مسئولان شرکت ملی پست، مدیر‌عامل و همه همکاران از میزان حجم ترافیک مطلع نیستند تا زمینه لازم را مهیا کنند؛ احتمال بارش باران و برف نیز وجود دارد. احتمال یک‌میلیون بار ترافیکی و ارسال مرسوله از سوی مدیر‌عامل شرکت ملی پست نیز در حکم همان «هندوانه سربسته» است و در مجموع نمی‌دانیم با توجه به میزان تبلیغ غیر‌قابل پیش‌بینی نیست؛ به‌ویژه نخستین روز نمایشگاه بنابراین با توجه به سابقه همکاری شرکت ملی پست با بسیاری از ناشران از فعالان این حوزه که تجربه این همکاری را ندارند، می‌خواهیم عملکرد پست را آزمون کنند. در این ارتباط ناشران با ماموران پست آشنا می‌شوند و شماره تماس ارتباط رد و بدل و البته ساعت مراجعه مامور پست به دفتر نشر نیز مشخص می‌شود.
 
افزوز ادامه داد: شاید عصر نخستین روز برگزاری نمایشگاه مجازی برای ارائه خدمات بهتر  و تعامل بهتر در روز دوم، مجبور به برگزاری نشست مشترک با مجری برگزاری نمایشگاه شویم و تمهیدات جدید اتخاذ شود.
 
وی درباره پیش‌بینی محل ویژه جمع‌آوری کتاب‌های خریداری شده از نمایشگاه مجازی کتاب بیان کرد: منطقه جنوب غرب تهران به واسطه هم‌حواری با منطقه انقلاب، مجل تجمع اکثر ناشران، به‌عنوان مجری، تعیین شده‌ است، البته 6 منطقه پستی پایتخت درگیر نمایشگاه هستند. خودرو و نیروی انسانی نیز تامین شده‌ است و با توجه به اینکه پست، یک شرکت دولتی محسوب می‌شود و مجاز به استخدام نیروی انسانی جدید نیست، از بخش خصوصی نیروی انسانی ویژه نمایشگاه مجازی به خدمت گرفته‌است. امید‌واریم از ظرفیت بخش خصوصی برای جمع‌آوری، بسته‌بندی و رهسپاری استفاده کنیم.  

با ابروی خود وارد میدان نمایشگاه مجازی کتاب شده‌ایم
مدیرکل بازار‌یابی و توسعه کسب‌و‌کار شرکت ملی پست، مشارکت در برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران را آبروی این شرکت تعبیر کرد و افزود: مشارکت شرکت ملی پست در برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران همه مبالغی که به شرکت ملی پست واریز می‌شود، سود اقتصادی ندارد، بلکه این مشارکت را به‌عنوان یک فعالیت فرهنگی تعریف کرده‌ایم و با آبرویمان وارد میدان شده‌ایم. ناشران و مشتریان کتاب نیز می‌توانند از طریق سامانه پاسخگویی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران پیگیر مرسوله‌ها خود باشند. درج نشانی، کد پستی و شماره تلفن همراه دقیق ارسال مرسوله‌ها را تسهیل و تسریع  می‌کند. ارسال مرسوله‌های کتاب قطعا به دست مخاطبان قطعی است فقط از مردم می‌خواهیم سعه صدر داشته باشند.    
 
صفری در ادامه این نشست درباره فرآیند در جمع‌آوری تا ارسال مرسوله‌ها بیان کرد: بسته‌های کتاب از سوی ماموران پست از دفاتر نشر جمع‌آوری می‌شود. شماره 91009898 برای پاسخگویی به ناشران و مخاطبان در نظر گرفته شده‌است. نماینده پست در مرکز پاسخگویی حضور دارند. بابت همکاری شرکت ملی پست، با مجری نمایشگاه مجازی کتاب تهران مطمئن هستیم به‌ویژه اینکه توقع ناشران افزایش پیدا کرده‌‌است.     
      
بیشتر خرید‌های نمایشگاه فقط از استان‌ها است
حسینی‌‌نژاد با اظهار امید‌واری برای برگزاری مطلوب نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: فکر نمی‌کنم بیشتر خرید‌های نمایشگاه مجازی از تهران باشد، چراکه در این نمایشگاه ضرورت حضور وجود ندارد و مشتریان از سراسر کشور و البته با توجه به یارانه نمایشگاه، می‌توانند از محل سکونت خود به خرید اقدام کنند؛ براساس همه نشانه‌ها از حجم قابل توجه خرید حکایت دارد.
 
 وی با بیان این مطلب که به‌عنوان موافق نمایشگاه مجازی کتاب تهران باید همه حلقه‌‌های نشر دیده شوند، ادامه داد: کتاب‌فروشان با شیوع ویروس کرونا، فروش‌های قابل توجهی را ثبت کردند و می‌توانند نقش آفرین باشند؛ بنابراین می‌توانیم از این ظرفیت برای رفع نقد‌های وارد بر نمایشگاه فیزیکی رفع کنیم. نمایشگاه مجازی نباید در سال‌‌‌های آینده، پا جای پای نمایشگاه فیزیکی بگذارد؛ چراکه نمایشگاه کتاب با کتاب‌فروش و شبکه توزیع رقابت می‌کرد و حالا اگر همان روال در فضای مجازی دنبال شود علاوه‌‌بر کتاب‌فروش‌های فیزیکی با کتاب‌فروشی‌ها مجازی رقیب خواهد شد. فعالیت کتاب‌فروشی‌های مجازی مایه خرسندی است و البته برای پیشگری از بروز تخلف، نیازمند نظارت صنفی هستند.

شرکت ملی پست آماده ارائه خدمت به کتاب‌فروشان هم هست
افروز درباره حضور کتاب‌فروشی‌ها در نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: اگر ناشران  یک هفته  نمیاشگاه مجازی را برای عرضه کتاب‌ در اختیار دارند کتاب‌فروشان 365 روز سال را فرصت دارند و می‌توانند با ارتقا زیر‌ساخت‌های فنی از خدمات پست استفاده کنند و قول این خدمات از دریافت مرسوله از در کتاب‌فروشی تا در منزل حریدار اعلام می‌کند. زیر‌ساخت‌های  شرکت ملی پست با توجه به شیوع ویروس کرونا تقویت شده‌‌‌است.   
 
وی با اشاره به فعالیت 24 ساعته شرکت ملی پست گفت: علاوه‌بر مرکز چهار‌‌راه لشکر، بسیاری از مراکز پستی، شبانه‌روزی در حال ارائه خدمات است؛ بنابراین کم‌کاری در روز‌های نمایشگاه نخواهیم داشت اگر تاخیر در ارسال مرسوله‌ها ایجاد شود مشتریان می‌توانند با کد رهگیری، موقعیت بسته خود را پیگری کنند. شرکت ملی پست تلاش می‌کند در اسرع وقت مرسوله‌ها سالم به‌دست مشتری‌ها برسد. کتاب‌های قطع کوچک پیش‌تر در کارتن‌‌ها بزرگ ارسال می‌شد که کار را دشوار می‌کرد؛ بنابراین کارتن‌های کوچک ویژه نمایشگاه پیش‌بینی شده و از ناشران می‌خواهیم به تهیه این بسته‌ها اقدام کنند.