به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نخستین دوره از جشنواره نشان فروهر به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی با حضور شمار کمی از مسئولان و مخاطبان در جشنگاه خسروی برگزار شد. انتشارات فروهر جشنواره نشان فروهر را با هدف گزینش پژوهش و پایان‌نامه برتر در زمینه فرهنگ و زبان‌های ایران باستان و به منظور شناسایی پژوهش‌های برتر در این حوزه و حمایت و تشویق پژوهشگران و مولفان ایرانی برگزار کرد.

در ابتدای مراسم پدرام سروش‌پور گفت: در گذر تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین توانسته‌ایم فرهنگ و تمدن ایرانی را حفظ کنیم. جغرافیای ایران‌زمین در گذر اقوام مختلف بوده است اما هیچ‌گاه گسست در فرهنگ و تاریخ ایران اتفاق نیفتاده است و این فرهنگ چند هزار سال تداوم داشته است.



وی افزود: این پیوستگی فرهنگی را مدیون نیاکان و بزرگان ایران زمین هستیم که غیرت داشته‌اند و در دوره‌های حساس این سرزمین با خرد و اندیشه خود کارهای بزرگی انجام داده‌اند. شاید اگر شخصیت‌های تاریخی مانند کوروش و داریوش و آریوبرزن و... نبود این گسست‌ها زودتر اتفاق می‌افتاد. خیام و فردوسی و حافظ و سعدی اگر دست به قلم نمی‌بردند و این فرهنگ را زنده نگه نمی‌داشتند امروز بخشی از گذشته و فرهنگ خود را نداشتیم.

سروش‌پور ادامه داد: شاید در دوره‌هایی این گسست رخ داده باشد اما افتخار می‌کنیم این فرهنگ و تمدن به پشتوانه نیاکان برای این سرزمین مانده است و اعتقاد داریم اگر به دنبال شکل دادن آینده روشن در ایران هستیم باید نماینده شایسته‌ای برای فرهنگ بشری باشیم.

وی افزود: باید از فرهنگ خود گذشته را به درستی بشناسیم و پلکان‌های محکمی را بسازیم که آیندگان بتوانند در آن گام بگذارند. شاید ایده جشنواره نشان فروهر بتواند سهم کوچکی از این مسئولیت را ارج گذارد و در گوشه‌ای از تاریخ سرزمین این تلاش و کوشش‌ها ثبت شود.



سپس فرزانه گشتاسب دبیر جشنواره و مدیر مسئول انتشارات فروهر گفت: فرهنگ ایران باستان مطالعه متون دوره ایران باستان و ایران میانه است. فرهنگ ایران باستان یک نماینده در این کشور دارد و جامعه زرتشتیان در ایران در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی و در متون کهن ایران بررسی و معرفی می‌شوند و همچنین درباره‌ زبان فرهنگی زرتشتی‌ها برای ستایش پروردگار پژوهش می‌شود و این پژوهش‌ها به زرتشتیان کمک کرده تا تاریخ خود را بهتر بشناسند.

وی افزود: جامعه زرتشتی یک مسئولیت و دین بر دوش خود داشته است و جشنواره نشان فروهر ادای دین به این پژوهشگران و اساتید فرهنگ و زبان‌های باستانی است که عمر خود را برای این کار فرهنگی گذاشته‌اند. جامعه زرتشتی مدیون این افراد پژوهشگر است.

گشتاسب در ادامه به ایران‌شناسان و اوستاشناسانی اشاره کرد که برای حفظ فرهنگ و تمدن ایران کوشیدند سپس گفت: برخی از این افراد در این راه حمایت‌های مادی و معنوی کردند که اگر این حمایت‌ها در سراسر دنیا نبود چه بسا این فرهنگ پژوهش در متون کهن از بین می‌رفت. اشخاصی که خود این مسئولیت را داشتند همانند دکتر کتایون مزداپور که فراتر از وظیفه سازمانی به دانشجویان فرهنگ و زبان‌های باستانی خدمت‌رسانی کرده است و نشان فروهر برای همین ادای دین برگزار شده است که امیدواریم بماند و بپاید و بالنده شود.

دبیر جشنواره نشان فروهر گفت: برای سال آینده این جشنواره فقط به داوری پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی می‌پردازد و بخش کتاب را حذف خواهیم کرد چون جایزه‌های موازی در این زمینه مانند جایزه کتاب سال و فارابی و نشان دهخدا وجود دارد که رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی نیز در این جایزه‌ها داوری می‌شود.



سخنران بعدی این جشنواره حسینعلی قبادی رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بود وی گفت: امیدوارم این پاسداشت عالمان همیشه تداوم پیدا کند زیرا استمرار یک تمدن و بالندگی یک فرهنگ مستلزم توجه به عالمان است. این دانشمندان و محققان و پژوهشگران هستند که می‌توانند تمام کوشش‌های والای افراد را تداوم ببخشند و زبان گویای این ملت‌ها در استمرار هویت و تمدن است.

وی افزود: امروز ادبیات فارسی و تمدن ایران یک تمدن در مجموع بی‌گسست است که در گذر زمان فربه‌تر و غنی‌تر و بالنده‌تر شده است و برای جهانیان سخنان تازه‌ای دارد. اگر از این زاویه به این بنگریم که چالش‌های زمان امروز چیست و احساس تنهایی‌ها و پریشانی‌ها و راه‌های مقابله با آن را چگونه پیدا کنیم باید راه درمان را در میراث ایرانی بیابیم که سازگاری‌های فراوانی داشتند و بهترین وجه آن در شاهنامه فردوسی به منصه ظهور رسیده است.

قبادی ادامه داد: ایران با 15 کشور همسایه است اگر در داخل یک فرهنگ بالنده و قوی و شکوفا نباشد نمی‌تواند به آسانی آسیب ببیند. در گفت‌وگو با همسایگان به دلیل اتکا بر این فرهنگ دیرپا و کهنسال ایرانی و ایرانی برنده خواهد بود و با این فرهنگ و اسطوره و تمدن و انسانیت می‌تواند انسان‌ها را به معنویت و مفاهیم قدسی دعوت کند.

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: در این داوری یکی از دقیق‌ترین و اصیل‌ترین پژوهش برگزیده شده که نشان‌دهنده معیارمندی و ژرف‌نگری جشنواره نشان فروهر است که این تلاقی را به فال نیک می‌گیرم.



سپس اسفندیار اختیاری نماینده ایرانیان زرتشتی در مجلس شورای اسلامی گفت: ایران فرهنگی در گذر تاریخ با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است که فرازهای آن بسیار بیشتر از نشیب‌های آن بوده است آنچه باعث شده مردم ایران در کنار هم قرار بگیرند فرهنگ ایران است.

وی افزود: گستره فرهنگ ایران به همین نقشه فعلی و جغرافیایی ایران خلاصه نمی‌شود بلکه گستره ایران بسیار بزرگ‌تر و عظیم‌تر از ایران کنونی است کافی است جشن نوروز را ببینید که بسیاری از کشورها نوروز را باشکوه جشن می‌گیرند و همین نوروز گستره فرهنگی ایران را نشان می‌دهد. انسان دوستی داستان همیشگی این فرهنگ است که متاسفانه گاهی کمتر به آن توجه می‌شود.

اختیاری ادامه داد: زرتشتیان در طول تاریخ با همه سختی‌هایی که تحمل کردند این فرهنگ را تا به امروز آوردند و هیچ‌گاه در طول تاریخ نگذاشتند گسست فرهنگی در این سرزمین به وجود بیاید. بخش مهمی از گذشتگان ما این کار را انجام دادند و گاهی سختی بسیار زیادی کشیدند تکه تکه شدند اما فرهنگ ایران را نگه داشتند. در سده‌هایی جرات گفتن این موضوع را نداشتیم در طول تاریخ تهمت‌های بسیاری به ما زدند اما باز هم فرهنگ ایرانی را حفظ کردیم.

عضو کمیسیون آموزش در مجلس شورای اسلامی افزود: حلقه‌ای که می‌تواند تمام فرهنگ و ادیان را کنار هم قرار دهد کلمه ایران و فرهنگ ایرانی است. ما یاد گرفتیم انسانی زندگی کنیم یاد گرفتیم به تشابهات هم افتخار کنیم و به اختلافات احترام بگذاریم اگر می‌خواهیم جزیی از بدنه ایران فرهنگی باشیم.

نماینده ایرانیان زرتشتی در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: جشنواره نشان فروهر با نگاه ملی برگزار می‌شود. یکپارچگی ایران زمین با فرهنگ اتفاق می‌افتد. جامعه زرتشتی با شاهنامه بزرگ می‌شود حتی اگر متخصص شاهنامه نباشد و با این فرهنگ و جشن‌ها رشد می‌کنند. کاری که برای فرهنگ ایران انجام می‌‌دهیم به یکپارچگی فرهنگ ایران زمین کمک می‌کند.



سیروس نصرالله‌زاده با اشاره به این‌که انتشارات فروهر یکی از قدیمی‌ترین انتشارات در دین زرتشتی است به اطلاعات کتاب اشاره کرد و گفت: از عصر ساسانی دو گونه کتیبه موجود است. گونه نخست مشهور به «کتیبه‌های دولتی» یا «سلطنتی» هستند. وجه تمایز این کتیبه‌ها با دوره دوم استفاده از «الفبای کتیبه‌ای منفصل» است. این دسته از کتیبه‌ها یا متعلق به شاهان ساسانی هستند و یا به مقامات درباری تعلق دارد. وجه مشخصه دیگر این کتیبه‌ها در آغاز، سه زبانه بودن (فارسی میانه ساسانی و پهلوی اشکانی و یونانی) آن‌هاست. سه زبانه بودن این کتیبه‌ها حامل پیام سیاسی و تبلیغاتی در اثبات و تأیید حاکمیت سیاسی سلسله تازه است.

وی افزود: روایت یونانی به دلیل زبان بین‌المللی اکثریت سوریه و شرق امپراتوری روم و برای «جهانی کردن گفتار شاپور به زبان میانجی آن زمان» است و روایت پهلوی اشکانی، برای جامعه پارتی زبان ایرانی و فارسی میانه ساسانی که زبان رسمی حکومت بود. این سه روایت قابل مقایسه با سه زبانگی کتیبه‌های هخامنشی است. کتیبه‌های دیگر این دوره یا دو زبانه (فارسی میانه ساسانی و پهلوی اشکانی) هستند یا تک زبانه (فارسی میانه ساسانی).
 
وی به دسته دوم کتیبه‌های اشاره کرد و گفت: دسته دوم کتیبه‌های اواخر دوره ساسانی و آغاز اسلام در ایران است که به «خط متصل پهلوی یا کتابی» نوشته شده‌اند و مشهور به کتیبه‌های خصوصی هستند. این کتیبه‌های خصوصی متنوع‌اند. یک بخش گورنوشته‌ها هستند که بسیار فراوان‌اند و دسته دیگر کتیبه‌های یادبودی‌اند. تمامی این کتیبه‌های خصوصی جز دو مورد، به خط متصل کتابی یا تحریری نوشته شده‌اند. آن دو مورد یکی «دو کتیبه شوشتر» است که به الفبای متصل نوشته شده و محتملا باید به دوره ساسانی مربوط باشد و دیگری کتیبه دربند که خط منفصل و متصل در آن با هم آمده است. علاوه بر این منابع کتیبه‌ای در دوره آغازین اسلامی در ایران، برخی کتیبه‌های دیگر نیز به دست آمده است.

نصرالله‌زاده ادامه داد: اهمیت زبان‌شناسی تمامی کتیبه‌های دوره ساسانی و شیوه روایی آن‌ها بحث مهمی است و در این کتاب به حد مقدور درباره کتیبه‌های خصوصی پرداخته شده است. مجموعه کتیبه‌های خصوصی بررسی شده در این اثر حدود 122 کتیبه است. شیوه بررسی هر کتیبه مشتمل است بر معرفی مختصر کتیبه، چگونگی پیدایی آن و سابقه پژوهش. سپس حرف‌نویسی، آوانویسی و ترجمه فارسی آورده شده است. متناسب با هر کتیبه تعلیقات زبانی و تاریخی داده شده است. شیوه تقسیم‌بندی کتیبه‌های خصوصی نیز به ترتیب فصل‌ها است.



همچنین حجت‌الاسلام علی یونسی مشاور رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی پیامی برای جشنواره نشان فروهر فرستادند. در این پیام چنین نوشته بود که توسط پدرام سروش‌پور خوانده شد:

«به نام خداوند جان و خرد
بی‌گمان آنچه مردمان این سرزمین را در طول تاریخ چندهزار ساله و در فراز و نشیب زمانه حفظ و حراست کرده است فرهنگ و زبان آن ملت اس. فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران زمین نیز به همین جهت برای ما ایرانیان حیاتی و هویت‌ساز است. فردوسی ، سعدی ، مولوی و حافظ از جمله حکما و اندیشمندان بزرگ و زبان فارسی تمام عمر و سرماینه خویش را هدیه کرده‌اند
«بسی رنج بردم در این سال سی     عجم زنده کردم بدی پارسی»

با مطالعه و تحقیق در فرهنگ این سرزمین درمی‌یابیم که فرهنگ ایران زمین فرهنگ خداپرستی صلح‌طلبی و عدالت‌جویی است. به همین دلیل ادیان بزرگ آسمانی که بشر را به یکتاپرستی، اخلاق و مردم‌دوستی دعوت کرده‌اند در این فرهنگ جای گرفته و پیروان ادیان توحیدی از زرتشتیان، کلیمیان، مسیحیان، صایبین مندایی و مسلمانان این سرزمین را بستری مناسب برای جهان زیست و تعالی و تکامل خویش برگزیده‌اند.

در حال حاضرمهم‌ترین دلیلی که به چاپ و پژوهش در این زمینه اهتمام کمتری داده می‌شود کم توجهی به این امر مهم و حیاتی و عدم درک درست از تاثیر آن بر جامعه است. بدین جهت توجه مسئولان مرکز فرهنگی و انتشاراتی فروهر بع این امر و برگزاری «نخستین جشنواره نشان فروهر» با انگیزه ایجاد توجه لازم به فرهنگ و زبان‌های ایران باستان قابل تقدیر و تحسین است. اینجانب به نمایندگی از دولت تدبیر و امید و ریاست محترم جمهور از این اقدام فرهنگی شایسته تقدیر و تشکر می‌کنم. ضمن تقدیر از برپایی این جشنواره علمی فرهنگی توسط انتشارات وزین فروهر آرزو می‌کنم که سال نو سالی سرشار از امید نشاط و سلامتی برای همه ایرانیان باشد.»

در پایان مراسم از سیروس نصرالله‌زاده برای کتاب «کتیبه‌های خصوصی فارسی میانه ساسانی و پسا ساسانی» با اهدای نشان فروهر و لوح تقدیر قدردانی شد. همچنین از میرسالار رضوی برای پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان «ارداویرافنامه منظوم زرتشت بهرام پژدو» مقدمه و تصحیح و تعلیقات با اهدای نشان فروهر و لوح تقدیر سپاسگزاری شد. از آذر صادقی‌نژاد نیز برای «طرح‌واره‌های تصویری قدرت و مشروعیت سیاسی و بازنمایی آن‌ها در آثار تمدن ساسانی: یک مطالعه Eye-Tracking به عنوان اثر شایسته تقدیر قدردانی شد.

محسن جوادی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز برای نخستین جشنواره نشان فروهر هدایایی فرستاده بودند که به برگزیدگان و شایستگان تقدیر اهدا شد.

عکس: شهرام نمیرانیان