به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در زنجان، تقویت سوادآموزی و کمک به پیشرفت کم‌سوادان، ارتقای سطح فرهنگ و دانش روستاییان به ویژه نسل جوان، فراهم آوردن امکانات و وسایل لازم برای پربار کردن اوقات فراغت آنها، فراهم آوردن امکان دسترسی به منابع مرتبط با کشاورزی، دامداری و سایر فعالیت‌های مرتبط با روستاییان، پُر کردن خلاء کتابخانه مدرسه و کمک به پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، از جمله اهداف فعالیت کتابخانه‌های سیار روستایی است که در نقاط مختلف کشور دایر هستند.

راه‌اندازی این واحدهای سیار کتابخانه‌ای با توجه به پراکندگی جمعیت روستایی، می‌تواند خدمات مناسبی به اهالی روستاها ارائه کند و خواندنی‌های مورد نیاز آنها را دسترس‌پذیر سازد. کتابخانه سیار وسیله‌ ارتباطی مناسبی است که برای اطلاع‌رسانی و خدمات کتابخانه‌ای در مناطق کم‌جمعیت و یا دورافتاده می‌توانند کاربردهای فراوان داشته باشند. کتابخانه سیار معمولاً یک دستگاه مینی‌بوس است که داخل آن به صورت کتابخانه طراحی می‌شود و مسئول آن نیز به عنوان کتابدار سیار در روستاهای مختلف گردش کرده و کتاب به کتابخوانان امانت می‌دهد.

در استان زنجان، نخستین کتابخانه سیار سال 93 آغاز به کار کرد. این استان هم اکنون 5 کتابخانه سیار فعال دارد که در شهرستان‌های مختلف به خدمت‌رسانی مشغول هستند.

«حسین احمدی» کتابدار پیک دانایی شهرستان زنجان طی این سال‌ها به قدری با کودکان روستاهای این شهر اُخت گرفته است که آنها او را «عمو کتابدار» صدا می‌زنند.

مسئول کتابخانه سیار شهرستان زنجان درباره فعالیت خود به خبرنگار ایبنا گفت: فعالیت «پیک دانایی» در شهرستان زنجانی از همان زمانی که من فعالیتم را به عنوان کتابدار شروع کردم، یعنی سال 93 آغاز شده است و طی این سال‌ها تجربیات بسیار خوبی کسب کرده‌ام.

حسین احمدی با اشاره به اینکه روستای تهم، خشکه‌رود، گلهرود، سارمساقلو، وننق ولیاران، اورتابلاغ، قشلاق، ینگجه، اسفجین، کناوند و کزبر 12 روستای هدف پیک دانایی یا همان کتابخانه سیار روستایی هستند، اضافه کرد: طی هشت سالی که «پیک دانایی» فعال است، ارتباط با اعضا به قدری تنگاتنگ شده که کودکان بنده را «عمو کتابدار» صدا می‌زنند.

وی با اشاره به اینکه حضورش در هر روستا به صورت هفتگی است، افزود: گاهی روستائیان به علت نیازی که به کتاب پیدا می‌کنند، تماس می‌گیرند و درخواست حضور می‌کنند یا کتاب مورد نیاز خود را سفارش می‌دهند.

مسئول کتابخانه سیار شهرستان زنجان در ادامه با اشاره به تفاوت ساعات کاری قبل و بعد از شیوع ویروس کرونا نیز گفت: قبل از شیوع ویروس کرونا، هفته‌ای 5 روز به روستاهای فاقد کتابخانه سفر کرده و کتاب‌های مورد نیاز روستاهای هدف را تأمین می‌کردم، اما پس از کرونا تعداد روزها به 3 بار کاهش یافت.

احمدی تصریح کرد: نحوه امانت‌دهی کتاب در این کتابخانه سیار به این شکل است که کتاب‌ها این هفته به اعضا تحویل داده شده و هفته بعد تحویل گرفته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه استقبال از حضور پیک دانایی در روستاهای مختلف قابل توجه است، اضافه کرد: اغلب اعضای این کتابخانه افراد زیر 12 سال و دانش‌آموزان هستند.

مسئول کتابخانه سیار شهرستان زنجان کل کتاب‌های کتابخانه سیار شهرستان زنجان را 7 هزار جلد اعلام کرد و گفت: تعداد اعضا نیز قبل از شیوع ویروس کرونا 500 نفر بود که با گسترش این ویروس به علت عدم تمدید عضویت، کاهش داشت؛ انشاءالله پس از کرونا دوباره همان اعضا برمی‌گردند و تمدید دوباره عضویت انجام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه قبل از شیوع ویروس کرونا برنامه‌های جانبی نیز از طریق کتابخانه سیار انجام می‌شد، توضیح داد: با توجه به اینکه کودکان علاقه زیادی به مطالعه داشتند، حتی خلاصه‌نویسی کتاب‌ها نیز به صورت داوطلبانه از سوی کودکان انجام می‌شد، یا مسابقات کتابخوانی برای اعضا در هر روستا برگزار می‌کردیم که با شیوع کرونا این فعالیت‌ها هم تعطیل شده است.

احمدی ادامه داد: خوشبختانه در شرایط عادی فعالیت این کتابخانه به حدی رونق داشت که حتی اعضای کتاب‌های مورد نیاز خود را مطالبه می‌کردند و هفته بعد که به روستا مراجعه داشتم، در اختیار آنها قرار می‌دادم.

مسؤول کتابخانه سیار شهرستان زنجان افزود: برگزاری مسابقه، نمایشگاه کتاب، و آموزش قرآن، کامپیوتر و قصه گویی از جمله فعالیت‌هایی است که در این کتابخانه انجام می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه همه اقدامات کتابخانه روستایی از طریق یک نفر انجام می‌شود، اضافه کرد: با اینکه در زمستان به علت شرایط آب و هوایی مشکلاتی از قبیل گیر کردن در برف را هم داشتم، اما عشق به کارم و نیازی که در اعضا می‌دیدم، تحمل این مشکلات را آسان می‌کرد.

احمدی با اشاره به اینکه با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی کتابخانه‌ها مراجعه حضوری به روستاها تعطیل شده است، افزود: برای تأمین بخشی از نیازهای اعضا کانال‌های مجازی فعال شده و اعضا از این طریق با مسؤول پیک در ارتباط هستند.

مسؤول کتابخانه سیار شهرستان زنجان با اشاره به اینکه بخشی از نیازهای اعضا در روزهای کرونایی از طریق کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرامی حل می‌شود، افزود: گاه تماس‌هایی هم از طریق اعضا گرفته شده و به درخواست آنها pdf کتاب در اختیار آنها قرار داده می‌شود.

وی ادامه داد: به علت عدم حضور پیک دانایی در روستاها امروز مهمترین چالش این کتابخانه‎‌ها حفظ اعضا و البته تأمین نیازهای آنها است که با فضای مجازی به دنبال پر کردن این خلأها هستیم.

احمدی افزود: پیک‌های دانایی تعطیل نیست و کسانی که امکان ارتباط مجازی و تلفنی دارند، با ما در ارتباط هستند و درخواست خود را بیان می‌کنند تا در اولین فرصت، کتاب‌ها را به دست آن‌ها برسانیم.

مسؤول کتابخانه سیار شهرستان زنجان همچنین در رابطه با تاثیر پیک‌های دانایی در جامعه، ادامه داد: با توجه به گفته معلمان روستاها، مطالعه کتاب‌ها در خواندن و نوشتن دانش‌آموزان تاثیر داشته و نیز مطالعه کتاب‌ها باعث افزایش دانش و آگاهی اعضای پیک‌های دانایی می‌شود تا بتوانند مسیر پیشرفت را طی کنند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان نیز در ارتباط با فعالیت پیک دانایی به خبرنگار ایبنا گفت: در زنجان 5 پیک دانایی فعال است که گستره خدمت‌رسانی هریک از آنها حدود 10 روستا است.

امیرعلی نیک‌بخش با اشاره به اینکه فعالیت پیک‌های دانایی به پر کردن خلأ نبود کتابخانه در روستاها کمک می‌کند، افزود: خوشبختانه استقبال از فعالیت پیک‌های دانایی بسیار خوب بوده و به دنبال گسترش آن در سایر روستاها هم هستیم.

وی با اشاره به اینکه با گذشت زمان فعالیت پیک‌های دانایی بیشتر و بیشتر می‌شود، گفت: به دلیل محدودیت امکانات در روستاها و عدم دسترسی مردم به خدمات فرهنگی و رفاهی، ناخودآگاه کتابخانه به قطب خدمات فرهنگی در روستا تبدیل شده است و با افزایش نیازها خدمات این بخش نیز افزایش پیدا می‌کند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان با توضیح اینکه این کتابخانه همانند یک دستگاه مینی‌بوس است که داخل آن به صورت کتابخانه طراحی می‌شود، همکار ما نیز به عنوان کتابدار سیار در روستاهای مختلف گردش کرده و کتاب به امانت می‌دهد، افزود: این کتابخانه سیار زمانی که کتاب‌هایش را تمام می‌کند، به کتابخانه مادر مراجعه کرده و بعد از شارژ کتابخانه، مجددا به سایر روستاها عازم می‌شود.

وی اضافه کرد: در واقع کتابخانه سیار واسطه ارتباطی مناسبی به منظور اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات کتابخانه‌ای در مناطق کم‌جمعیت یا دورافتاده محسوب می‌شود که با یک دستگاه خودروی مجهز به کتاب و امکانات فرهنگی و هنری می‌توان امکانات فرهنگی متنوعی را به مخاطبان ارائه کرد.

نیک بخش با اشاره به اینکه کتابرسان سیار یکی از راه‌های توزیع عادلانه امکانات در مناطق کمتربرخوردار است، گفت: برخی از فعالیت‌های فرهنگی کتابرسانان سیار اجرای تئاتر، پخش فیلم، ساختن کاردستی و دیگر فعالیت‌های فرهنگی است.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان زنجان با بیان اینکه هر کتابرسان سیار به طور متوسط به ۱۰ روستا خدمت‌رسانی می‌کند، گفت: فاصله زمانی حضور کتابرسان در هر روستا یک هفته است و مدت زمان حضور آن نیز ۲ روز است که اهالی روستا استفاده بیشتری از کتاب‌ها ببرند.

وی افزود: پیگیری برای افزایش کتابرسان سیار در سایر بخش‌های شهرستان در حال انجام است تا امکان بهره‌مندی روستاهای بیشتری از خدمات کتابخانه‌ای فراهم شود.