به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، در ابتدای این مراسم که امروز سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت جاری در سرای سخن مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار شد، دکتر سعید حسام‌‌پور در خصوص «تحلیل شخصیت یوسف در رمان «سووشون» از قهرمان مبارز تا هیولای شوهر» به سخنرانی پرداخت و گفت: در این اثر جنبه سیاسی اجتماعی «یوسف» و «زری» رشد می‌کند و می‌بالد.

وی افزود: این‌چنین قهرمانی در داستان ویژگی‌هایی دارد که تبدیل شده به شخصیت‌های ماندگار در ادبیات فارسی شد. بر اساس زیرساخت‌های اجتماعی همانطور که در دوره حافظ با شخصیتی مانند «رند» و «پیر مغان» روبه‌رو هستیم، یوسف نیز با هوشمندی تمام همان ویژگی‌ها و پس‌زمینه‌های رند و پیرمغان را برای دانشور دارد.
 
به گفته این استاد دانشگاه شیراز، عنوان داستان ««سووشون»» جامعه را فراخوان ملی و مذهبی می‌دهد و تداعی‌کننده سیاوش است. نقطه مشترک هر دو (حافظ و دانشور) ایستادگی در برابر زورگویان است. ایستادگی در برابر مستبدان ویژگی شخصیت یوسف در رمان ««سووشون»» است. به نظر می‌رسد پس‌زمینه فرهنگی در شخصیت یوسف به زیبایی نشسته و نمادی از جنبه ملی و مذهبی است.
 
گفتمان رمان ««سووشون»» حاوی نگاهی ضداستعماری است
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، عنوان کرد: نوع گفت‌وگوهایی که در گفتمان رمان ««سووشون»» دیده می‌شود حاوی نگاهی ضداستعماری به‌وویژه علیه انگلستان است. بُعد دیگر این مسئله که در دوره هم‌ز‌مان دانشور است، زنده‌کننده نقش مصدق در ملی کردن صنعت نفت تبلور می‌یابد. مرگ یوسف در 29 مرداد به خوبی «این‌همانی» روزگار دانشور را در ذهن می‌آورد.
 


به گفته او، ماحصل چنین رفتاری در گفتمان مبارزه با استعمار در شخصیت سیاوش به خوبی مشاهده می‌شود. البته عده‌ای این باور را دارند که سیمین دانشور تحت تاثیر افکار جلال آل احمد است.
 
حسام‌پور از جنبه‌های فرهنگی به بررسی رمان یادشده پرداخت و گفت: ویژگی‌های ظاهری در «سووشون» به شخصیت‌سازی ویژه اشاره دارد. نمادگرایی و گفتمان روشن‌بینی در این رمان قرار گرفته است. دانشور زیرکانه از واژه‌ها و امکانات داستانی در رمان استفاده کرده است. زمرد نیز در این داستان نمادی از غلبه بر استعمار است.
 
وی از دیگر ویژگی‌های رفتاری و فکری یوسف در رمان ««سووشون»» سخن گفت و در ادامه به بیان مطالبی پیرامون جنبه مردسالاری در این اثر ادبی اشاره کرد.
 
««سووشون»» تشخص زن را زیرسوال می‌برد
مدیر مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، اظهار کرد: در این داستان از دیدگاه مردان، زنان ترسو هستند و قضاوت‌هایی که نسبت به زن صورت می‌گیرد، تشخص زن را زیرسوال می‌برد و نشانه قدرت و سلطه مرد بر زن است. دانشور در این رمان تلاش می‌کند چهره‌ای از مرد و زن ترسیم کند.
 
به گفته حسام‌پور، بی‌تردید با وجود چنین ویژگی‌هایی که یاد شد؛ «سووشون» یکی از آثار بی‌بدیل ادبیات فارسی به شمار می‌رود.
 
دکتر سمیه سادات شفیعی، استادیار و عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه این نشست با عنوان «تجربه سیمین دانشور از جهان مدرن؛ بررسی جامعه‌شناختی نامه‌های سفر به آمریکا (1332-1331)» به بررسی نقش دانشور در تاریخ معاصر ایران پرداخت و گفت: دانشور در زندگی خود نمادی از الگوی زن مدرن ایرانی است. دانشور به لحاظ تاریخی برخی مبانی را بنیان گذاشت که بدیع است.
 


به گفته این پژوهشگر، اقبالی که دانشور به نشریات داشت و سهمی که در تولید محتوای روزنامه‌نگارانه به صورت حرفه ای قلم زد، موید هویت مستقل اوست و سعی کرد با آن خود را نشان دهد.
 
وی با بیان اینکه ترجمه‌هایی که دانشور دارد بی سابقه است، افزود: فهرست ترجمه‌های دانشور از جمله آثار چخوف نشانه زبردستی این نویسنده در ترجمه است. مترجمی که از دهه 20 صاحب قلم است.
 
وی به مشارکت مدنی دانشور در کانون نویسندگان ایران هم اشاره کرد و گفت: نمی‌توان پذیرفت که محبوبیت دانشور فقط به خاطر جلال بوده است. درخشش او در «10 شب ادبی گوته» نشانه این است که جامعه نویسندگان ما قلم و حضور او را درک کرده بود.
 
دانشور از مرگ جلال خارج از رابطه زناشویی نکرد
به گفته سادات شفیعی، زندگی زنان در 2 دهه بازتابی عیان در آثار دانشور دارد. پرداخت بدیعی از زنان از آثار اولیه وجود دارد و حیات و ظرایف زندگی زنان را بیان می‌کند. گاهی در مورد رابطه او با جلال و احتمالاتی که درخصوص ازدواج مجدد او می‌شنویم که آیا این رابطه شکننده بوده است یا نه؟ لذا نامه‌ها در رابطه با عشق پایداری است که میان جلال و سیمین وجود داشته است. این عشق در آن مسئولیت، وفاداری و تعهد است. این نامه‎ها حاوی هم‎فکری و توافق بر برابرگرایی است. حتی پس از مرگ جلال، سیمین دانشور استفاده‎ای خارج از رابطه زناشویی نمی‎کند.

به گفته این ادیب، در این مقاله دانشور را در حوزه جامعه شناسی آوردم و از الگوهایی استفاده شده است. در این مقاله که در مجله مطالعات فرهنگی منتشر شده است، تصویری که از جهان غرب در سفر دانشور ارایه شده را بررسی کردم. غرب در واضح‌ترین و متعالی‌ترین شکل خود در آمریکایی که دانشور به آن سفر می‌کند متجلی شده است.
 
مدیر دفتر امور هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه نگاه منتقدانه و پسااستعمارگرایانه دانشور خیلی مهم است، افزود: او به جای اینکه مفتون بشود نگاهی منتقدانه به غرب و به گذشته دارد.
 
وی در پایان تصریح کرد: جامعه امروز نیازمند دیدن ابعاد و ویژگی‌های زنانی است که به صورت حرفه‌ای اثرات خود را ثبت می‌کنند و به علت دلایل مختلف کارشان نادیده گرفته شده است.
 
گردشگری ادبی در مکان‌های رمان «سووشون»
سپس امیرحسین حکمت‌نیا، کارشناس ارشد باستان‌شناسی مسئول کمیته گردشگری ادبی فارس به بیان گوشه‌هایی از تلاش برای ایجاد گردشگری ادبی در شیراز اشاره کرد و گفت: از 9 سال پیش مقدمات گردشگری ادبی در پایتخت کتاب ایران آغاز شد.


 
وی، ادامه داد: از 2 سال پیش کتاب «سووشون» در بسته‌های گردشگری ادبی شیراز قرار دادم و به همراه آن «شلوارهای وصله‌دار» پرویزی و آثار چوبک در این بسته قرار گرفت.
 
حکمت‌نیا در ادامه شنوندگان و بینندگان این همایش را به گردشگری مجازی در مکان‌های تاریخی رمان «سووشون» رهنمون ساخت و گفت: گردشگری ادبی شیراز در 40 داستان برجسته آمده است و مردمی که شاید حوصله نداشته باشند داستان بخوانند با گردشگری ادبی با داستان‌ها به سیر و سفر می‌پردازند.
 
استقبال از «سووشون» حاصل نگاه مردم است
در این همایش همچنین سیروس رومی، نویسنده و شاعر شیرازی به سخنرانی با عنوان «من و سیمین» پرداخت و گفت: دانشور، رئالیست اجتماعی جامعه ما بود. اگر می‌گوییم که «سووشون» یکی از بهترین آثار ادبی ماست به گواه مردم و چاپ‌های متعددی که گرفت است.
 
این منتقد ادبی، اظهار کرد: کار سیمین دانشور در عمق است اما آثاری مانند «بامداد خمار» در سطح است.
 
رومی، افزود: برای اینکه سیمین را ببینم نیاز به آدرس او داشتم. در آن زمان تنها کسی که با هر دو سیمین مراوده داشت منصور اوجی بود. سیمین دانشور بسیار حمایت از منصور اوجی می‌کرد و بعدها از تمام شیرازی‌ها حمایت کرد.
 
به گفته این مولف و نویسنده، اگر امروز شیراز کانون داستان و شعر است بی‌شک تاثیر دانشور است که موجب این رویداد شد.
 
این روزنامه‌نگار و تاریخ‌نگار رسانه شیرازی، گفت: از سال 60 تا 70 حدود 10 سال با سیمین دانشور مکاتبه داشتم که منجر به چاپ کتابی حاوی این نامه‌ها شد. فقط 2 نامه که گمشده در این کتاب نیست.
 


وی سپس بخشی از نامه سیمین دانشور به خود را قرائت کرد و گفت: سیمین در خانه‌ای بود که جلال آل احمد ساخته بود. خانه‌ای نقلی که درخت‌های متعددی داشت و حوضی مانند خانه‌های شیراز در آن قرار گرفته بود و حس صمیمیت در این خانه احساس می‌شد.
 
«سوترا»، نمودی از توانمندی‌های دانشور است
رومی به داستان «سوترا» اثر دانشور در مجموعه «به کی سلام کنم؟» اشاره کرد و گفت: این داستان بسیار راحت و عریان نوشته شده است و به خاطر آن، مخاطب یوسفِ «سووشون» را فراموش می‌کند. دانشور تمام توانایی‌هایش را در این داستان نشان داده است.
 
در پایان دکتر مریم مقدمی، دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تربیت مدرس به نقد و بررسی پژوهش‌های ادبی زن‌محور پرداخت و گفت: نتایجی که در این مقاله ارایه شده نموداری‌سازی شده است.
 
وی، افزود: جنبش‌های حقوق زنان به ویژه فمینیسم تحولاتی را در پی دارد که در پژوهش‌های ادبی و مطالعات ادبی زن‌محور می‌توان مشاهده کرد. نوآوری این مقاله با تکیه بر تحلیل‌های آماری است و در سایر پژوهش‌ها خیلی کم دیده می‌شود.
 
مقدمی یادآوری کرد: منظور از پژوهش‌های ادبی زن محور آثاری است که هر یک در بیان مسایل و مشکلات زنان سهمی را به خود اختصاص داده‌اند.
 
وی در ادامه به معرفی این مقاله پرداخت و گفت: از اواخر دهه 80 خورشیدی پژوهش‌های زن‌محور بر اساس ادبیات معاصر سیر صعودی داشته و نگرش مراکز دانشگاهی و علمی به زنان و ترسیم تصویر دنیای زنان سیر صعودی داشته که متاثر از جریان‌های سیاسی و اجتماعی است.



این پژوهشگر ادبی، گفت: نویسندگان پر استقبال سیمین دانشور، زویا پیرزاد و منیرو روانی‎پور بیشترین سهم را بخود اختصاص داده‌اند و توجه پژوهشگران به این سه نویسنده بیش از دیگران بوده است.
 
به گفته مقدمی، بر اساس این پژوهش آثار سیمین دانشور و جلال آل احمد بیشتر مورد توجه پژوهشگران ادبی بوده است و دلیل آن پیشرو بودن این بانوی نویسنده ایرانی است.
 
یادآور می‌شود: مراسم گرامیداشت صدمین زادروز سیمین دانشور و اختتامیه جایزه پژوهش‌های ادبی سیمین ساعت ۱۸ امروز سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت در تالار حافظ شیراز با سخنرانی مسئولین فرهنگی شیراز و سخنرانی ویدئویی علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا، رضا قاسمی، مدیر خانه‌موزه سیمین و جلال و خواکین رودریگرز، مترجم رمان ««سووشون»» به زبان اسپانیولی برگزار می‌شود.