به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، محمدرضا خالصی دبیر علمی دومین جشنواره کتاب سال استان فارس شامگاه شنبه 8 خرداد 1400 در آیینی که با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در محل آرامگاه سعدی برگزار شد و شمار محدودی مهمان داشت، عنوان کرد: نخست آنکه در این فرهنگ همه اشیای این عالم با شنیدن کلمه کُن پدیدار شده و وجودشان تبلور و تَجَسُّد می‌یابد، پس می‌توان گفت که همه عالم یک کتاب است که بر مجموعه‌ای از کلمات الله تداعی می‌شود. ابن عربی در کتاب «فتوحات المکیه» می‌گوید: العالم کله کلمات الله فی الوجود؛ سراسرِ عالم، کلماتِ خداوند در هستی هستند. اما نکته ظریف‌تر این مطلب این است که این عالَم در اندیشه اسلامی در غایتِ اتقان و استواری و زیبائی شکل گرفته، پس بر این اساس عالَم متنی هنری است.
 
به گفته این استاد دانشگاه شیراز، ابن عربی در فتوحات جلد ششم می‌نویسد: العالم صنعه الله عالَم، هنرِ خداوند است، یعنی هم جهان آفرینش متنی است منبعث از کلماتِ خداوند و هم متنی است هنری که با زیبائی شکل یافته است». دوباره ابن عربی می‌نویسد: «بالصنعه ظهر الحق فی الوجود حق با هنر در هستی ظهور یافت.» و انسان، اساس و بنیان این هنرِ خداوندی است. و أحکم الصنعه الانسانیه. از سوی دیگر در فرهنگ اسلامی، معجزه پیامبر اسلام، کتاب است. هرچند بقیه پیامبران هم کتاب داشتند و انزل معهم الکتاب، اما کتاب‌های ایشان با معجزات آنان متفاوت بود.
 
خالصی افزود: در قرآن کریم 319 بار ماده کتب و مشتقات آن در ساختارهای گوناگون بیان شده است و این بسامد بالا نشان از اهمیت والای کتاب در این فرهنگ دارد. خداوند قرآن مجید را در جای جای مصحف شریف کتاب خوانده است: ذلک الکتاب/انه لقرآن کریم فی کتاب مکنون/انه لکتاب عزیز/انزل علیک الکتاب/کتاب انزلناه الیک و بسیاری دیگر. آن هم با صفاتی می‌آورد که نشان از شأن و شوکت این کتاب دارد: مبین 12 مرتبه، منیر 6 مرتبه، مسطور 3 مرتبه، حکیم 2 مرتبه و ....
 
دبیر علمی کتاب سال استان فارس، ادامه داد: این کتابِ مقدس معجزه است و چون هر معجزه دیگر همراه با تَحَدی است یعنی به مبارزه طلبیدن؛ قل لئن اجتمعت الانس و الجن علی أن یأتوا بمثل هذا القرآن لا یأتون بمثله. بعدها قرآن مجید سرچشمه لایزال اندیشه و تفکر و علوم در جهان اسلام شد.
 
خالصی با بیان اینکه کتاب در تمدن اسلامی نیز بر این اساس جایگاه و شأن ویژه‌ای یافت، عنوان کرد: بگذارید مثالی بزنم که تا مطلبم روشن‌تر شود تمامِ شهرهای تمدن اسلامی از قرن سوم هجری به بعد زیرِ سلطه کتاب قرار دارد. غناوی در کتاب الادب فی ظل بنی بویه می‌نویسد: مراکز سیاسی و اجتماعی در قرن سوم و چهارم مملو از اندیشمندان و کتابخانه‌های بسیار مجهز است.
 
به گفته این پژوهشگر و مولف، ثعالبی در کتاب یتیمه الدهر جلد دوم اشاره می‌کند که با همه تشتّتی که در حکومت‌های سیاسی وجود داشت، ولی تألیف و نگارش کتاب و جمع‌آوری آن و اعزاز نویسندگان و فرهنگ‌وران وجه مشترک همه نظام‌های سیاسی بود. ثعالبی از آل بویه نام می‌برد حتی از غزنویان که چندان از سواد مناسبی هم برخوردار بودند. ابن خلدون نیز در المقدمه جلد دوم از بنی حمدان، فاطمیان نام می‌برد که دانشگاه الازهر را می‌سازند و دارالحکمه را بنا می‌نهند و کتابخانه‌های منحصربه‌فرد می‌سازند و رصدخانه را بنیان می‌نهند.
 
وی ادامه داد: ابن خلکان در کتاب دیوان المبتداء و الخبر می‌نویسد: در مسجد جامع بزرگ هر شهر کتابخانه بزرگی وجود داشت و دانشمندان کتاب‌های خود را وقف این کتابخانه‌ها می‌کردند. پادشاه اندلس، فهرست کتابخانه‌اش چهل وچهار دفتر بیست برگ بزرگ بود که تنها در آن‌ها نام کتاب‌های موجود در کتابخانه‌اش ذکر شده بود. مقریزی در کتاب الخطط جلد اول می‌نویسد: عزیز فاطمی کتابخانه بسیار بزرگی تأسیس کرده بود که وقتی در حضور او از کتاب العین خلیل بن احمد فراهیدی نام برده شد، کتابدار خود را خواست و بیش از سی نسخه خطی از این کتاب را نشان داد که یکی از آن‌ها به خط خود خلیل بود. همان مقریزی در الخطط شماره کتاب‌های کتابخانه عزیر را ششصد و یک هزار نسخه بر می‌شمرد.
 
وی با اشاره به اینکه مقدسی در کتاب احسن التقاسیم کتابخانه عضدالدوله را در شیراز دیده و اعجاب او را از لحاظ وسعت و تجهیزات برانگیخته و می‌گوید کتابی در عالم نیست که در این کتابخانه نباشد، گفت: در شهر موصل جعفر بن محمد بن حمدان دارالعلمی می‌سازد با کتابخانه مجهز و بزرگی که ورود برای عموم آزاد بوده است. در این کتابخانه اگر علاقه‌مند مستمندی می‌آمد به او قلم و دوات و دفتر رایگان می‌دادند تا بتواند یادداشت‌برداری کند و اگر حضورش دائمی بود به او مستمری تعلق می‌گرفت. ابن حبان قاضی نیز در نیشابور دارالعلمی می‌سازد که کتابخانه بسیار مفصلی دارد که دارای خوابگاه است و به علاقه‌مندان مستمری تعلق می‌گیرد.
 
به گفته خالصی، حاکم بامرالله در قاهره کتابخانه مجهزی می‌سازد و لوازم التحریر رایگان در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد و مستمری به آن‌ها تعلق می‌گیرد. حلقه‌های تدریس و کتاب‌خوانی نیز از رونق خاصی برخوردارند مقدسی می‌نویسد تنها در مسجد جامع قاهره 120 حلقه درس و کتاب‌خوانی شبانه برگزار می‌شد. ابن جوزی در المنتظم می‌نویسد حتی در یخ بندان‌ها و سرمای شدید هم این حلقه‌های درس و کتاب‌خوانی تعطیل نمی‌شد. در همان زمان به قول «آدام متز» در کتاب الحضاره الاسلامی بزرگ‌ترین کتابخانه‌های غرب در کلیساس کنستانز 354 جلد کتاب و کتابخانه بندیکت کمتر از 100 جلد کتاب و کتابخانه  شهر بامبرگ 96 کتاب داشتند.
 
کتاب، امروز غریب‌ترین کالای فرهنگی کشور است
وی در ادامه اظهار کرد: چه بر سر این تمدن آمده که امروز ما شاهد آنیم که در کشور 80 میلیون نفری ایران شمارگان کتاب به 200 چلد رسیده است، حدیثی است به قول حکیم فردوسی پُر آبِ چشم. کتاب، امروز غریب‌ترین کالای فرهنگی کشور ماست و نویسندگان از کتاب‌های‌شان هم غریب‌ترند...
 
خالصی با بیان اینکه دومین دوره کتاب سال فارس امسال نیز به کار خود ادامه خواهد داد، افزود: این جشنواره در زمینه‌های پژوهش، داستان، شعر، کودک و نوجوان، مذهب، تاریخ و جغرافیا به همراه بخش ویژه‌ای به پاسداشت و یادبود استاد فقید منصور اوجی به پژوهش‌های ویژه فارس‌شناسی تعلق خواهد داشت. نویسندگان می‌توانند آثار خود را که از ابتدای سال 1398 تا پایان اردیبهشت 1400 چاپ و منتشر شده است، در دو نسخه اصلی به دبیرخانه ارسال کرده و در زمینه آثار ترجمه شده ارسال نسخه‌ای از متن اصلی از جمله شرایط شرکت در این جشنواره است.
 
به گفته دبیر علمی دومین جایزه کتاب سال فارس، کتاب‌های الکترونیک نیز به دبیرخانه باید دارای مجوز وازرت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و هولوگرام نیز داشته باشند. ناشران نیز می‌توانند آثار منتشر شده خود را در زمینه‌های مذکور به دبیرخانه ارسال کنند. به برترین ناشر که در زمینه فارس‌پژوهی آثار بیشتری را منتشر کرده است هدیه تعلق خواهد گرفت.
 
وی مهلت ارسال آثار به دبیرخانه جایزه کتاب سال فارس را تا پایان شهریورماه 1400 اعلام کرد و گفت: در این زمینه هرگونه اثری اعم از تألیف که منظور ما از آن پدید آوردن اثری است که محصول خلاقیت ذهن و هنر نویسنده و یا نتیجه و ابتکار او باشد و کپی کار دیگران محسوب نشود و یا احیا و تصحیح متون به معنای بازخوانی، بازنویسی و آماده‌سازی یک متن بر اساس نسخ معتبر و نزدیک‌ترین متن به نوشته مولف باشد یا ترجمه که برگردان درست و دقیق و صحیح کتاب از زبان دیگری به زبان فارسی باشد مد نظر است.
 
خالصی با اعلام اینکه در این دوره در هر رشته یک اثر برگزیده و یک اثر شایسته تقدیر خواهیم داشت، افزود: دبیرخانه کتاب سال استان فارس در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مستقر خواهد بود.
 
وی پیرامون داوری نیز عنوان کرد که در سه مرحله انجام می‌پذیرد که مرحله اول متشکل از سه داور در هر رشته که هر کتاب با دو رای مثبت از دواران برگزیده و به مرحله دوم راه می‌یابد؛ مرحله دوم متشکل از سه داور در هر رشته که هر کتابی که میانگین 70 امتیاز از مجموع 100 امتیاز به آن تعلق گرفت به مرحله نهایی خواهد رفت و مرحله نهایی که متشکل از سه داور در هر رشته خواهد بود و هر کتابی که حداقل میانگین 80 امتیاز از 100 امتیاز را به دست آورد برگزیده خواهد شد.
 
خالصی به معیارهای داوری اشاره کرد و افزود: تأثیرگذاری در ارتقا سطح علمی و فرهنگی، تازگی و نوآوری در موضوع و ساختار و پرداخت، رعایت استانداردهای نگارش، رعایت استاندارده در ذکر منابع و مأخذ، بهره‌مندی از قدرت تخیل و استنتاج منطقی، استحکام زبان، برخورداری از قدرت اقناع و تأثیرگذاری بر مخاطب، رعایت استانداردهای تألیف، تصحیح و ترجمه و آراستگی کتاب در چاپ این موارد است.
 
دبیر علمی دومین جایزه کتاب سال فارس درخصوص جوایز این دوره از جشنواره یادشده، اعلام کرد: به فرد برگزیده  هر رشته 6 میلیون تومان همراه با تندیس و تقدیر نامه جشنواره تعلق خواهد گرفت و آثار شایسته تقدیر در هر رشته نیز 4 میلیون تومان همراه با تقدیر نامه جشنواره را اخذ خواهند کرد. به ناشر برگزیده نیز 6 میلیون تومان به همراه تندیس و تقدیر نامه جشنواره اهدا خواهد شد.
 
در ادامه این مراسم مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس از نامگذاری دومین جایزه کتاب سال استان فارس به نام «منصور اوجی» خبر داد و با یادآوری اینکه سال گذشته اولین دوره جایزه کتاب سال با حضور مرحوم اوجی در موزه مشکین فام برگزار شد، گفت: مرحوم اوجی آن زمان ابراز خوشحالی و مسرت خود را از این رویداد ابراز کرد و بر لزوم ادامه این جایزه تاکید داشت چرا که باعث اشتیاق بیشتر نویسندگان می‌شود.

صابر سهرابی افزود: با اتفاق ناگوار درگذشت منصور اوجی، جایزه امسال را به نام این نویسنده و شاعر بزرگ استان نام‌گذاری کردیم.
 
دبیر شورای فرهنگ عمومی فارس با یادآوری این مطلب که این نام‌گذاری نشان از توجه به عرصه قلم دارد، بیان کرد: منصور اوجی همیشه در اوج بود، او شور، شوق، عشق و ادبیات را زندگی می‌کرد.
 
وی با اشاره به اینکه اوجی را می‌توان پر اهمیت‌ترین نماینده شعر کوتاه نیمایی نامید، تصریح کرد: اوجی مردی از دنیای واژگان بود و سال صلابت و ایستادگی خود را با نشان ادب گره زده بود و فخری برای مردمان بود و امروز او در سکوت سنگ خود تا به ابد گویاست در هزاران سال شعر او کلامی است که در سینه‌های عاشقان ادبیات حک شده است.
 
سهرابی، افزود: بر خود می‌بالیم که شیراز شهری است که لحظه‌لحظه‌اش از نفس‌های مردانی چون اوجی و دیگر شاعران و نام‌آوران ادب و فرهنگ است که همیشه دوست داشتند مانندی نداشته باشند و در اوج بمانند. بدین خاطر وجود پاکشان را ارج می‌نهیم و به روح بلندشان درود می‌فرستیم.
 
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس ابراز امیدواری کرد که روزهایی سرشار از شکوفه‌های شعر و شعور که درخت تناور ادبیات آن را بارور خواهد ساخت، در پیش‌روی فرهنگ و هنر استان فارس باشد.