خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، پیش از شیوع کرونا و بروز مشکلات مختلف مانند ایجاد محدودیت برای مراجعه به کتاب‌فروشی و دسترسی به کتاب، بازار کتاب کودک به‌عنوان یکی از بازار‌های تخصصی حوزه نشر، به‌دلایل مختلف از‌جمله کمبود کتاب‌فروشی تخصصی و دلایل دیگر، دچار تنگنا‌هایی بود. با شیوع کرونا به‌نظر می‌رسید این بازار با بحران جدیدی مواجه شود اما مرجان حجازی‌فر، مدیرمسئول انتشارات «رازبارش» معتقد است، کرونا نه‌تنها بازار کتاب کودک را دچار مشکل نکرده؛ بلکه موجب رشد آن نیز شده است. 

وی براساس تجربه بیش از یک‌سال همزیستی با کرونا، گفت: «با تولید محتوای آموزشی، سرگرمی و معرفی تازه‌های نشر به تقویت حضورمان در فضای مجازی به‌ویژه اینستاگرام تمرکز کردیم که با استقبال مادران و بازنشر محتوا‌ در صفحات مختلف در افزایش فروش نتیجه‌ بخش بود.»

حجازی‌فر معتقد است آنچه بیش از بحران‌های مختلف به بازار کتاب کودک لطمه وارد می‌کند، انفعال کتاب‌فروش‌ها و مراکز پخش در معرفی و عرضه کتاب‌های نوآورانه در حوزه ادبیات کودک است.
 
کتاب کودک در شرایط فعلی بازار نشر که به‌دلایل مختلف از‌جمله کرونا، تعطیلی کتاب‌فروشی‌ها، آسیب‌های جدی را متحمل شده که به‌نظر می‌رسد ناشی از ضرورت حضور کودک در فضای کتاب‌فروشی و لمس کتاب است. به‌عنوان ناشر چه راهبردی را برای تداوم فعالیت نشر در این شرایط در نظر گرفته‌‌اید؟
 
تاثیر اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر کاهش قدرت خرید مردم و اثر افزایش قیمت مواد اولیه تولید بر قیمت تمام‌شده کتاب بر بازار نشر از‌جمله بازار کتاب کودک تاثیر منفی گذاشت. خدمات چاپ نیز به‌شدت افزایش پیدا کرده است. براساس گفته یکی از ارائه‌دهندگان این نوع خدمات، قیمت سلیفون در مقایسه با اواخر سال 1399 دو‌برابر شده است. با وجود همه این مسائل، توجه به راهکار‌های جدید به‌ویژه استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی، مانع شد تا گرفتار بحران شویم. حتی معتقدم وضعیت از قبل بهتر شده است.      
 
پیش از کرونا، تجربه حضور در فضای مجازی برای انتشارات «راز بارش» تنها به ایجاد صفحه و سایت محدود بود؛ صفحاتی که چندان به‌روز‌رسانی نمی‌شد. فروش هم در سطح معمولی جریان داشت، البته کتاب‌های با کیفیت‌مان نه از طرف مراکز پخش و به‌تبع مردم دیده نمی‌شد. دراین شرایط کرونا شیوع پیدا کرد و برای نجات از بحران باید راهکاری پیدا می‌کردیم؛ بنابراین با تولید محتوای آموزشی، سرگرمی و معرفی تازه‌های نشر به تقویت حضورمان در فضای مجازی به‌ویژه اینستاگرام تمرکز کردیم که با استقبال مادران و بازنشر محتوا‌ها در صفحات مختلف در افزایش فروش نتیجه‌ بخش بود.

تهیه کتاب از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای مخاطبان بزرگسال در دسترس تعریف می‌شود اما با توجه به اینکه کودکان مهارتی برای مراجعه و ثبت سفارش کتاب از سایت‌های فروش کتاب ندارند، به‌عنوان ناشر کتاب کودک، چطور با افزایش فعالیت در فضای مجازی موفق شدید از بحران تعطیلی و آسیب‌های کرونا متاثر نشوید و فروش را هم افزایش دهید؟
 
با همراهی افراد جوان ایده‌پرداز و آشنا به حوزه ادبیات کودک و فضای مجازی همچنین برپایه بیش از 10 سال تجربه فعالیت در عرصه ترویج کتابخوانی برای کودکان، بر تعامل با مادران و قالب‌های متنوع تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی تمرکز کردیم؛ همچنین براساس موضوع کتاب؛ مثلا کنار مجموعه «اگر صبر کنی» با محوریت حفظ محیط زیست، گلدان، خاک و بذر را پیش‌بینی کردیم تا کودک علاوه‌بر مطالعه کتاب با کشت بذر، داستان را تجربه کند. راهنمای خرید کتاب با هدف مشارکت کودکان در انتخاب و خرید کتاب، کنار والدین از دیگر راهکار‌ها برای افزایش فروش است. بسیاری از خانواده‌ها با این شیوه خرید کتاب ارتباط برقرار کردند و تکرار مراجعه آن‌ها جمعی از مشتری‌های ثابت را ایجاد کرده است.

برگزاری کارگاه‌های آنلاین کتابخوانی نیز در فروش تاثیر گذاشته است. در مجموع فکر می‌کنم نوآوری در تولید محتوا برای شبکه‌های اجتماعی، عامل مهمی در خرید کتاب کودک از سوی خانواده‌ها است. توجه به تولید محتوای جدید موجب شده تا فقط در فضای مجازی، 500 دنبال‌کننده پیگیر و ثابت داشته باشیم؛ خانواده‌هایی که با اعتماد کامل خرید می‌کنند و احتمال می‌دهم در آینده جزو مشارکت‌کننده‌های کارگاه‌های آنلاین نشر هم باشند.

چه عواملی بازار کتاب کودک را تهدید می‌کند؟
علاوه‌بر تعطیلی‌ کتاب‌فروشی‌ها، فکر می‌کنم انفعال کتاب‌فروش‌ها بازار کتاب کودک را دچار آسیب کرده است. متاسفانه بسیاری از کتاب‌فروش‌ها نسبت به کتاب‌های جذاب و به اعتقاد من پُر‌فروش بی‌تفاوت عمل می‌کنند؛ در‌حالی‌که با نگاه تخصصی به بازار کتاب معتقدم، اگر پدر‌ و مادر‌ها برای خودشان کتاب نخرند اما برای فرزندانشان معمولا کتاب می‌خرند. شیوع کرونا و خانه‌نشینی دانش‌آموزان نیز، فروش کتاب کودک را افزایش داد؛ بنابراین فکر می‌کنم انفعال و بی‌توجهی کتاب‌فروش‌ها و همچنین مراکز پخش به فضای مجازی و منابع غنی این حوزه، بازار کتاب کودک را تهدید می‌‌کند.
 
بین بحران کاغذ و کرونا، کدام برقیمت‌گذاری کتاب کودک تاثیر‌گذار بوده است؟
بیش از کرونا، توقف توزیع کاغذ دولتی، قیمت‌گذاری کتاب را متاثر کرده است. تا چند ماه پیش، کاغذ تحریر به بندی 800 هزار تومان، یا کاغذ ایندربرد از کیلویی 14 هزار تومان به کیلویی 32 تا 34 هزار تومان رسید. این قیمت‌ها در کلام ساده به‌نظر می‌آید اما باید به طول زمان تولید، فروش و بازگشت سرمایه در بازار کتاب توجه کرد. بنابراین فکر می‌کنم، ناشران افرادی جسور و البته تفکری غیر‌مادی دارند.    

برای ماه‌های آتی و تا پایان واکسیناسیون و تحقق وعده تامین کاغذ، چه راهکاری در نظر دارید تا با توجه به تجربه‌ای که از فعالیت در عرصه فضای مجازی کسب کرده‌اید، بتوانید همچنان بازار خود را حفظ کنید؟
سیاست تولید محتوا در فضای مجازی به‌ویژه تارنمای انتشارات و ورود به دیگر شبکه‌های اجتماعی، از‌جمله تلگرام برای برگزاری کارگاه‌‌های آنلاین را دنبال می‌کنم. با توجه به اینکه موسسه فرهنگی نیز دارم تصمیم گرفته‌ام، بیش از گذشته به برپایی دوره‌‌های آموزشی و جشنواره‌‌های مختلف برای افزایش درآمد مالی توجه کنم تا ببینیم در آینده وضعیت کاغذ چگونه خواهد شد.