این شهید بزرگوار که تنها تسلیبخش دل شرحهشرحهاش را شهادت میدانست در درگیری منطقه بوالحسن بانه در 11 اردیبهشت سال 1365 جام صهبای شهادت را مینوشد و با روی خونین و چهره خندان به سوی یار پر میکشد تا فانوس هدایت نسلهای فردا شود.
اصغر جاهدی که زندگینامه همرزم شهیدش را در قالب کتاب «شهد شهود» به نگارش درآورده، در گفتوگو با ایبنا، به شرح سیر تدوین این کتاب و در ادامه به بیان اهمیت زندگینامه و وصیتنامه شهدا پرداخت.
موضوع کتاب «شهد شهود» چیست؟ آیا واقعی و مستند است؟
کتاب «شهد شهود» براساس زندگینامه عرفانی و قرآنی بسیجی شهید، جواد بیات تدوین شده است. آنچه در این کتاب آمده واقعی و مستند است، زیرا سعادت داشتم با این شهید بزرگوار هم در آموزش نظامی و هم در جبهه همراه باشم.
چرا زندگینامه شهید جواد بیات را برای نگارش انتخاب کردید؟
بعد از شهادت شهید جواد بیات تازه فهمیدیم که گوهر گرانبهایی را از دست دادهایم. با همرزمان برای شرکت در شب هفت شهید پس از انجام مأموریت از بانه مستقیم به مزار شهدای زنجان آمدیم. برای ما باور نکردنی بود که در کنار مزار جواد هستیم، هر روز که میگذشت جای خالی جواد را بیشتر احساس میکردیم. برای اینکه درد فراق را التیام بخشیم، هر روز به مزارش میرفتیم. چه شبهای سرد زمستانی که در کنار قبرش مأوا گرفتیم، اما این درد تمامی نداشت و از مزار به کوچه و محل زندگی شهید سر میزدیم و با حسرت به درب منزلشان نگاهمان را میدوختیم، بلکه جواد دوباره با آن لبخند ملیحش از منزل بیرون آمده در کنارمان قرار گرفته و برایمان سخن بگوید. غافل از اینکه جواد دیگر اهل زمین نیست.
بعد از شهادت جواد چند بار به مناطق جنگی رفتیم، اما ما کجا و شهادت کجا، هر روز خاطرات جواد را با خود مرور و از جاماندگی خودمان احساس شرم میکردیم تا اینکه چندسال پیش خاطراتی از شهید را مکتوب و برای چاپ آماده کردیم و به دوست فاضلمان سیدیعقوب شبیری عرضه کردیم. ایشان هم پس از قبول آن و زحمت خواندن، اظهار کرد: «خاطرات خوبی است، اما در شأن جواد نیست و بایستی منزلت و جایگاه جواد حفظ شود»، بالاخره توفیقی حاصل شد که با بیش از 90 نفر مصاحبه انجام دهیم. 250 خاطره توسط همسنگران، اقوام، دوستان، همسایهها و خانواده شهید جمعآوری شد. این کتاب حاصل زحمات این عزیزان است که زندگینامه شهید را از تولد تا شهادت دربر میگیرد.
کار نوشتن کتاب «شهد شهود» چه مدت طول کشید؟ و از راستیآزمایی هم که در این کتاب شده، قدری توضیح بفرمایید؟
تقریبا هشت سال نوشتن و گردآوری این کتاب طول کشید. با توجه به اینکه با شهید همرزم و بیشتر اوقات با هم بودیم، بنده شاهد احوالات ایشان بودم. در نگارش اثر نیز سعی کردم، هیچگونه مطالب غیر واقع مکتوب نشود و خود شهید نیز توجه ویژهای به کار تدوین داشته است.
در مدت انجام این کار با چه چالشهایی روبهرو بودید؟
خیلی در گردآوری کتاب وسواس داشتم که مبادا کوچکترین مورد قابلتأملی را از قلم انداخته باشم.
مخاطب این کتاب، با چه ویژگیهای بارزی نسبت به آثار مشابه مواجه خواهد شد؟
شهید جواد بیات، قاری برتر قرآن بود که در آن زمان نفر اول کشور شده بود و اگر زنده میماند، بیتردید قاری مطرح بینالمللی میشد. همچنین نوجوان 17 سالهای که شخصیت عرفانی داشت و با توجه به رفتار و عملش یقینا با عالم بالا در ارتباط بود و همه اینها را میشد از رفتار، اخلاق، صحبت و عملکرد او تشخیص داد.
مهمترین درس از زندگینامه این رزمنده و دیگر رزمندگان دوران دفاع مقدس برای تدبیر جامعه امروز و مشکلاتی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، چیست؟
مهمترین درس از زندگی این شهید، احترام ویژه به قرآن، پدر و مادر و اخلاص بود. این شهید عزیز و سایر شهدا قبل از هرچیز اهل عمل بودند و به هر آنچه میگفتند ایمان و اعتقاد داشتند و برای هر چیزی فداکاری میکردند. اولویت زندگیشان ازخودگذشتگی و ایثار بود. منیت و خودبینی در کار آنها نبود.
در چند جمله باید گفت، خلقوخوی ائمه در جانش ریشه دوانده و مصداق بارز اخلاق اسلامی بود. استاد اخلاق و اهل تعلیم و تربیتی که هیچ موقع در راهنمایی و ارشاد دوستان کوتاهی نمیکرد. جواد، انسان خودساختهای بود که همه کمالات را به تمامی دارا بود. نهتنها مرد عبادت، بلکه مرد جهاد و مجاهدت بهشمار میرفت. جواد خود را در قرآن غرق کرده و کسی نمیتوانست او را از قرآن جدا ببیند. قرآن را در رفتار و کردار جواد میدیدیم و سند عینی و زنده قرآن کریم بود. جواد، انسان چندبعدی بود. در کنار عطوفت و مهربانیاش اهل جهاد و مبارزه بود و در یک کلام همه خوبیها را جواد، یکجا در خود داشت.
در زمینه خاطرهنگاری و خاطرهنویسی ـ چه مربوط به دوران دفاع مقدس و چه دیگر دوران انقلاب اسلامی ـ بهنظر میرسد که هنوز هم با وجود درخششهای قابلتوجه، نیاز به آموزشهای جدی وجود دارد. بهعنوان یک نویسنده و پژوهشگر، راهکار شما در این زمینه چیست؟
بهنظر من هرچه در مورد رزمندگان و شهدا نوشته شود، باز حقشان ادا نمیشود. واقعا هم در این زمینه کمکاری شده است .بهترین راهکار بهنظرم تشویق نویسندگان به نوشتن و خوانندگان به خواندن و تبلیغات در این زمینه از طرف صدا و سیماست.
از نظر شما فرایند گردآوری آثار، یعنی عملکردمان بهصورت میدانی در سالهای گذشته در زمینه روایتگری دفاع مقدس چقدر علمی است؟ بهنظر شما روندی که در موضوع روایتگری دفاع مقدس تاکنون طی شده، روند درستی بوده؟ اگر نه، روایت درست چیست؟
شیوه کار فرآیند گردآوری آثار دفاع مقدس با سایر پژوهشها متفاوت بهنظر میرسد و آنهم به دلیل وجود مسائل معنوی و اعتقادی که با خاطرات شهدا و رزمندگان عجین شده و گاهی وجود خاطرات عرفانی و ماورایی با فرآیند علمی خواسته و ناخواسته فاصله میگیرد و همه اینها از اعتقادات ما نشأت میگیرد.
اگر تاکنون پژوهش علمی طبق روال معمول تحقیق انجام نگرفته، هیچ منافاتی با آنها ندارد و اگر از دید علمی به آن نگاه شود، باید از خیلی از خاطرات شهدا فاصله گرفت و بههرحال علیرغم موارد مذکور شرایط و اوضاع جامعه را در تاریخنگاری شهدا باید درنظر گرفت.
کتاب «شهد شهود»، تألیف اصغر جاهدی در 324 صفحه با شمارگان یکهزار نسخه از سوی نشر شاهد راهی بازار نشر شده است.
نظر شما