به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در آذربایجان‌شرقی، محمد طاهری خسروشاهی در حاشیه برگزاری اختتامیه نخستین کنگره بین‌المللی «شعر ترکی غدیر» گفت: در ادب منظوم فارسی تا پیش از طلوع و سر کار آمدن دولت صفویه، جز در یکی دو برهه زمانی کوتاه حکومت آل بویه و سربداران، به دلیل خفقان حاصل از حکومت‌های متعصّب، دوستان اهل بیت و خاندان رسالت، مجالی برای تبیین واقعه غدیر نداشتند و هرگونه اشارات شیعی را حذف و سانسور می‌کردند.
 
این پژوهشگر تاریخ و ادبیات آذربایجان ادامه داد: البته علی‌رغم خفقان حاکم بر شعر فارسی در برابر غدیر، کمتر شاعرى را مى‌توان یافت که دست کم جرعه‌اى از خم غدیر ننوشیده باشد و نه تنها شاعران بزرگ عرب از «حسان بن ثابت»، «کمیت اسدى» و «دعبل»، بلکه شاعران حق‌جو و حقیقت‌گوی فارسی نیز در رابطه با حقانیت غدیرخم شعر سروده‌اند.
 
وی افزود: براى اثبات درستی این نظر کافى است تا یک بررسی در آثار شاعران سده‌های نخست شعر فارسی؛ همچون کسایی مروزی، دقیقی طوسی، فردوسى، منوچهری دامغانی، ناصرخسرو، تا سعدى، مولوى و حافظ داشته باشیم.
 
طاهری خسروشاهی با اشاره به وجود قصیده‌ای گمنام در دیوان امیر معزّی در قرن پنجم هجری گفت: این شاعر با همه ارج و قربی که در دربار ملکشاه سلجوقی داشت، فقط یک بار کلمه «وصی» را در قصیده خود به کار برده است و بلافاصله از بیم جان، در بیت بعد، عذر تقصیر خواسته تا مبادا به دلیل به کار بردن کلمه‌ای منتسب به شیعیان امام علی (ع) در شعر خود، مورد غضب سلطان واقع شود.
 
رئیس مرکز آموزش زبان فارسی به دانشجویان غیرایرانی دانشگاه تبریز با اشاره به نخستین اشاره‌ها به ماجرای غدیر در شعر فارسی گفت: حکیم ابوالقاسم فردوسى در آغاز شاهنامه چنین گفته است:
 
«چه گفت آن خداوند تنزیل و وحى 
خداوند امر و خداوند نهى

که من شهر علمم، علی‌ام در است  
درست این سخن قول پیغمبر است

اگر چشم دارى به دیگر سراى  
به نزد نبى و وصى گیر جاى

بر این زادم و هم بر این بگذرم 
یقین دان که خاک پىِ حیدرم»

حکیم طوس، چنانکه از ابیات بالا نیز پیداست، وقتی از امام على (ع) یاد مى‌کند، پیش از هر وصف دیگر به «وصایت» ایشان تکیه مى‌کند و با تأکید صریح، حضرت علی را «وصىّ» مى‌نامد که همین خود مى‌تواند حاکى از اعتقادى باشد که فردوسى بى‌گمان به حقانیّت غدیر داشت.
 
وی «کسایی مروزی» را از دیگر شاعران غدیر در سده چهارم و پنجم هجری دانسته و گفت: این شاعر در اولین بیت شعر زیر کلمه «بدو داد همه کار» را به معنای واگذاری مسئولیت‌های پیامبر به امیرالمؤمنین عنوان کرده است.
«مدحت کن و بستای کسی را که پیمبر
بستود و ثنا کرد و بدو داد همه کار
آن کیست بدین حال که بودست و که باشد
جز شیر خداوند جهان حیدر کرار»
 
وی ادامه داد: مولوى، هم در دیوان شمس و هم در مثنوی، بارها به نام امام علی (ع) اشاره کرده است.

این پژوهشگر با اشاره به این بیت سعدی «جوانمرد اگر راست خواهى ولى است / کرم پیشه شاه مردان على است»، گفت: سعدى در این بیت از امیرمؤمنان (ع) با نام «ولى» یاد مى‌کند و در قصیده‌اى دیگر حضرت علی را «سردار اتقیا»، «معصوم مرتضى» و… مى‌نامد:
«کس را چه زور و زهره که وصف على کند 
جبّار در مناقب او گفته هل اتى

دیباچهّ مروّت وسلطان معرفت 
لشکرکش فتوّت و سردار اتقیا

فردا که هر کسى به شفیعى زنند دست
ماییم و دست و دامن معصوم مرتضى»

وی افزود: حافظ شیرازى نیز همین نوا را در رباعیاتش نواخته و مى‌گوید:

«مردى ز کننده درِ خیبر پرس 
اسرار کرم ز خواجه قنبر پرس

گر طالب فیض حق به صدقى حافظ 
سرچشمه آن ز ساقى کوثر پرس»
 
طاهری خسروشاهی در پایان با بیان اینکه پس از حمله مغول و از بین رفتن خلافت عباسی در نیمه سده هفتم هجری، مردم از جانب حکومت کمتر تحت فشار اعتقادی قرار داشتند و به همین دلیل، شعرای فارسی‌زبان شیعی فرصت را برای بیان اعتقادات و باورهای مذهبی خود مغتنم شمردند، افزود: تا اوایل قرن دهم هجری که صفویان به حکومت رسیدند و تشیّع را مذهب رسمی کشور ایران اعلام کردند، روند رو به رشدی را در سروده‌های فارسی با مضمون غدیر شاهد هستیم.