خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سیدامین موسوی زاده‌: باورهای غیرمنطقی به همه‌گیری رسیده است. این را مک‌اینتایر، فیلسوف و مورخ علم، در این تلاش جدی برای توضیح و توصیف چنین افرادی نوشته است. او معتقد است که شما نمی‌توانید با دشمن خود بحث کنید مگر این که طرز فکر او را بدانید.

نویسنده با ارائه گزارشی از همایش بین‌المللی زمین‌ِ تخت‌ در سال 2018 آغاز می‌کند که شرکت‌کنندگان معتقدند زمین یک دیسک است که توسط دیواره‌ای از یخ (قطب جنوب) در زیر یک گنبد شفاف احاطه شده است، همه سفرهای فضایی جعلی هستند و حقیقت با توطئه جهانی «متخصصان» سرکوب می‌شود. رهبران جنبش زمین تخت صادق به نظر می‌رسند و اعضا از تعلق به نخبگانی که حقیقتی نادیده‌گرفته‌شده را که از جریان اصلی بیچاره کشف کرده‌اند، به وجد آمده‌اند.

اگر چه مولف به‌سرعت اشاره می‌کند که او یک روان‌شناس واجد شرایط نیست، اما برای مک‌اینتایر کاملاً واضح به نظر می‌رسد که افرادی که در این همایش ملاقات می‌کند همه دچار نوعی آسیب روانی عمیق شده‌اند، به این معنی که منطق معمولی به سادگی کار نمی‌کند. چنین کسانی، به طور معمول در مواجهه با تصاویر بزرگ، از منطق اتصال کوتاه، بحث‌های دایره‌وار و ایدئولوژی‌های فکرهای کوچک استفاده می‌کنند.

مک اینتایر می‌نویسد «انکار دانش بر اساس فقدان شواهد نیست. این بدان معناست که تنها با ارائه حقایق بیش‌تر نمی‌توان آن را برطرف کرد. کسانی که می‌خواهند نظر منکران دانش را تغییر دهند، نباید با آن‌ها طوری رفتار کنند که گویی آن‌ها فقط اطلاعات غلط داشته‌اند.» علاوه بر این، توهین به ندرت جواب می‌دهد.

خوانندگان ممکن است ناامید شوند که نویسنده درست به اندازه رد اشتباهات این افراد، به درک نحوه تفکر چنین باورمندانی علاقه نشان می‌دهد. اما او در کل بینش‌های مبتکرانه‌ای را ارائه می‌دهد. ازجمله عوامل شناخته‌شده برای روان‌شناسان، پنج عامل دخیل در انکار علم سازماندهی شده را می‌توان نام برد: «شواهد گلچین‌شده، اعتقاد به نظریه‌های توطئه، اتکا به متخصصان جعلی (و تحقیر کارشناسان واقعی)، خطاهای منطقی و ایجاد انتظارات غیرممکن از آن‌چه علم می‌تواند به آن برسد.» مک‌اینتایر نشان می‌دهد که چه‌گونه منکران، وجود تغییرات آب و هوایی را نادیده گرفته یا انکار کرده‌اند زیرا این چیزی است که صرفا ممکن است در آینده رخ دهد. سپس کووید19 آمد که در همه جا وجود داشت - و آن‌ها نیز آن را تکذیب کردند. انکار دانش، به ویژه در ایالات متحده، سیاسی شده است، با یک جهت راست خیلی واضح. مولف می‌نویسد: «تا حدودی، نفی محافظه‌کارانه تغییرات و تکامل اقلیم را می‌توان با این واقعیت توضیح داد که این همان چیزی است که انتظار می‌رود محافظه‌کاران به آن اعتقاد داشته باشند.»

مک‌اینتایر پیشنهاد می‌کند که ما باید این افراد را از حاشیه به خانه بازگردانیم. او می‌گوید فریاد زدن بر آن‌ها فایده‌ای ندارد، زیرا یکی از تاکتیک‌های اصلی آن‌ها این است که شما را وادار به از دست دادن آرامش خود کرده و با این کار اعتبار شما را تضعیف می‌کنند. خودبینی، برتر بودن و یا حتی علمی بودن در این مورد هیچ فایده‌ای ندارد، زیرا این امر فقط در تایید بودن باورهای غیرمنطقی آن‌ها کمک می‌کند. نویسنده می‌گوید شما باید با آن‌ها با احترام و صبر رفتار کنید، درحالی‌که آن‌ها را تشویق می‌کنید تا درباره خودشان نتیجه‌گیری کنند.
 
شناسنامه کتاب:
«چه‌گونه با یک منکر دانش صحبت کنیم» اثر لی مک اینتایر. انتشارات دانشگاه ام‌آی‌تی. 2021. 264 صفحه
 
منبع: نشریه‌ی نقد کتاب کرکوس، 17 آگوست 2021