خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- الف. اوتانه: وقتی یک کاسه غلات می‌ریزیم یا از یک بستنی وانیلی لذت می‌بریم، معمولا به ریشه این غذاها فکر نمی‌کنیم. ما آن‌ها را مصرف می‌کنیم زیرا از نظر تغذیه مفید هستند یا طعم خوبی دارند. اما اگرچه غذا یک نیاز اساسی و یکی از لذت‌های بزرگ زندگی است، اما داستان آن هنوز به شدت نادرست درک شده است.

به عنوان مثال، سعی کنید زندگی بدون سیب‌زمینی سرخ‌کرده، سس کچاپ یا رب گوجه را فرض کنید. این‌ها برخی از محبوب‌ترین غذاها در آمریکا هستند؛ اما از منشا آن‌ها زمانی می‌ترسیدند و از آن‌ها دوری می‌کردند. تصور می‌شد که گوجه‌فرنگی سمی است و مردم معتقد بودند که سیب‌زمینی ارتباط مرموز با جادوگری و شیطان‌پرستی دارد. مت سیگل، نویسنده غذا و فرهنگ، این و صدها لقمه دانستنی ناشناخته دیگر را در اولین کتاب خود که بسیار هم جذاب است، «تاریخ سری غذا: داستان‌های عجیب اما واقعی در مورد منشا همه چیزهایی که می‌خوریم»، در بشقاب ما می‌ریزد.

سیگل که در 10 فصل و با تمرکز بر موضوعات مختلف از تاریخچه بلعیدن تا باورهای منسوخ و قدیمی کتابش را سازماندهی کرده است، تعداد بی‌شماری از واقعیت‌چه‌های «آیا می‌دانستید؟» را با ما به اشتراک گذاشته است. به عنوان مثال، این که از مواد غذایی به عنوان سلاح استفاده شده است و یا این که در انسان‌شناسی اهلی‌کردن و پرورش ذرت مانند کشف آتش به عنوان یک نقطه عطف در نظر گرفته می‌شود. انتخاب موضوعات او همیشه شگفت‌آور است، مانند معمای فلفل قرمز. این میوه آتشین (از نظر گیاه‌شناسی یک توت است) حاوی کپسایسین دردآور است اما هنوز در سراسر جهان توسط انسان مصرف می‌شود. همان طور که پیداست، غذای تند یک نگه‌دارنده طبیعی است و «می‌تواند در آب و هوای گرم به عنوان یک شکل اولیه از تهویه مطبوع عمل کند».

کتاب سیگل به همان اندازه که آموزنده است، سرگرم‌کننده است، و مملو از حکایات طنز و پیوند با فرهنگ عامه است. او اطلاعات جمع‌آوری‌شده از متخصصان تغذیه، روان‌شناسان، مورخان غذا و دیرینه‌شناسان را جمع‌آوری می‌کند و داستانی را سرهم می‌کند که پیوسته از موضوعی به موضوع دیگر منتقل می‌شود. هر کسی که به دنبال یافتن اطلاعات بیش‌تر در مورد پیشینه غنی غذا است، از خواندن «تاریخچه سری غذا» که به روشی همه‌فهم و در عین حال علمی نوشته شده است، راضی و خرسند خواهد بود.
 


در ادامه با هم بخش‌هایی از کتاب را می‌خوانیم:
1. در سال 1893، دیوان عالی ایالات متحده باید درباره میوه یا سبزی بودن گوجه‌فرنگی تصمیم می‌گرفت. این اتفاق چندی پس از آن بود که مردم سرانجام به این نتیجه رسیدند که گوجه‌فرنگی سمی نیست (اعتقادی که صدها سال به دلیل ارتباط گیاه‌شناسی با مهرگیا و شابیزک شباهت داشت) و این که از آن‌ها برای احضار گرگینه‌ها استفاده نمی‌شوند (نام علمی گوجه‌فرنگی Solanum lycopersicum در لغت به معنی هلوی گرگ است.)

2. مردم تصور می‌کردند که سیب‌زمینی باعث سفلیس و جذام می‌شود. این عمدتا به دلیل شباهت آن‌ها با قسمت‌های بدن آسیب‌دیده مبتلا بود. اکنون، البته، سیب‌زمینی سبزیجات مورد علاقه آمریکایی‌هاست، بیش‌تر به دلیل علاقه به سیب‌زمینی سرخ‌کرده. گوجه‌فرنگی در رتبه دوم قرار دارد، عمدتا به دلیل استفاده از آن در پیتزای منجمد و کنسرو سس گوجه فرنگی.

3. در حالی که متاسفانه وانیل مترادف کلمه «معمولی» شده است، (در انگلیسی، این واژه به معنی معمولی و ساده هم به کار می‌رود) اما واقعا این طور نیست. برای شروع، وانیل تنها میوه خوراکی است که از ارکیده می‌آید، با این که ارکیده‌ها در خانواده گل‌ها بزرگ‌ترین هستند. وانیل نام خود را از فاتحان اسپانیایی گرفته است و از کلمه اسپانیایی vagina گرفته شده است. گرده‌افشانی باید با استفاده از تکنیکی که توسط یک برده 12 ساله به نام ادموند آلبیوس ایجاد شده است انجام شود و این دومین ادویه گران جهان پس از زعفران است.

4. اولین غلات صبحانه عمدا بی‌مزه بودند. غلات آماده برای خوردن صبحانه در 1800 توسط مصلحان بهداشت دینی ایجاد شد که معتقد بودند شکر و ادویه‌جات گناه‌آمیز است و مصرف آن‌ها وسوسه‌های جسمانی را تحریک می‌کند و منجر به میل جنسی مانند خودارضایی و در نهایت لعنت ابدی می‌شود.

5. میل ما به برخی غذاهای راحت از دوران جنینی شروع می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از ترجیحات غذایی بزرگسالی ما تحت تاثیر طعم‌ها (مانند وانیل) موجود در شیر مادر و مایع آمنیوتیک است که طعم‌ها و بوها را از رژیم غذایی والدین جذب می‌کند. در همین حال، سایر ترجیحات غذایی، مانند پاسخ‌های دوقطبی مردم به گشنیز، حتی زودتر از جنینی به ارث ژنتیکی گیرنده‌های طعم خاص برمی‌گردد.

6. مردم معتقد بودند ویژگی‌های شخصیتی و عقل از طریق شیر مادر منتقل می‌شود. در نتیجه، در مورد دایه‌ها مورادی مانند شکل سینه، آداب و رفتارهای بد مانند خوابیدن در روز و اعتیاد به قمار را مورد بررسی قرار می‌دادند تا اطمینان حاصل شود که شیر آ‌ن‌ها ‌برای کودکان مناسب است.

7. یک ذرت کامل باستانی به اندازه یک سیگار بوده است. در طول هزاران سال، ذرت به طور انتخابی از علف هرز تقریبا غیرقابل خوردن به غذای اصلی امروزی که بسیاری از فرهنگ‌ها به آن وابسته هستند، پرورش داده شد.

8. به احتمال زیاد عسل موجود در خانه شما از علف‌های هرز چمن یا پیچک سمی تهیه می‌شود (و البته اشکالی ندارد) اگرچه این احتمال نیز وجود دارد که این اصلا عسل نباشد، بلکه مخلوطی از شربت ذرت و رنگ خوراکی زرد را به عنوان عسل به شما فروخته باشند.

9. فیدل کاسترو وسواس زیادی به لبنیات آمریکایی داشت. او ده‌ها سال بود که هزینه‌ دستکاری ژنتیکی یک «ابر گاو» شیرده به نام اوبره بلانکا (پستان سفید) را تامین می‌کرد که چهار برابر گاوهای آمریکایی شیر می‌داد. او تحت نظارت‌های امنیتی در یک اصطبل با تهویه مطبوع نگه‌داری می‌شد و پس از مرگ وی با افتخارات نظامی دفن شد و مجسمه‌ای از سنگ مرمر در اندازه واقعی برای یادمان او ساخته شد.

10. هیچ‌کس علاقه نداشت دندان‌ماهی پاتاگونیا را بخورد تا زمانی که در سال 1994 به عنوان باس‌ دریایی شیلیایی تغییر نام داد. البته در حال حاضر هر پوند آن 29.99 دلار قیمت دارند.

11. سوداگران ادویه، منشاهای عجیب و غریبی را برای ادویه‌جات تعریف می‌کردند تا بتوانند آن‌ها را گران‌تر بفروشند. گفته می‌شد که دارچین از لانه‌های پرنده‌ای غول‌پیکر آمده و باید با استفاده از قایق‌های بدون پارو در یک سفر مخفیانه و جسورانه که پنج سال به طول می‌انجامد، حمل شود. و گفته می‌شد که فلفل سیاه در جنگل‌هایی می‌روید که توسط مارها محافظت می‌شوند و باید با آتش‌زدن درختان آن‌ها را بترسانند، و به همین دلیل است که غلاف‌های فلفل سیاه به رنگ خاکستر می‌شوند.

12. ضرب‌المثل «شما با عسل بیش‌تر از سرکه می‌توانید مگس بگیرید» واقعا درست نیست. در عوض، گرفتن مگس به تعداد زیادی متغیر پیچیده از جمله سن، جنس، میل جنسی، وضعیت جفت‌گیری، تشنگی و میزان استرس هر مگس و همچنین غلظت سرکه، زمان روز و فصل بستگی دارد.
 
شناسنامه کتاب:
The Secret History of Food: Strange but True Stories About the Origins of Everything We Eat, by Matt Siegel, Ecco, 2021