مارک گازیوروسکی؛ مدرس علوم سیاسی دانشگاه تولن آمریکا و متخصص در سیاست خاورمیانه در کتاب «کودتای ایرانی» (ترجمه بهرنگ رجبی، نشر چشمه) به این پرسش پاسخ می‌دهد. پاسخ این پرسش مهم است، زیرا بخشی از حقایق تاریخ معاصر کشور ما، در مقطع منتهی به جنگ تحمیلی را روشن‌تر می‌کند.
گازیوروسکی می‌نویسد، حکومت عراق برای هر دو احتمال ممکن، یعنی هم شکست و هم پیروزی کودتا، برنامه داشت. در سناریویی که عراقی‌ها نوشته بودند - و رهبران ایرانی کودتا از آن بی‌خبر بودند یا خودشان را به بی‌خبری می‌زدند - کودتای نقاب، یکی از نخستین قدم‌ها برای تدارک حمله به ایران بود. طبیعی بود که بعد از شکست کودتا، ارتش به خیانت و توطئه‌چینی متهم شود و حکومت انقلابی شماری از افسران رده‌بالای شریک در کودتا را مجازات کند و بسیاری دیگر را هم کنار بگذارد. همین تصفیه، توان و روحیه ارتش را تضعیف کرد و «بسیار به سود عراق تمام شد.»
هدف رژیم بعث ضربه زدن به ایران و تضعیف آن به هر شکل ممکن بود و عملیات کودتا، فارغ از هر نتیجه‌ای که از آن حاصل می‌شد، این هدف عراق را محقق می‌کرد. پس «عراق احتمالا کمی بعد از ماجرای نوژه به ایران حمله می‌کرد، حتی اگر نقشه موفق شده بود. به‌علاوه، هرجور بی‌ثباتی و هرج‌ومرجی که ماجرای نوژه در پی می‌آورد احتمال حمله عراق را بیشتر می‌کرد، چه طرح نوژه شکست می‌خورد و چه پیروز می‌شد. بنابراین عراق کمابیش از هر حاصلی که ماجرای نوژه می‌داد سود می‌برد.» خلاصه اینکه بعثی‌ها از کودتاگران پشتیبانی کردند و در طراحی و حتی اجرای عملیات یاری‌شان دادند، چون مطمئن بودند «این ماجرا ایران را ضعیف و حمله به آن را آسان‌تر می‌کند، حمله‌ای که برنامه‌اش را داشتند.»
مارک گازیوروسکی
[1] قرار بود عملیات کودتا، که طراحانش آن را نقاب (یا «نجات قیام ایران بزرگ») می‌خواندند با چند شورش طایفه‌ای در گوشه و کنار کشور و ناآرامی‌هایی در مرز غربی ایران شروع شود، با بمباران چند نقطه حساس ادامه یابد و با تسخیر مراکز اصلی و اعلام حکومت نظامی و خلع ید از جمهوری اسلامی یکسره شود. اما این نقشه پیچیده قبل از شروع، کشف و خنثی شد. پاسداران همدان، گردان چتربازی را که قرار بود آغازگر عملیات باشند در جاده منتهی به پایگاه نوژه دستگیر کردند (این پایگاه به افتخار قهرمان شهید محمد نوژه به این نام خوانده می‌شد). دستگیرشدگان با اطمینان از شکست قطعی، شمار دیگری از اعضای شبکه کودتا را لو دادند و تا جایی که می‌دانیم چند صد نفر، تابستان 1359 در چنین روزهایی دستگیر شدند و حداقل چند صد نفر دیگر هم یا گریختند یا اصلا شناسایی نشدند.»
نظر شما