به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی، سیدمحمد علوی‌مقدم در سال 1311 در سبزوار استان خراسان‌رضوی به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی را در همین شهر به پایان برد. وی همزمان در حوزه علمیه سبزوار علوم عربی، ادبیات و معارف اسلامی را نیز فرا گرفت. سال 1336 در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشسرای عالی تربیت معلم تهران پذیرفته شد و در سال 1339 با فارغ‌التحصیل شدن از این دانشسرا، سال‌ها در دبیرستان اسرار به تدریس ادبیات فارسی پرداخت.
 
علوی‌مقدم در سال 1349، پس از اخذ مدرک دکتری زبان و ادبیات فارسی به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد آمد و سال‌ها در این دانشگاه و دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم سبزوار به تدریس، تحقیق و پژوهش اشتغال داشت. در سال 1382 به عنوان چهره ماندگار رشته زبان و ادبیات فارسی معرفی شد.
 

 

علوی‌مقدم در سال‌ ۱۳۵۵ در دانشگاه‌های مصر و در سال ۱۳۶۶ در دانشگاه‌های اسلام‌آباد پاکستان و همچنین از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۷ به مدت دو سال در دانشگاه‌های سوریه و حلب، زبان و ادبیات فارسی تدریس کرد.
 
وی در بیش از ۵۰ کنگره و همایش علمی داخلی و خارجی مشارکت و بالغ بر ۴۰ سخنرانی در محافل علمی و ادبی ارائه کرد و استاد راهنمای بالغ بر ۶۰ رساله دکتری و کارشناسی ارشد بود.

علوی‌مقدم همچنین مدتی نیز سرپرست دوره‌های تحصیلات تکمیلی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد و نیز عضو شورا و هیئت ممیزه آن دانشگاه بود.
 
به یاد این چهره ماندگار رشته زبان و ادبیات فارسی بنیاد فرهنگی زنده‌یاد علوی مقدم -که موسسه‌ای علمی، پژوهشی، آموزشی، فرهنگی و غیرسیاسی است- تاسیس شد. اداره و مدیریت «کتابخانه پژوهشی و تخصصی زنده‌یاد علوی مقدم»، تاسیس، راه‌اندازی، مدیریت و تامین هزینه‌های «پژوهشکده زنده‌یاد علوی مقدم» با هدف انجام امور پژوهشی، علمی، فرهنگی و آموزشی و تشکیل گروه‌ها و هسته‌های مطالعاتی و انتشار نشریه معتبر نمایه‌دار، برگزاری نشست‌های پژوهشی و نشر آثار برگزیده پژوهشگران برتر و اهدای جایزه سالانه زنده‌یاد علوی مقدم به پژوهشگران برتر، تشکیل، راه‌اندازی و مدیریت «فرهنگسرای زنده‌یاد علوی مقدم» با هدف انجام امور فرهنگی، هنری و آموزشی از جمله اهداف راه‌اندازی این بنیاد است.
 

پاییز ١٣٩٩ هفتمین شماره بیهق‌نامه ویژه زنده‌یاد علوی مقدم، از استادان گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد و از چهره‌های ماندگار کشور منتشر شد. سیدمحمد علوی‌مقدم، از محضر استادانی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، جلال‌الدین همایی، احمد بهمنیار، سیدجعفر شهیدی و مهدی محقق بهره جسته بود و پس از سال‌ها خدمت ارزنده و بی‌دریغ در سال ١٣٨٢ به درجه بازنشستگی نائل آمد.
 
دی ماه 1397 در چهل‌و‌هفتمین جلسه علنی شورای پنجم شهر مشهد با پیگیری مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد و با موافقت اعضای شورای اسلامی شهر مشهد، خیابان امین غربی 2 (واقع در بلوار سجاد) با حفظ شماره به نام دکتر محمد علوی‌مقدم تغییر نام پیدا کرد و نام این چهره ماندگار ادبیات کشور بر تابلویی خیابانی در مشهد درج شد.
 
در سال ۱۳۸۰ همایش نکوداشتی برای وی، در دانشگاه تربیت معلم سبزوار برگزار شد و به همین مناسبت، کتابی با عنوان «کیمیای سخن» (شامل مجموعه مقالات همایش) در ۵۱۳ صفحه منتشر شد. «در قلمرو بلاغت»، «جلوه جمال (نمونه اعلای بلاغت قرآن)»، «بررسی آیات حج در قرآن مجید»، «معانی و بیان»، «بیست مقاله» و «تطوّر علوم بلاغت» از دیگر تالیفات مرحوم علوی‌مقدم است.
 

مرحوم سیدمحمد علوی مقدم در خاطره‌ای از زمان تحصیل كه با كار معلمی همراه بوده، گفته است: «من تدریس خود را در روستای نامن -در 35 كیلومتری غرب سبزوار- آغاز كردم. روزهای پنجشنبه با دوچرخه به سبزوار می‌آمدم و در جاده هموار روستا به شهر كه در جنوب راه شوسه تهران - مشهد بود و خلوت و كم رفت و آمد، در حین دوچرخه سواری كتاب می خواندم. از خاطرات فراموش نشدنی دوران آموزگاری در روستای نامن، فرصت خواندن كتاب در آن روستا بود كه من بیشتر شب‌ها بیدار بودم و چراغ نفتی را دو بار نفت می‌ریختم. پس از چندگاهی برای تدریس مرا از روستا به شهر آوردند و به تدریس در دبیرستان مشغول شدم.»
 
سید محمدعلوی‌مقدم، استاد پیشکسوت و برجسته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی پس از یک دوره بیماری، 5 مهرماه 1397 از دنیا رفت و در زادگاهش سبزوار به خاک سپرده شد.