علی مصباحی، رئیس اداره کانون‌های فرهنگی و مخاطبان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) عنوان کرد: طرح کتابخوان ماه؛ از فروردین سال 95 از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در حال برگزاری است. در طول این طرح 260 عنوان کتاب معرفی شده است. این طرح هر ماه چهار تا پنج عنوان کتاب به مخاطبان خود معرفی می‌کند و افراد یک‌ ماه فرصت دارند در این طرح شرکت کنند و این آثار را مطالعه کنند.

 
وی شکل‌گیری ایده طرح کتابخوان ماه را پاسخ به دغدغه رهبر معظم انقلاب دانست و در این زمینه گفت: دریکی از دیدارهای رهبر معظم انقلاب با کتابداران مطالبه‌ای از سوی ایشان مطرح شد و آن این بود که کتابداران برای پرسش چه بخوانیم مردم پاسخ تهیه کنند، این طرح یکی از ابزارهایی بود که با کمک آن می‌توانستیم به این پرسش ایشان، پاسخ کارشناسی بدهیم.
 
مصباحی در این زمینه اظهار کرد: کتابداران هر ماه یکسری فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی برای گسترش فرهنگ مطالعه را اجرا می‌کنند، طرح‌هایی از قبیل جلسه نقد و بررسی و همچنین رونمایی از کتاب‌ها یا جلسه‌های جمع‌خوانی کتاب برای کودکان که همه در راستای کتاب‌خوان‌شدن بیشتر افراد است. سوالی که در اینجا و در جریان این فعالیت‌های ترویجی برای کتابداران مطرح می‌شد، این بود که باید چه کتابی به مردم معرفی شود و چه اولویتی برای معرفی کتاب در نظر گرفت. این دغدغه و مطالبه رهبری و همین‌طور پرسش کتابداران درباره انتخاب و معرفی کتاب باعث شد طرح کتابخوان ماه شکل بگیرد.

وی گفت: هدف مهم در طرح کتابخوان ماه این است که به فعالیت‌های کتابداران در کتابخانه‌های عمومی جهت بدهد تا مشخص شود آن‌ها باید چه کتابی را معرفی کنند و در واقع کتاب خوب در دسترس مخاطبان قرار بگیرد. هدف این طرح پاسخ به پرسش چه کتابی بخوانیم؟ از سوی مردم و افزایش سطح امانت آثار در سطح کتابخانه‌های عمومی کشور است.
 
وی با اشاره به مناسبت‌های ملی، مذهبی و جهانی برای اجرای طرح کتابخوان ماه اظهار داشت: در طرح کتابخوان ماه، مناسبت‌های ملی و مذهبی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و مناسبت‌های جهانی سهم کمتری در معرفی کتاب‌ها در این طرح دارند. به‌عنوان مثال ممکن است در طرح مناسبت‌های جهانی مانند روز جهانی دیابت، کتاب‌های عمومی در قالب این طرح برای مطالعه مردم معرفی شوند.
 
وی درباره ملاک های دیگر انتخاب کتاب برای طرح کتابخوان ماه گفت: ما تلاش می‌کنیم این کتاب‌ها قالب‌های مختلفی مانند شعر، داستان ،طنز را در بر بگیرد و از سوی دیگر این طرح موضوعات مختلف را برای گروه‌های سنی متفاوت پوشش دهد. از نظر محتوا هم تلاش می‌شود کتاب‌های خوبی انتخاب شوند؛ یعنی محتوا مفید و در عین حال جذاب باشد. ظاهرکتاب، طراحی جلد و صفحه‌آرایی هم در انتخاب آثار مهم هستند. در عین حال اثر نباید قطور و حجیم باشد؛ زیرا از حوصله خوانندگان امروزی خارج است. این طرح تلاش می کند هر ماه کتاب‌هایی را برای رده سنی کودکان نوجوانان بزرگسالان و حتی نخبگان معرفی کند.
 
مصباحی با اشاره به فعالیت کارگروه تخصصی برای انتخاب کتاب در طرح کتابخوان ماه گفت: گروه‌های کارشناسی که اداره کل منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی با آن‌ها قرارداد دارند؛ کار کارشناسی این کتاب‌ها را انجام می‌دهند. و کتاب‌ها در این گروه‌ها کارشناسی می‌شود و سپس لیست این کتاب‌ها برای مدیر کل منابع ارسال می‌شود و در نهایت با تایید دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی این منابع انتخاب می‌شوند.

وجود بالای 1700 نسخه از یک کتاب در کتابخانه‌ها؛ شرط ورود به طرح است
رئیس اداره کانون‌های فرهنگی و مخاطبان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره انتخاب کتاب در طرح کتابخوان ماه اظهار داشت: یکی از شرایط مهمی که کتاب بتواند در این طرح معرفی شود، این است که حتما باید برای آن مناسبت‌های خاص، منبع برای مطالعه در کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های عمومی کشوربه میزان لازم موجود باشند. برای پوشش این مساله؛ حتما باید کتابی انتخاب شود که بالای 1700 نسخه از آن در 3000 کتابخانه عمومی ما وجود داشته باشد و در واقع 70 درصد کتابخانه‌های ما این کتاب را داشته باشند.
 
وی درباره آن 30 درصدی که ممکن است منبع معرفی شده در طرح کتابخوان ماه را نداشته باشند، گفت: تعداد منابعی که برای کل کتابخانه‌ها از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور خریداری می‌شود، بسیار محدود است و ما نمی‌توانیم از هر عنوان کتاب برای هر 3000 کتابخانه تحت پوششمان تهیه کنیم اما این وضعیت را می‌شود اولویت‌بندی کرد. البته تلاش می‌کنیم کتابی انتخاب شود که همه کتابخانه‌ها آن را داشته باشند اما با تمام این تفاسیر، یکسری کمبودها و محدودیت‌ها در زمینه تامین منابع وجود دارد.
 
مصباحی درباره راهکارهایی که مخاطبان می‌توانند منابع طرح کتابخوان ماه را به‌دست بیاورند، گفت: اگر کتابی در یکی از کتابخانه‌های ما موجود نباشد؛ با توجه به این که عضویت در کتابخانه‌های عمومی سراسری است، فرد می‌تواند، کتاب را آنجا تهیه کند و حتما نباید از کتابخانه‌ای که کارت عضویت آن را دارد، منبع مورد نظر را دریافت کنند. راهکار دومی که در دو سال اخیر مورد توجه قرار دادیم؛ خرید مستقیم منابع از بازار نشر از طریق حضور فعال دربازار کتاب است. این روش تا حدودی به رفع محدودیت منابع کتابخانه‌ها در طرح کتابخوان ماه کمک کرد؛ به‌طوری که اکنون می‌توان گفت مشکل آن تعداد، کتابخانه‌های محدود هم حل شده است.
 
رئیس اداره کانون‌های فرهنگی و مخاطبان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در همین زمینه تاکید کرد: ما در ابتدای طرح کتابخوان ماه، بر اساس موجودی مخزن کتابخانه‌ها؛ کتاب‌ها را انتخاب می‌کردیم؛ یعنی بررسی می‌کردیم در طول 10 سال گذشته چه کتاب‌هایی در مخزن کتابخانه‌ها وجود داشته است یا چه آثاری در این مدت خریداری شده و بر اساس این جست‌و‌جو، آن کتاب‌ها را انتخاب می‌کردیم. اما در دو سال اخیر به صورت فعال وارد بازار نشر شدیم و اقدام به خرید مستقیم از ناشران با تعداد بالا برای کتابخانه‌های عمومی کردیم و هنگامی که این کتاب‌ها وارد قفسه کتاب‌ها می‌شد، این آثار به عنوان منبع کتاب، برای طرح کتابخوان ماه معرفی می‌شدند. اما تا دو سال پیش، ملاک انتخاب کتاب در طرح کتابخوان ماه؛ بودن آن منبع در اکثریت کتابخانه‌ها بود.
 
افزایش میزان امانت کتاب‌ها و پاسخ به پرسش چه بخوانیم؟
رئیس اداره کانون‌های فرهنگی و مخاطبان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره دستاوردهای این طرح عنوان کرد: در پایان کتاب‌ها در طول قبل و بعد از برگزاری این طرح از نظر امانت مورد بررسی قرار می‌گیرند. اگر این طرح میزان امانت یک کتاب را افزایش داده بود، کتاب‌های موردپسند مورد بررسی قرار می‌گیرند تا مشخص شود در چه ژانر، موضوع و سبکی مخاطب بیشتر با منابع معرفی شده، ارتباط برقرار کرده است. این روند آسیب شناسی کتاب‌ها باعث می‌شود تا انتخاب آثار در دوره‌های بعدی هوشنمدانه‌تر شود. از سوی دیگر؛ اگر امانت کتاب تغییری پیدا نکرده باشد، نکرده یا کم شده باید بررسی شود تا مشخص شود علت آن چیست؟ آیا کتابدار در طرح معرفی کتاب کم‌کاری کرده است یا منبع و کتاب معرفی شده جذاب نبوده است و یا کتابدار از منبع معرفی شده استقبال نکرده است. در کل با بررسی سطح امانت کتاب و تغییر آن در سطح کتابخانه‌ها در حین و پیش از برگزاری طرح و همچنین فعالیت کتابداران به این نتیجه می‌رسیم که چه کتاب‌هایی را معرفی یا چه فعالیت‌های ترویجی برای معرفی یک کتاب بهتر است انجام شود. در واقع این طرح تلاش می‌کند میزان امانت کتابخانه‌ای را بررسی کند و به پرسش چه بخوانیم مردم پاسخ دهد.
 
وی درباره فعالیت‌هایی که کتابداران برای معرفی طرح کتابخوان ماه انجام می‌دهد، اظهار داشت: برای تبلیغ آثار؛ معرفی‌های جذاب می‌نویسم، پوسترهایی برای هر ماه تهیه می‌شود که در فضای مجازی منتشر می‌شوند و در پیج کتابداران هم قرار می‌گیرد. همه این کارها انجام می‌شود تا طرح امانت کتاب افزایش پیدا کند. کتاب‌های طرح کتابخوان ماه در یک جای جداگانه در بخشی کتابخانه قرار می‌گیرند و هر کتابخانه‌ای با روشی متفاوت به اقتضای امکانات و فضای کتابخانه‌ای خودش روش ترویجی و معرفی این کتاب‌ها را فراهم می‌کند.
 
مصباحی همچنین اضافه کرد: سامانه ثبت فعالیت‌های فرهنگی که همه کتابخانه‌های کشور به آن دسترسی دارند، محل خوبی برا بررسی این طرح است. در این سامانه، کتابداران تمام فعالیت‌هایی که در دوره یک‌ماه انجام دادند با مستندات و در قالب فیلم و عکس ثبت می‌شود و این دیتا از کل کشور جمع‌آوری و بر اساس آن طرح بررسی می‌شود.
 
مصباحی درباره همکاری با رسانه ملی برای اجرای طرح کتابخوان ماه گفت: در حوزه تبلیغ طرح کتاب ماه به صورت خاص برای همکاری با رسانه ملی اقدامی نکردیم. این برنامه کتابخانه محور است و اجرا به عهده کتابدار است. البته در جشنواره کتابخوانی رضوی همکاری‌هایی را با رسانه ملی داریم.
 
استقبال از کتاب های بخش کودک و نوجوان در طرح کتاب خوان ماه
وی درباره دستاوردهای دیگر این طرح عنوان کرد: طرح کتابخوان ماه به عنوان مثال در حوزه دفاع مقدس آمار مطالعه کتاب‌های این حوزه را که تا پیش از اجرای این طرح پایین بود؛ افزایش داد. زیرا کتاب‌های جذابی در این طرح معرفی شد. در حوزه کودک و نوجوان هم این طرح با استقبال بسیار خوبی به‌ویژه در بخش نوجوانان رو‌به‌رو شد. علت استقبال نوجونان از طرح کتابخوان ماه معرفی کتاب‌های جذاب برای این گروه سنی سخت‌پسند است که نه کودک محسوب می‌شوند و نه بزرگسال و از این نظر این کتاب‌ها توانستند با مخاطب نوجوان ارتباط برقرار کند. در حوزه بزرگسال هم کتاب‌های کاربردی در حوزه تربیتی یا مناسبتی مورد استقبال قرار گرفتند. به عنوان مثال؛ کتاب‌هایی که درباره ائمه که مردم اطلاعات عمومی وسیعی از آن‌ها ندارند؛ مانند امام هادی (ع) مورد اقبال بیشتری قرار گرفت زیرا این گونه کتاب‌ها کمیاب هستند و از سویی دیگر مردم به دانستن درباره این امامان علاقه‌مند و کنجکاو هستند.