به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در این کتاب تلاش شده است با محور قراردادن قرآن به‌عنوان مهم‌ترین منبع حقوق اسلام، ضمن تبیین صحیح حقوق مسئولیت مدنی در قرآن و ارزیابی مطابقت مباحث حقوقی مسئولیت مدنی با آیات قرآن، راه برای طراحی نظام مسئولیت مدنی در منابع اسلامی هموارتر شود و با ارائه آیات‌الأحکامی در بخش حقوق مسئولیت مدنی، گام موثری در جهت تحقیقات آتی مرتبط با مسئولیت مدنی در حقوق اسلام برداشته شود.

اثر حاضر ذیل سه فصل و در قالب هفت گفتار به مباحثی چون «ادله قرآنی مسئولیت مدنی»، «مبنای قرآنی مسئولیت مدنی»، «ارکان مسئولیت مدنی در قرآن»، «علل مواجهه و اسباب معافیت از مسئولیت مدنی در قرآن»، «آیات مرتبط با جبران خسارت» و «اصول حاکم بر روش‌های جبران خسارت در قرآن» پرداخته است.

در فصل اول کتاب به مسئولیت مدنی، تمایز مسئولیت مدنی از مسئولیت کیفری، مفهوم لغوی ضمان، مفهوم اصطلاحی ضمان، نظریه تقصیر شخصی، نظریه تقصیر نوعی، نظریه مختلط، ممنوعیت ظلم، آیات دال بر ممنوعیت ظلم، امکان استخراج حکم وضعی از آیات، ممنوعیت اضرار به دیگران، آیات دال بر ممنوعیت اکل مال به باطل، امکان استخراج حکم وضعی آیات، ادله استقلالی احترام و ادله غیر استقلالی (روایی) موید ادله قرآنی احترام پرداخته شده است.
حسین هوشمند فیروزآبادی در فصل دوم ضمن پرداختن به ارکان مسئولیت مدنی در قرآن به مسائلی مانند ارکان مسئولیت، عناوین کلی و عام قرآنی فعل زیان‌بار، عناوین قانونی موجب ضمان قهری در قرآن، آیه ممنوعیت اکل مال به باطل، استیفاء، آیات مربوط به غصب می‌پردازد و در فصل سوم ادله قرآنی جبران خسارت، آیه اعتداء، موارد استفاده فقها از آیه برای جبران خسارت، بررسی دلالت آیه بر جبران خسارت، آیات انتصار، آیه معاقبه، بررسی دلالت آیات بر جبران خسارت، بررسی ارتباط تقاص با مسئولیت مدنی و ضمان، اصول حاکم بر روش‌های جبران خسارت در قرآن، اصل امکان مطالبه خسارت از سوی زیاندیده، اصل امکان انتصار و یاری‌طلبی زیاندیده از حاکم در مطالبه خسارت از زیان‌رساننده را مورد بررسی قرار داده است.

در این کتاب در یادداشت در تعریف مسئولیت مدنی آمده است: «مسئولیت مدنی یکی از مباحث مهم و کاربردی حقوقی است که در نظام‌های حقوقی گوناگون از جمله نظام حقوقی ایران مورد بررسی و اهتمام قرار گرفته است و کتب و مقالات بسیاری در این باره به ویژه در کشورهای پیشرفته نوشته شده و آرای قضای فراوانی صادر گردیده است. در حقوق اسلامی در مباحث غصب، اتلاف، تسبیب، دیات، قاعده ضمان ید و قاعده لاضرر به این موضوع پرداخته شده است که ریشه آن‌ها را باید در قرآن کریم یافت. 

در میان منابع استنباط احکام اسلامی، قرآن کریم به دلیل مصونیت و قطعی‌الصدور بودن، نسبت به منابع دیگر، نقش محوری و پراهمیت‌تری دارد و در آن علاوه بر توجه به مباحث گوناگون اعتقادی، عبادی، اخلاقی و سیاسی، به مباحث حقوقی نیز توجه شده است؛ از جمله مبحث مسئولیت مدنی در قرآن.»

در این پژوهش مولف سعی دارد سهم قرآن را که محوری‌ترین منبع فقه شیعه است در ترسیم نظام مسئولیت مدنی بررسی کند. همچنین هدف کتاب تطبیق مبانی موجود در نظام حقوقی فعلی مسئولیت مدنی ایران با مبانی مسئولیت مدنی برآمده از قرآن و ارزیابی مباحث حقوقی بر اساس آیات قرآن و ارائه آیات‌الاحکام برای بخش مسئولیت مدنی در حقوق است. 

در این کتاب همچنین کتب مربوط به آیات‌الاحکام و فقه قرآن و نیز کتب فقهی و تفاسیر گوناگون قرآن، مباحث مرتبط با مسئولیت مدنی که در ذیل آیات طرح شده، استخراج شود و پس از تحلیل و بررسی، حدود دلالت آیات شریف بر مبحث ضمان، به روش اصولی و منطقی مطالب قرآنی در قسمت‌های مربوط طبق چینش حقوقی تشریح شود.

با این پژوهش مشخص می‌شود علاوه بر آیاتی از قرآن که به بحث ارکان مسئولیت مدنی و اقسام ضرر یا شیوه‌های جبران خسارت یا عناوین خاص موجب مسئولیت همچون اتلاف، تسبیب و غضب پرداخته‌اند، با توجه به برخی آیات می‌توان ادله و مبانی را برای مسئولیت مدنی برشمرد. 

کتاب «مسئولیت مدنی در قرآن» تالیف حسین هوشمند فیروزآبادی در 360 صفحه به بهای 65 هزار تومان از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.