خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- مرسده محمدی؛ نویسنده و پژوهشگر: «دانشجو بوده باشی و دستی به قلم داشته باشی و از روز دانشجو ننویسی، کمی خجالت دارد. هرچند به گفته ابوریحان بیرونی زگهواره تا گور دانش بجوی ما تمام عمر دانشجو هستیم. حال و هوای دانشجو بودن را دوست دارم، دانشجو بودن با همه سختی‌ها و کمبودهایش شیرینی خاصی دارد. فعالی  و پویا و به دنبال دانش و کلاس و درس و استاد. بعضی وقتا هم مزیت‌هایی برایت دارد، مثل بُن کتاب و بلیط نیم‌بهای سینما و استخر، گاهی به همین اسم از مغازه‌دارها تخفیف می‌گیری و آن‌ها هم که فرزند دانشجو دارند با تو همذات‌پنداری می‌کنند و به تو تخفیف خوبی می‌دهند. البته که همیشه به این شیرینی هم نیست، گاهی سختی ها فشار می‌آورد، مخصوصا اگر دانشجوی شهرستانی باشی در شهری بزرگ و غریب، آن وقت است که دوری راه و هزینه‌ها و پخت غذا و همه کارهای ساده سخت‌تر انجام می‌شوند.
 
وقتی نوشتن این یادداشت را آغاز کردم، فکر می‌کردم روز دانشجو شاید ربطی به شهید شریف واقفی و صمدیه لباف داشته باشد که دانشجویان شهید انقلاب بودند، اما وقتی تحقیق‌ام را آغاز کردم و در گوگل سرچ کردم، نامگذاری روز دانشجو که به حوادث دهه 30 ایران برمی‌گشت، شگفت‌زده‌ام کرد. پس از سقوط حکومت رضاشاه پهلوی و ایجاد فضای بازتر، فعالیت‌های سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه تهران (تنها مؤسسه مدرن آموزش عالی آن زمان در ایران) افزایش یافت. در این زمان حزب توده، از نفوذ زیادی در بین دانشجویان ایران برخوردار بود، چنان‌که بنا به گزارش‌های مختلف، بیش از نیمی از دانشجویان دانشگاه تهران عضو یا هوادار این حزب بودند. اما در دوران نخست‌وزیری محمد مصدق و افزایش محبوبیت جبهه ملی در اوایل دهه 1330، محوریت این حزب در دانشگاه به چالش کشیده شد.
 
پس از وقوع کودتای 28 مرداد 1332، سازمان‌های سیاسی تشکیل‌دهنده جبهه ملی، برای دوره کوتاهی در یک ائتلاف ضعیف، تحت‌نام نهضت مقاومت ملی به مقاومت سیاسی دست زدند و تظاهرات‌ها و اعتصاب‌های پراکنده‌ای در پاییز همان سال در دانشگاه تهران و همچنین بازار، از جمله در تاریخ 16 مهر و 21 آبان، در اعتراض به محاکمه مصدق برگزار شد. چند هفته پس از این وقایع، اعلام شد که روابط ایران و بریتانیا (که در زمان نخست‌وزیری مصدق قطع شده بود) دوباره از سر گرفته خواهد شد و ریچارد نیکسون؛ معاون ریاست‌جمهوری وقت آمریکا برای دیدار رسمی به ایران خواهد آمد.
 
این موضوع بهانه برای اعتراضات جدید را فراهم کرد و در 16 آذرماه 1332 درست چهار ماه بعد از کودتا، این‌بار دانشجویان فعال به سفارش نهضت مقاومت ملی، در کلاس‌ها شروع به ایراد سخنرانی کرده و اعتراضات خود به این جریان را علنی کردند. با این سخنرانی‌ها ناآرامی تمامی محوطه دانشگاه تهران را فرا گرفت، به‌طوری‌که دولت وقت برای پیشگیری از هرگونه اقدام بعدی، تصمیم به سرکوب اعتراضات گرفت. سربازان و نیروهای ویژه ارتشی پس از هجوم به دانشگاه تهران، به کلاس‌های درس دانشجویان حمله کرده و صدها دانشجو را بازداشت و زخمی کردند. نیروهای امنیتی پا را از این فراتر گذاشته و در دانشکده فنی، اقدام به شلیک گلوله به سمت دانشجویان معترض کردند که موجب مرگ سه دانشجوی این دانشکده به نام‌های احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا شد. اما جای تأسف آنجاست که فردای همان روز نیکسون  به ایران آمد و دکترای افتخاری در رشته حقوق را در دانشگاه تهران که در اشغال نیروهای نظامی بود، دریافت کرد.
 
با شهادت این سه دانشجو در دانشکده فنی در 16 آذرماه 1332، این روز توسط کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور که مرکز اجتماع و مباحثه مخالفان حکومت پهلوی در خارج از ایران بود، روز دانشجو نامیده شد. دانشجویان پس از آن، هر سال در این روز اعتصاب‌های دانشجویی به راه می‌انداختند و در واقع 16 آذرماه به معیار خوبی برای ارزیابی میزان نفرت از حکومت استبدادی آن زمان و توانایی و نفوذ مخالفان در بین روشنفکران، تبدیل شد. از آن زمان تاکنون 16 آذرماه از اهمیت تاریخی برجسته‌ای در ایران برخوردار شد، به‌طوری‌که هرساله توسط دانشجویان این روز، روزی برای اعتراضات مسالمت‌آمیز به مشکلات خود و مشکلات اجتماعی کشور شناخته می‌شود.
 
به‌هرحال در تمام دنیا اعتراضات دانشجویان و تحصن آن‌ها همراه با پلاکاردهای دست‌نویس و چاپی در مسائلی همچون نقض قوانین حقوق بشر، دفاع از دانشجویان مظلوم، حفظ محیط زیست، حمایت از حیوانات و ... امری معمول و قابل‌توجه است. در ایران اقدام دانشجویان پیرو خط امام در تسخیر لانه جاسوسی آمریکا یکی از اقدامات مهم و تأثیرگذار بود. جالب‌تر از آن این است که دانشجو به لحاظ سطح فرهنگی و دانشی که درحال کسب آن است، اقداماتش از روی آگاهی و وابسته به توان جمعی است. هرچند نامگذاری روز دانشجو به واقعه‌ای تلخ باز می‌گردد، اما روشنگری که خون آن سه دانشجو برای هفت دهه بعد از خود به‌جا گذاشت، قابل‌تأمل و ستایش است.
 
شاید هر دانشجویی در دوران تحصیل خود با مخاطراتی روبه‌رو شود، اما همه این مخاطرات مانند حادثه 16 آذر آنقدر تلخ نیست. در این راستا معرفی کتابی در قالب خاطرات و البته با قیمتی دانشجویی خالی از لطف نیست. کتاب «خاطرات یک فعال دانشجویی» درباره دانشجویی است که به دانشگاه آمده و هدفش این است که تا مقطع دکترا تخته گاز برود، اما با وضعیتی روبه‌رو می‌شود که اکثر دانشجویان در برابر که سکوت می‌کنند، اما او در واکنش به این وضعیت سرنوشتش به کل عوض می‌شود. هدف از نگارش این کتاب آشنایی با خصایص اخلاقی و مصائب فعالان دانشجویی است. عباس اژدر الدینی خاطرات خدمات و مجاهدت هایش در دانشگاه به‌عنوان یک فعال دانشجویی دانشگاه سراسری را با قلمی شیوا و در قالب اثری ماندگار نوشته است که به‌صورت رایگان در اپلیکیشن کتابراه ارائه شده است و برای مطالعه دانشجویان و علاقه‌مندان به مخاطرات یک فعال دانشجویی می‌تواند جالب‌توجه باشد.