افشین شحنه‌تبار، مدیر انتشارات شمع و مه به تاثیر جذب مخاطب در همکاری با کتابفروشیها در کشورهای دیگر تاکید دارد، چراکه معتقد است؛ با استفاده از اعتبار کتابفروشیها، دعوت و معرفی از مخاطبان دیگر کشورها در فضای مجازی، از آثار ترجمه فارسی به دیگر زبان‌ها استقبال قابل توجهی میشود.
برنامه 10 روزه معرفی ادبیات ایران و آثار ترجمه شده در سوئیس و فرانسه را برگزار کردید، چگونه در همه‌گیری این برنامه‌ها اجرایی شد؟
از 15 ماه پیش برای اجرای این نشست‌ها برنامه‌ریزی کرده بودیم، اما به‌دلیل همه‌گیری کووید 19 و محدودیت‌های رفت و آمد نتوانستیم آن را اجرایی کنیم. همچنین برنامه‌ای برای رونمایی از شاهنامه به زبان اسپانیایی در اسپانیا داشتیم. نشست‌های 10 روزه در سوئیس و فرانسه، نخستین سری برنامه‌ها بعد از همه‌گیری کرونا بود. در نتیجه تصمیم به اجرای آن گرفتیم، اما از نظر اجرایی کار بی‌نهایت سختی بود، زیرا هماهنگی و برای اینکه در بیرون از ایران نشست فیزیکی و غیرمجازی برگزار کنیم، بسیار دشوار بود. باید مجوزهای مختلف را دریافت می‌کردیم که گرفتن آن‌ها بسیار دشوار و موانع بزرگ در کار بود.
در نهایت تصمیم گرفتیم در پاریس و شهرهای برن - پایتخت سوئیس-، لوزان، نیوم و ژنو، برنامه‌هایی را اجرا کنیم. در مجموع این برنامه‌ها در پنج شهر اجرا شد.
شروع همکاری با بخش هنرهای اسلامی موزه لوور
در فرانسه دو روز برنامه‌هایی در یک کتابفروشی و یک دانشگاه برگزار کردیم، همچنین جلسه‌ای تخصصی در بخش اسلام‌شناسی موزه لوور برگزار شد. به‌دلیل اینکه توانستیم کتابی را به شکل تخصصی درباره موزه هنرهای اسلامی موزه ملی ایران منتشر کنیم، این شروع همکاری با قسمت هنرهای اسلامی موزه لوور بود.
کتاب «مفهوم ایران» که از سوی پروفسور پاتریک رینگنبرگ تالیف شده است، کتاب کاملی درباره سیاست، فرهنگ و اقتصاد ایران است و می‌تواند کتاب مرجعی باشد. نزدیک چهار سال تالیف آن طول کشید و این برنامه‌ها برای معرفی آن کتاب بود. مولف این کتاب، فرد سوئیسی فرانسه زبان است، از او 9 عنوان کتاب دیگر در حوزه ایران‌شناسی داریم که کنار دیگر کتاب‌ها معرفی شد. این کتاب‌ها در حوزه معماری، آرایه‌های هنری اسلامی ایران، گنبدهای ایران، معماری حرم مشهد، سفرنامه به شهر مشهد از سوی افراد غیرایرانی در طول بیش از هزار سال و ... است.
تقدیر رایزن فرهنگی ایران در فرانسه از اینگنبرگ
آیا برای آثار نویسندگان ایرانی هم در این نشست‌ها برنامه‌ای داشتید؟
در کتابفروشی دیگری، در کنار معرفی کتاب‌هایی در حوزه ایران‌شناسی به معرفی ادبیات ایران و ترجمه از فارسی به فرانسوی هم پرداختیم. در این بخش بر روی نسخه فرانسه کتاب «هیاهو بر سر هیچ» نوشته محمدعلی موحد تمرکز داشتیم. این کتاب به قلم دکتر میترا فرزاد به فرانسوی ترجمه شده است، این مترجم هم در نشست‌ها حضور داشتند و به معرفی کتاب پرداختند.
با توجه به اینکه میترا فرزاد، کتاب‌هایی را از هوشنگ مرادی‌کرمانی، افشین یداللهی، شکوه سپهزاد و هادی تقی‌زاده ترجمه کرده است، به معرفی این آثار هم پرداختیم. در کل این دو روز در پاریس برنامه‌های پراستقبالی بود. همچنین یک روز در فرانسه از پروفسور اینگنبرگ در خانه فرهنگ ایران از سوی دکتر سیدمحمد طباطبایی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تجلیل شد. در برنامه‌هایی که در فرانسه داشتیم، پروفسور علی عباسی، رئیس دانشکده ادبیات زبان فرانسه دانشگاه شهید بهشتی حضور موثری داشتند.
همکاری با تصویرگر سوئیسی برای جذب کودکان به ادبیات ایران
چه برنامه‌هایی در کشور سوئیس برگزار کردید؟
نخستین برنامه در شهر برن و دانشگاه برن در سوئیس بود. در این برنامه محمدرضا حاجی‌کریم‌جباری سفیر ایران در سوئیس از رینگنبرگ تقدیر و هدایایی به او اهدا کرد. مدعوین این برنامه بیشتر از اندیشمندان ایران‌شناس بودند. بعد از آن به شهر ژنو رفتیم و در یک موسسه فرهنگی قدیمی نشست دیگری برگزار کردیم. در این نشست برخی آثار ادبیات فارسی و ایران‌شناسی معرفی شد؛ علاوه‌براین پرفسور رینگنبرگ سخنرانی کرد. آثاری که از فارسی به فرانسوی ترجمه کرده بودیم نیز معرفی کردیم.
برنامه دیگر در دانشگاهی در شهر نیوم بود که به همین ترتیب برگزار شد. برنامه بعدی که در شهر لوزان برگزار شد، این برنامه متفاوت بود. در این نشست درباره ادبیات کودک گفت‌وگو کردیم و به معرفی آثاری در این حوزه پرداختیم که تعداد زیادی از آن‌ها از سوی انشارات شمع و مه ترجمه شده است. برای جذابیت برنامه، از تصویرگر سوئیسی که پیش از این با او همکاری داشتیم، دعوت کردیم. او از هر کودک که کتاب را تهیه می‌کرد یک نقاشی در داخل جلد کتاب کشید و به این شکل به‌صورت خاص کتاب را برای کودکان امضا می‌کرد. کودکان می‌توانستند کتابی به زبان فارسی و فرانسه داشته باشند.
غربی‌ها علاقه دارند ادبیات جدیدی را پیدا کنند
در فرانسه و سوئیس چقدر مردم با ادبیات ایران آشنایی دارند؟ زیرا عکس‌ها از حضور جمعیت قابل توجهی خبر می‌داد.
ادبیات ایران با ادبیات غرب متفاوت است. ادبیات غرب تقریبا در ذهن اروپاییها اشباع شده‌است، در نتیجه آن‌ها علاقه دارند که ادبیات جدیدی را پیدا کنند. برنامه‌هایی ترکیبی برگزار کردیم که آثار ادبی و دانشگاهی را هم‌زمان پوشش می‌داد، در نتیجه توانستیم دو قشر را در این برنامه‌ها جذب کنیم. حتی در برنامه روز دوم در پاریس، مردم علاقه زیادی نشان دادند و حتی بیرون از کتابفروشی ایستاده بودند.
استقبال مردم در دیگر کشورها از ادبیات ایران بسیار جذاب بود. اگر بتوانیم کارهایی انجام بدهیم تا ادبیات کشور و فرهنگ را معرفی کنیم قطعا مخاطب پیدا خواهیم‌کرد، اما متاسفانه در این حوزه تلاشی انجام نمی‌شود. با توجه به اینکه در نشر شمع و مه آرشیوی نزدیک به 50 عنوان کتاب در حوزه ادبیات داستانی، رمان، تاریخ و ایران‌شناسی به زبان فرانسه دارم.
در نظر دارم، بعد از این برنامه‌هایی را در کشورهای شمال افریقا مانند الجزایر، تونس و مراکش برگزار کنم. مردم این کشورها مسلمان و فرانسه زبان هستند و معرفی فرهنگ جدید و نزدیک به آن‌ها می‌تواند برای آن‌ها مهم باشد.
برگزاری نشست در کتابفروشی به توزیع کتاب کمک می‌کند
فرانسه، سرانه مطالعه بالایی دارد و مردم دنبال ادبیات هستند، آیا فکر می‌کنید مردم در کشورهای شمال افریقا هم به کتاب‌های ایرانی توجه کنند؟
درست است که کشورهای شمال افریقا از نظر سرانه مطالعه بسیار ضعیف‌تر از کشورهای اروپای غربی هستند، اما اینقدر کم کار هستیم که می‌توان حتی در این کشورها اقداماتی انجام داد. با توجه به اینکه برنامه‌های ترکیبی دانشگاهی با بخش‌های ایران‌شناسی و شرق‌شناسی و ادبیات برگزار می‌کنیم، برای دانشجویان مفید و جذاب است.
برنامه‌هایی را در کتابفروشیها برگزار می‌کنیم که می‌توانند در توزیع کتاب، نقش مهمی داشته باشند و از اعتبار کتابفروشی برای جذب مخاطب استفاده میشود. تقریبا 40 روز قبل از شروع برنامه‌ها، درباره جزئیات برنامه‌ها با ارسال ایمیل، همچنین از طریق فضای مجازی اطلاع‌رسانی می‌کنیم. درباره برنامه‌های اخیر هم به 300 نفر پست الکترونیکی ارسال شد.
ای کاش ناشران ایرانی نیم‌نگاهی به کار اجرایی در بیرون از کشور داشته باشند، اما متاسفانه تنها دیدگاه ناشران ایرانی از فعالیت بین‌المللی حضور در غرفه ایران در نمایشگاه‌های خارجی است.
ریسک این کار بسیار بالا است
ناشران معمولا سرمایه زیادی برای انجام فعالیت‌های بین‌المللی ندارند و حتی اگر به معرفی آثار خود در دیگر کشورها علاقه داشته باشند، با توجه به قیمت ارز، نمی‌توانند این کار را انجام بدهند. شما چگونه از پس هزینه‌ها برآمدید؟
بار مالی این کار برای من هم سنگین است، برای مثال شاید نتوانم در سال، بیش از 15 عنوان کتاب از فارسی به زبان‌های دیگر ترجمه و چاپ کنم، زیرا هزینه مترجم، هزینه تولید، برگزاری نشست و هزینه سفر بسیار بالا است. البته در این 10 روز استقبال و فروش کتاب بالا بود و تقریبا هزینه‌ها را پوشش داد، اما ریسک این کار بسیار بالا است.
نظر شما