سِلما لاگرلوف (20 نوامبر 1858-16 مارس 1940) نویسنده سوئدی و نخستین زن برنده نوبل ادبیات است، که این جایزه را «به پاس ایدهآلیسم ارزشمند، تخیل زنده و بصیرت معنوی خویش که مشخصه آثارش هستند»، در سال 1909 کسب کرد.
وی تا سال 1909 که نوبل ادبیات را به دست آورد چندین اثر دیگر هم به چاپ رسانده بود. کتاب «امپراتور پرتغالستان» را در 1914 با الهام از جغرافیا و شخصیتهای خانواده و زادگاهش نوشت. وقوع جنگ جهانی اول سبب شد چند سالی اثر مهمی منتشر نکند، اما از سال 1922 نویسندگی را از سر گرفت و چندین اثر دیگر خلق کرد.
سِلما لاگرلوف در سال 1914، اندکی پس از آنکه به عنوان نخستین زن به عضویت فرهنگستان سوئد درآمد، امپراتور پرتغالستان را منتشر کرد، که مهارت او را در نویسندگی به خوبی به نمایش میگذارد.
ماجرای کتاب در حوالی دهههای 1860 و 1870 در ورملاند، زادگاهش، میگذرد و درباره دهقانی به نام یان است که عشق بیحدی به دخترش دارد، اما وقتی دختر به استکهلم میرود و دیگر خبری از او نمیرسد، پدر در عالم رویاهای خود غرق میشود، که در آن دختر امپراتریس پرتغالستان است و خود او هم امپراتور آنجاست.
فکر بازگشت دختر و آنچه قرار است پس از آن رخ دهد همهی فکر و ذکر پدر را به خود مشغول میکند. یان، در نقش امپراتوری در یک منطقهی فقیر جنگلی، سلسله مراتب اجتماعی آن منطقه را مخدوش میکند: ملبس به خلعت پادشاهی خویش، در کلیسا در جایگاه اشراف مینشیند، بر سر میز شام مهمانان بلندپایه جای میگیرد و میکوشد با ملاکان منطقه نشست و برخاست کند.
نویسنده خود به ناشرش پیشنهاد کرده بود که اثر با عنوان «شاه لیر سوئدی» چاپ شود، چرا که داستان مانند این اثر شکسپیر بر رابطه پرفراز و نشیب پدر و دختر استوار است. گفتنی است نویسنده یکی از شخصیتهای داستان به نام ستوان لیلیکرونا را بر اساس شخصیت پدر خود خلق کرده است (و قبلا در اثری مجزا به نام خانه لیلیکرونا به آن خانواده پرداخته بود).
در زمان حیات نویسنده دو فیلم سینمایی، یکی در ایالات متحده (1925) و دیگری در سوئد (1944) بر اساس این اثر ساخته شد.
ایرنه لامی از نشریه Inkroci، در ایتالیا در مورد این کتاب مینویسد: کتاب «امپراتور پرتغالستان/ شاهلیر سوئدی» شاهکاری کوچک است که به خوبی چیرهدستی نویسنده را نشان میدهد. این اثر رمانی شیرین و لطیف است، با داستانی تاثیرگذار که یادآور افسانههای باستانی است. عشق یک پدر به دخترش و جنونی که فقط محصول خیال باطل عشق ابدی است، هسته داستان را تشکیل میدهد. خوانندگان باید با دو عینک اثر را بخوانند: عینک عشق و عینک جنون، که جداییناپذیرند و اجتنابناپذیر... جالب است که تاثیرگذارترین جمله کتاب مربوط به رابطهی یان با دخترش نیست، بلکه مربوط به رابطهی او با همسرش است، که جنون یان آن را از رابطهای سرد و دور به رابطهای نرم و شیرین تبدیل میکند: «یان دیوانه نیست، اما خداوند پردهای جلو چشمانش کشیده تا مجبور نباشد چیزی را ببیند که طاقتش را ندارد؛ و این مایه شکرگزاری است.»
کتاب «امپراتور پرتغالستان/ شاهلیر سوئدی» نوشته سِلما لاگرلوف با ترجمه مرجان رضایی در 246 صفحه، شمارگان 1000نسخه و قیمت 79500 تومان از سوی نشر مرکز منتشر شد.
نظر شما