به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست «عرضه و فروش غیرقانونی کتاب در مکان‌ها و معابر و فضاهای عمومی و دولتی» از سلسله نشست‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، چهارشنبه (ششم بهمن‌ماه ۱۴۰۰) با حضور محمدحسن شاطریان (مدیر انتشارات و کتابفروشی بیدگل)، سعید اردهالی (مدیر انتشارات اختران) و اردشیر بهجت (مدیر انتشارات و کتابفروشی بهجت) برگزار شد.
 
کتابسازان تقلبی، اثر تألیفی مستقل ندارند
مدیر انتشارات اختران در بخش ابتدایی این نشست با اشاره به قدمت دستفروشی کتاب در کشور، بیان کرد: برخی از کتابفروشان با دستفروشی کتاب کار خود را آغاز کردند. در حال حاضر این شیوه فروش غیرقانونی به صنعت نشر آسیب زده است. این افراد به‌سادگی و به‌طور غیرقانونی کتاب‌ها را تکثیر می‌کنند و با قیمتی پایین به فروش می‌رسانند و اتحادیه ناشران گاهی مراکز تکثیر آن‌ها را شناسایی کرده و با آن‌ها مقابله کرده است.
 
وی درباره کیفیت پایین کتاب‌های کپی شده، افزود: مخاطبان از کیفیت کتاب‌هایی که اینطور به‌دست آن‌ها می‌رسد، اطلاع ندارند. ناشران کار فرهنگی انجام می‌دهند و در جریان فعالیت غیرقانونی بساط گستری سیستمی متضرر می‌شوند. کتاب‌های تقلبی حتی در هایپرمارکت‌ها هم عرضه می‌شود که آن مراکز زیر نظر اتحادیه ناشران فعالیت نمی‌کنند و لازم است اراده‌ای برای مقابله با این پدیده وجود داشته باشد.
 
مدیر انتشارات اختران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شیوه عمل کتابفروشان غیرقانونی که کتاب‌های کپی شده را با 80 درصد تخفیف عرضه می‌کنند، گفت: یکی از ترفندها اعلام قیمت بالا و سپس اعمال تخفیف زیاد است. آن‌ها برای تولید کتاب هزینه چندانی ندارند، مولف و مترجم سال‌ها مرارت کشیده و مهارت پیدا کرده و از بین 100 کتاب او 2 کتاب موفق می‌شود. وقتی این کتاب کپی می‌شود، برای کپی‌کار هزینه‌ای ندارد.
 
اردهالی ادامه داد: به‌نظرم نظارت اتحادیه ناشران بر بازار کتاب‌های کپی عملی نیست، اما اگر ناشران کپی‌کار امکان تخفیف نداشته باشند، بقا نخواهند داشت. آن‌ها با تخفیف رقیب ناشران اصلی هستند. این افراد هرگز کتاب مستقلی ندارند، کتاب تألیفی ندارند و هیچ کتاب ترجمه شده‌ای را برای اولین‌بار عرضه نمی‌کنند.
 
وی همچنین درباره سازوکار فعالیت ناشران کپی‌کار توضیح داد: این گروه از ناشران خودشان نشر مستقلی انجام نمی‌دهند و در سازمان‌های دولتی هم اقدام به عرضه کتاب‌های خود می‌کنند. شاهد هستیم کتاب‌های کپی‌شده در غرفه‌های مختلف عرضه می‌شود. این ناشران در تخفیف، آزادانه عمل می‌کنند و عضو اتحادیه ناشران هم نیستند و با مجوز کتابسازی می‌کنند. لازم است مردم را از سطح کیفی کتاب آگاه کنیم. کتاب کپی‌شده، یک مال دزدی است.
 
کتابفروش یک پزشک است
محمدحسن شاطریان در ادامه، بساط گستران سیستمی را موجب اختلال در چرخه نشر دانست و گفت: این افراد بساط خود را مقابل کتابفروشی پهن می‎کنند، برای کتاب‌های خود 50 درصد تخفیف قائل می‌شوند و مشتریان بین قیمت کتاب عرضه شده در کتابفروشی و کتابی که در بساط دستفروشی وجود دارد، کتاب با قیمت پایین‌تر را انتخاب می‌کنند. البته تصورات اشتباهی هم در بین مردم وجود دارد که گمان می‌کنند کتاب‌های دستفروشان سانسور نشده است، درحالی‌که ترجمه آن کتاب‌ها کیفی نیست.
 
وی با اشاره به فقدان تخصص دستفروشان در حوزه کتاب، افزود: کتابفروش یک پزشک است و اگر اطلاعات اشتباه ارائه دهد با فکر و فرهنگ مردم بازی کرده است. امیدوارم با قول‌هایی که مسئولان داده‌اند هرچه زودتر با این بساط گستران غیرقانونی و سیستماتیک برخورد شود. قرار بود این بساط‌ها از مقابل کتابفروشی‌ها جمع شود.
 
این فعال حوزه نشر و کتاب، با تأکید بر این‌که باید راهکاری ارائه داد تا کتاب‌ها کپی نشوند و در این سطح گسترده به فروش نرسند، اظهار کرد: باید دقت شود کدام ناشران چنین کتاب‌هایی را به شکل کپی و با کیفیت پایین ترجمه و کاغذ، چاپ می‌کنند.
 
شاطریان در توضیح این موضوع که برخی دستفروشان کتاب برای جذب مشتری می‌گویند «کتاب بدون سانسور» گفت: وجود این افراد موجب بی‌اعتمادی می‌شود. این افراد بنیان کار خود را بر مبنای کتاب قاچاق گذاشتند و مترصد فرصت هستند تا یک کتاب از ناشران معتبر پُرفروش شود و همان کتاب را کپی می‌کنند. آن‌ها مجوزی برای عرضه کتاب ندارند. پیش از این، دستفروشان فقط کتاب دست‌دوم و البته کتاب اصیل به فروش می‌رساندند و حقوق ناشر و مترجم اصلی با کپی کردن ضایع نمی‌شد، در واقع آن‌ها کتابسازی نمی‌کردند. کتابفروشی هم مانند فروشنده دارو، نیازمند تخصص و مجوز است. فروشنده باید اهل کتاب باشد و با مخاطبان همراهی کند. کتابفروش می‌تواند با آگاهی خود به بهبود سطح فرهنگی جامعه کمک کند.
 
باید نسبت به کیفیت کتاب ارزان تردید کرد
اردشیر بهجت به‌عنوان دیگر سخنران این نشست، درباره موضوع دستفروشان کتاب بیان کرد: در ایران ما شاهد فروش کتاب به شیوه غیرقانونی توسط افراد غیرمتخصص هستیم، چون کتابی که با هزاران تلاش و عشق تولید شده را به‌سادگی کپی می‌کنند و این کار موجب شده مخاطبان به کتابفروشان بی‌اعتماد شودند. این اقدام شائبه ایجاد کرده که کتابفروشان و ناشران گران‌فروش هستند.
 
وی ادامه داد: بساطی‌ها در جایگاه‌های مختلف اقدام به فروش کتاب می‌کنند و لزوما بساط فیزیکی در خیابان ندارند، بلکه در مکان‌های مختلف و حتی در فضای مجازی و سایت‌ها اقدام به فروش کتاب می‌کنند. اینطور است که یکی از پلتفرم‌های پُرفروش در ایران اعلام می‌کند که یک کتاب پنجمین کالای پُرفروش پلتفرم او بود، در‌حالی‌که همان کتاب کم‌فروش‌ترین کتاب همان ناشر بود. در واقع کتاب‌هایی که غیرقانونی در بازار وجود داشتند از مسیر قانونی فروش رفتند.
 
مدیر کتاب‌فروشی بهجت در ادامه به دوره شیوع کرونا و تأثیر آن در فروش کتاب پرداخت و گفت: فروش کتاب به‌صورت اینترنتی در دوره کرونا بالا رفت و همین فرصت برای فروش کتاب‌های ناشران که آثار درجه یک بازار نشر را به‌صورت بی‌کیفیت کپی می‌کنند، موقعیتی ایجاد کرد تا کتاب‌های بیشتری را با تخفیف‌های بالا به فروش برسانند. این شرایط باعث شد بازار وسیع‌تری داشته باشند.
 
بهجت فرهنگسازی برای مخاطبان در نخریدن کتاب بی‌کیفیت را راهکار مقابله با ناشران کتابساز دانست و بیان کرد: دستفروشانی هستند که کالاهای ارزان‌قیمت و بی‌کیفیت که شائبه‌های متعددی دارد را عرضه می‌کنند. مردم همواره به کیفیت کالای ارزان شک می‌کنند، وقتی کتاب هم توسط بساط‌گران سیستماتیک با قیمت و کیفیت بسیار پایین عرضه شود، باید به شیوه کار آن‌ها تردید داشت. لازم است این مهم را به مخاطبان آموزش دهیم و آن‌ها را آگاه کنیم.
 
دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز شده و تا دهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به ketab.ir مراجعه کنند.