تحلیل و آسیبشناسی کتابهای نقد ادبی/ شماره یک؛ محمدرضا سنگری:
باید به تحلیل و چشمانداز صحیحی از نقد ادبی دست یابیم/ در هیچ جامعهای به اندازه ایران نقد گریزی وجود ندارد
محمدرضا سنگری، نویسنده و پژوهشگر ادبی تاکید دارد که برای بهبود وضعیت نقد و نظریهپردازی ادبیات کشورمان باید به چشم انداز و تحلیل صحیحی در این حوزه دست یابیم.
محمدرضا سنگری، نویسنده، منتقد ادبی و از داوران بخش نقد و پژوهش ادبی چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در گفت و گو با ایبنا، با اذعان بر ضعفها و آسیبهای موجود در وضعیت نقد ادبی کشورمان عنوان کرد: برای برونرفت از ضعفها و آسیبهای این حوزه باید ابتدا تحلیل صحیحی از نقد ادبی در کشورمان داشته باشیم و چشمانداز روشنی را برای آن ترسیم کنیم.
وی با تاکید بر وجود نوعی نقدهراسی در جامعه امروز ایران افزود: در هیچ جامعهای به اندازه ایران نقد گریزی و هراس از نقد وجود ندارد و در ساحت نقد ادبی نیز فهم درست و کارآمدی را شاهد نیستیم.
این پژوهشگر ادبی تصریح کرد: در جامعهای قرار داریم که نقد سیاسی را برنمیتابند، نقد اجتماعی را تحمل نمیکنند و طبیعتا در نقد ادبی نیز این اتفاق خواهد افتاد.
وی بر ضرورت آغاز مساله نقد از دوران دبستان و دبیرستان تاکید کرد و گفت: وقتی به کتابخانهای میرویم در قسمت نقد ادبی هیچ کتابی را نمیبینیم که دنبالکننده داشته باشد. اگر هم داشته باشد برای نوشتن مقاله دانشگاه است و اساسا کتابهای نقد ادبیمان خریدار ندارد. این مساله نشان میدهد که جامعهمان برای نقد تربیت نشده است؛ یعنی نه از کودکی بچهها را نقدپذیر کردیم و نه نقدآموزی را به آنها آموختهایم.
سنگری با بیان اینکه باید به تعریفی صحیح از نقد ادبی در کشورمان برسیم، عنوان کرد: نقد ادبی، نقد رسواگرایانه نیست. نقد ادبی به معنی تحقیر آثار منتشر شده یا برعکس تمجید و بالا کشیدن غیر منطقی آنها نیست. نقد ادبی به منزله آیینه حقیقت نمایی است که مبالغه در آن راهی ندارد و باید مراقب باشیم که با انجام نقدهای نادرست تصویر حقیقی اثر و نویسنده را خدشهدار و غیر واقعی نکنیم.
وی افزود: منتقد ادبی باید به دور از گستاخی باشد و به شخصیت نویسنده اثر توهین نکند. فضای نقد ادبی، علمی و کارشناسی است و سلیقه شخصی در آن راهی ندارد. نقد ادبی کارآمد و صحیح عرصه ارزیابی و ارزشیابی است و منتقد با برقراری رابطه منصفانه و عالمانه با اثر تلاش میکند زوایای پنهان آن را کشف و آشکار کند. به عبارت دیگر خوانش دوباره متن به دریافت بهتر مفاهیم آن از زوایای مختلف کمک میکند.
سنگری همچنین به نقدهای ادبی در روزنامهها و مجلات اشاره کرد و گفت: نقدهایی که در مجلات و نشریات فارسی چاپ میشود، روند رو به رشدی را طی میکند اگرچه هنوز تا رسیدن به وضع مطلوب و رهایی از سطحینگری در نقد، فاصلههایی وجود دارد.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد که با تلاش همه صاحبنظران و پژوهشگران حوزه ادبیات، شاهد رشد نقد علمی کتابهای ادبی در فضاهای دانشگاهی و رسانههای تخصصی باشیم.
نظر شما