به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران، با هدف احیای نهضت قرآن‌نویسی و با هدایت‌های مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۰ اقدام به تاسیس دارالکتابه کرد که جمع‌آوری اطلاعات درباره استادان کتابت و کتاب‌آرایی قرآن کریم، ساماندهی و راهبری حوزه کتابت قرآن کریم از راهبردهای دارالکتابه است.

اهمیت فعالیت این مرکز در چاپ و تهیه مصحف‌های کاربردی و باکیفیت بهانه‌ای شد تا دقایقی در  گفت‌وگو با مهدی بابایی، مدیر اجرایی دارالکتابه مروری بر مهمترین و اقدامات انجام شده در سال 1400 و اولویت برنامه‌های مرکز در سال 1401 داشته باشیم.

لطفا مهمترین اقدامات و برنامه‌های انجام شده در دارالکتابه را طی سال 1400 تشریح کنید.
دارالکتابه مهمترین مرکز فعال در کتابت قرآن است و محور اصلی تمام اقدامات آن در کتابت خلاصه می‌شود. سال 1400 با وجود محدودیت‌های ناشی از بیماری کرونا خوشنویسی و کتابت نیز تحت‌تاثیر قرار گرفت و ارتباط نزدیک شاگرد و استاد ناممکن شد. برای جبران این مشکل در بحث آموزش چون اغلب کاتبان ساکن شهرستان‌های غیر از تهران هستند و امکان حضور در شرایط کرونا برای آنها دشوار است آموزش مجازی را جایگزین دوره‌های حضوری کردیم که از طریق برنامه آپارات برگزار شدند. سال 1400 درمجموع 25 عنوان کلاس آموزشی را موضوعات مختلف برگزار کردیم. دیگر توفیق ما، انتشار یک عنوان کتاب کاربردی و منحصر به فرد با نام «فراز و فرود نسخ‌نویسی در ایران» نوشته علیرضا هاشمی‌نژاد بود که به سیر تحول شکل و فرم خطوط قرآنی در ادوار مختلف تاریخی اختصاص دارد. کتاب فراز و فرود نسخ‌نویسی در ایران، ویژگی‌های تاریخی و تخصصی خط نسخ را از منظری بدیع و با نگاهی نو بررسی کرده‌ و با توجه به نیاز و خلا موجود در این حوزه، اثری موفق و شاخص محسوب می‌شود. همچنین دومین کتابت مصحف به قلم محمدعلی قرآنی به نسخ ایرانی منتشر شد که نسبت به تحریر اول وی روان‌تر، یکدست‌تر و کاری شاخص است.

سال 1400 کتابت چه تعداد مصحف به پایان رسید؟
سال 1400، تحریر پنجمین مصحف عبدالکاظم صادقا نجفی، مصحفی از مجید سعید کافی و نیز مصحفی به تحریر سید محمد موسوی به پایان رسید که وارد مرحله آماد‌ه‌سازی برای طراحی گرافیکی، خوانش، آرایه‌های تذهیبی و مراحل چاپ شده‌اند.

آیا رویکرد خاصی را در کتابت اعمال می‌کنید؟
در رویکردی جدید در حوزه خط نسخ ایرانی تلاش داریم تغییراتی اعمال شود تا این خط کاربردی‌تر و آسان‌خوان‌تر شود. از جمله در بحث صفحه‌بندی که اغلب مصحف‌ها 604 صفحه‌ای و ختم به آیه هستند کارگروه تخصصی را فعال کرده‌ایم که شکل جدیدتری در صفحه‌بندی در سال 1401 اعمال شود که معنامحور و کاربردی و نیز مطابق با صفحه‌ّ‌بندی بر اساس ابتدا و انتهای مطالب در هر صفحه باشد.

چه حمایت‌هایی را از کاتبان انجام داده‌اید؟
در یک دهه گذشته یعنی از سال 1390 که فعالیت دارالکتابه آغاز شد چندین اقدام حمایتی از کاتبان را سرلوحه قرار داده‌ایم. شروع این فرایند، شناسایی استعدادهای کتابت قرآن از میان مقام‌های برگزیده جشنواره‌ها و نیز ارتباط با انجمن خوشنویسان بود. حدود 150 کاتب شناخته شده داریم که برای آنها بالغ بر 100 کارگاه آموزشی برگزار و پروژه‌هایی را برای آنها تعریف کرده‌ایم. به دلیل بحران کرونا کم‌کم دوره‌های آموزشی مجازی را جایگزین دوره‌های حضوری کردیم. تاکنون حدود 30 نمایشگاه تخصصی نیز با هدف معرفی هنر کاتبان ایرانی برگزار شده که سال 1400 پنجمین جشنواره کتابت را برگزار کردیم که با وجود انتخاب متون سنگین و طولانی از جمله زیارت امیرالمومنین (ع) در روز غدیر و سوره‌های حدود چهار و پنج صفحه‌‌ای با استقبال خوب کاتبان همراه شد. دیگر اقدام حمایتی دارالکتابه نیز راه‌اندازی صندوق وام حمایتی است. ضمن اینکه در طول دوران کتابت هر مصحف که حدود سه سال طول می‌کشد استادان به رصد کتابت می‌پردازند و پس از اتمام خوشنویسی هر جزء استادان قرآنی و هنری به بررسی کارشناسی آن می‌پردازند. تاکنون 11 کتابت کامل مصحف داشته‌ایم که پنج کتابت تاکنون منتشر شده و این روند ادامه می‌یابد.

اولویت برنامه‌های سال 1401 دارالکتابه چیست؟
با توجه به اینکه حدود نیمی از کاتبان ایرانی خانم هستند که این آمار یعنی حدود 70 نفر جالب توجه و منحصر به فرد به حساب می‌آید، تصمیم داریم با مشارکت 15 کاتب خانم یک مصحف جمعی را تهیه کنیم. همچنین سال 1401 تحریر فردی سه مصحف جدید شروع می‌شود و برای راه‌اندازی دو نمایشگاه یکی در ماه رمضان و دیگری درباره خطوط ایرانی در نیمه دوم سال برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

در پایان درباره وضعیت کتابت ایران در مقایسه با سایر کشورها توضیح دهید.
خوشبختانه امسال در جشنواره سفیر به میزبانی نجف اشرف مقام‌های اول تا سوم خط ثلث به کاتبان ایرانی رسید و جریان حمایتی که از کتابت خطوط در کشورمان ایجاد شده آینده خوبی را پیش چشم گذاشته است.