به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ روز قدس بهانه‌ای است برای یادآوری ظلم‌هایی که رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین روا داشته، مردمی که گاهی با دست خالی هم با سربازان مسلح اسرائیلی جنگیده‌اند و مقابل آنها مقاومت کرده‌اند.
موضوع مقاومت مردم فلسطین در ادبیات این سرزمین تاثیر شگرفی داشته ضمن اینکه در کشورهایی که به رنج‌ آنها توجه دارند نیز اثرگذار بوده است. این موضوع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ماهیت چشم‌گیری داشته است و کتاب‌های زیادی به رشته تالیف و ترجمه درآمده‌اند. در این گزارش نگاهی خواهیم انداخت به برخی از کتاب‌های داستانی و شعر و آثاری درباره ادبیات پایداری و موضوع فلسطین که در بازار نشر از مولفان و مترجمان ایرانی منتشر شده‌اند.

 

فلاخن در غربت
کتاب «فلاخت در غربت بازتاب انتفاضه در شعر شاعران مهاجر فلسطینی» اثری 248 صفحه‌ای است که اسماء صارمی، آیدا قاسمی و محمد زارعی (مولف و گردآورنده) در پدید آوردن آن نقش مهمی داشته‌اند، این کتاب اواخر سال 1400 منتشر شد.
کتاب یاد شده توسط انتشارات اوراسیا منتشر و شامل سه فصل اصلی است. در فصل اول انتفاضه در فلسطین و دیگر کشورها همچون تونس، مصر، لیبی و عراق مورد بحث قرار گرفته، در فصل بعدی مولف نگاهی به ادبیات فلسطین انداخته و در آخرین فصل درباره انتفاضه و شعرای مهاجر فلسطینی صحبت شده است.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:‌ «ادبیات یکی از اشکال بیداری و آگاهی اجتماعی متمایزی است که نقشی مهم و اساسی در بیج ملتها و امت ها و همچنین تحریک و تنویر افکار آنها، عليه ظلم و طاغوت دارد. بر همین اساس است، آن زمان که انسان از خودش و مکنونات درونی اش و فضای جامعه سخن می گوید، ادبیات طریقه سخن گفتن او می شود. شعر نیز به عنوان یکی از بخش های ادبیات، نقش عظیمی در تشکیلات تمدنی و فرهنگی ملت ها به ویژه ملتهای عرب طی قرنهای گذشته ایفا کرده است. نقشی که در برهه های سخت، پررنگ تر شده است. یکی این برهه‌ها، سالهای انتفاضه فلسطین بود. مهر و موم هایی که در تاریخ ادبیات فلسطین و ادبیات معاصر عرب، جایگاه خاصی را به خود اختصال داده است.»

 

درختانی برای یادبود
کتاب «درختانی برای یادبود» اثری به قلم احلام بشارت است که در زبان فارسی سمانه کدخدایی مسئولیت ترجمه آن را برعهده گرفته است. این اثر 88 صفحه‌ای توسط انتشارات علم منتشر شده و در سال 1400 روانه بازار نشر شد.
این کتاب شامل داستان‌هایی از سرزمین‌های عربی و فلسطین است. عنوان داستان‌های این کتاب به این شرح است: نور، گربه زبانم را خورده، جهان واقعی و جهان خیالی، بیرقدار، قاب عکس و دیگر کجا بروید درخت؟ و یک رویای طولانی.

 

حس
کتاب «حس» را می‌توان اثری زنانه قلمداد کرد، این کتاب به قلم «عدنیه شبلی» در مجموعه داستان‌های عربی و سرزمین فلسطین قرار می‌گیرد که در ایران آسیه شهبازی ترجمه آن را به سرانجام رسانده و در نشر نیماژ جهت انتشار آماده‌سازی شده است. کتاب حس اواخر زمستان سال گذشته منتشر شد.
این اثر روایتی است از دریچه چشم دختربچه‌ای فلسطینی از اتفاقات روزمره آن کشور که شامل حوادث سال ۱۹۸۲ و کشتار صبرا و شتیلا می‌شود. شبلی در این روایت پر صدا و تصویر، خواننده را سایه‌وار با دختر همراه می کند تا در خلال اتفاقات جاری کشورش مفاهیم مورد توجه خود، واقعیات سیاسی و اجتماعی دنیای دنیای عرب، را به او بنمایاند. شخصیت اصلی داستان که مانند دیگر شخصیت‌ها نامی ندارد و دختر نامیده می‌شود، در گذر از کودکی به بزرگسالی تمام اتفاقات روزمره و غير آن را در خانه، مدرسه و اجتماع در سکوت به تماشا می‌نشیند و با مفاهیمی چون عشق، مرگ، غم، ادبیات، خشونت، خیانت، بی‌وفایی، غربت و زوال دست و پنجه نرم می کند. داستان در پنج فصل رنگ‌ها، سکوت، حرکت، زبان و دیوار، که نماینگر حواس پنجگانه آدمی‌اند با ظرافت و قلمی شعر گونه گسترده می‌شود.

 

چهار داستان برگزیده سلوی البنا
کتاب «چهار داستان برگزیده سلوی البنا» اثری به قلم سلوی البنا است که در ایران زهرا و حدیثه کوه پیما آن را به طور مشترک ترجمه کرده‌اند. این اثر شامل یک‌سری داستان‌های کوتاه و خلاصه شده از داستان‌های بزرگتر به زبان عربی می‌شود. انتشارات آفتاب اندیشه این اثر را منتشر کرده و عناوین داستان‌های خلاصه شده این اثر شامل عشاق نجمه، امره خارج الزمن، العاموره عروس اللیل و چند داستان کوتاه دیگر است.

 

زمان اسب‌های سفید
کتاب «زمان اسب‌‌های سفید» اثری به قلم ابراهیم نصرالله و ترجمه کاظم آل یاسین است. این کتاب توسط انتشارات نونوشت منتشر شده و اولین بار در سال 1399 روانه بازار نشر شد.
این اثر شامل سه فصل با عنوان‌های «کتاب اول: باد»، «کتاب دوم:‌ خاک» و «کتاب سوم: بشریت» است و کل این اثر ترجمه‌ای از کتاب «زمن الخیول البیضا» می‌شود و در انتشار آن انتشارات «تا» با نشر نونوشت همکاری داشته است.

 

جنگ دوم سگ
«جنگ دوم سگ» اثر دیگری مشابه زمان اسب‌های سفید است و درآن کاظم آل یاسین کتابی به قلم ابراهیم نصرالله نویسنده و شاعر اردنی را ترجمه کرده است. ناشر این کتاب هم خود آل یاسین است و آن را در سال 1399 منتشرکرد.
در مقدمه این کتاب آمده است: «حوادث این رمان با رؤیاها و واقعیتهای جنون آمیزش در آینده به وقوع خواهند پیوست که تا اندازه‌ای اوضاع کنونی کشورهای عربی و نیز دیگر مناطق جهان را در خواهد گرفت. اتفاقات در زمانی رخ خواهد داد که انسان ناتوان از تشخیص نسخه پیش رو می باشد، نمی داند آیا طرف مقابل شبيه اوست و یا قاتل او!»
این اثر داستانی است انسانی و گسترده دربارهی بحران فقر و تنگدستی و تاریخ خشونت. نه فقط ما را از آینده بر حذر می دارد، به همان اندازه از گذشته و رخدادهای آن، گذشته ای که حال امروز و فردای ماست و در نهایت آنچه برای خواننده بعد از خواندن کتاب بر جای می ماند صراحت ذکر شده در آن است: یکی به روشنی به ما بگوید که انسان خواستار چیست؟
لازم به یادآوری است که از این کتاب نسخه دیگری هم توسط عبدالله ضابطی در انتشارات سمام (سال 99) و ستار جلیل‌زاده در انتشارات گل آذین (سال 97) ترجمه و منتشر شده است.

 

رنگ شقایق
کتاب «رنگ شقایق» ترجمه‌ای از دیوان‌های ابراهیم نصرالله است. این اثر 298 صفحه‌ای هم در سال 1399 توسط انتشارات رستان به کتابفروشی‌های ایران راه پیدا کرد و در ترجمه آن محمد حسن جلیلی، عزت ملاابراهیمی و معصومه تقی‌زاده مشارکت داشته‌اند.
در مقدمه مترجمان این کتاب می‌خوانیم: «با وقوع حادثه اندوهبار اشغال فلسطين شعر این کشور در مرحله جدیدی گام نهاد و بیش از گذشته دستخوش تحولاتی عمیق گشت. از آن پس شعرای فلسطین پیرامون رنجی که از رهگذر اشغال گریبانگر هم‌وطنانشان را گرفته بود. شعر سرودند و کوشیدند تا در انار پر سوز و گداز خود که گاه شوق بازگشت به «وطن» در آن موج می‌زند و گاه از فراغ «وطن» اشک حسرت بر دیدگان جاری می‌ساخت. تابلوهای سحرانگیز اما حزن آلودی را ترسیم کنند. با این همه امید به آینده‌ای روشن، شور مبارزه و جانفشانی برای آزادساری وطن به طور گسترده ای در لابلای اشعار آنان به چشم می خورد.

 

گلی بر پیشانی قدس
کتاب «گلی بر پیشانی قدس» شامل سروده‌هایی برای زندانیان و تبعیدشدگان است که انشارات کیفیت آن را منتشر کرده است. اثر به قلم هارون هاشم رشید و حامد جنادله است و توسط عزت ملاابراهیمی به فارسی برگردان شده است.
پوزش و شکست، بازداشت اجباری، توی ای سحر، نامه سرگشاده، دعوت به نویسندگی، نامه‌ای برای تبعیدشدگان، فریاد به سوی آسمان، سرودهای انتفاضه، شیر مرد کوچک، قصیده‌هایی برای غزه، غزه در محاصره، غزه در دریا غرق نمی‌شود و بازگشت مهاجر عناوین برخی از شعرهای این اثر 116 صفحه‌ای است.

 

خرمن تباه شده
کتاب «خرمن تباه شده» اثری به قلم ناهض منیز الریس است که توسط عباس یداللهی و سعدیه سواری ترجمه شده است. این اثر توسط انتشارات ترآوا در سال 1398 در 336 صفحه منتشر شد.
نویسنده که علاقه زیادی به نگارش رمان با موضوع فلسطین داشته در ابتدای اثر درباره فرایند نگارش اثر توضیح می‌دهد که دو شهر «سلمه» و «یافا» به دلیل پایمردی‌شان در مبارزات با اسرائیلی‌ها به عنوان نقاط کانونی این رمان معرفی می‌شوند. البته نویسنده در اثر خود از عناصر تخیل و شخصیت‌ها و قهرمانان خیالی نیز استفاده کرده است. هرچند «منیز الریس» تشریح می‌کند که در روایت خود به دنبال غلو در حوادث تاریخی و دور شدن از واقعیت‌ها مربوط به فلسطین نیز نبوده است.

 

در جست‌وجوی فلسطین
کتاب «در جست‌وجوی فلسطین» اثری است که توسط انتشارات روزگار در سال 1398 منتشر شد. این کتاب 208 صفحه‌ای به قلم «پنی جانسون» و «رجا شحاده» است که ترجمه آن را یاسین قاسمی و خدیجه کبری اصغری درمیان برعهده داشته‌اند.
هر فصل از کتاب حاضر يک مؤلفه جديد براي به تصوير کشيدن فلسطين ارائه مي‌دهد، با در هم بافتن ترکيب منتخب نويسندگان، هر تلاش ذره‌بين جديدي براي مشاهده، درک و تصور کشورشان و تبعيد ايجاد مي‌کند. اين مجموعه از تأليفات، چالش‌هاي امروزي پيش روي فلسطيني‌هايي را که در سرزمين‌هاي اشغالي يا خارج از کشور زندگي مي‌کنند. نشان مي‌دهد؛ صادق، شوخ‌طبع، داراي اتهام سياسي و صميمي، گلچين ادبي است که از «پالفست» بيرون آمده است، يعني از جشنواره ادبي فلسطين که شرکت‌کنندگان آن شامل نويسندگاني از سراسر جهان هستند. از طريق گفتگو ميان نويسندگان داخل فلسطين و خارج از کشور، اين ايده براي چنين متني به وجود آمده است.

 

درخت زیتون: شعر مقاومت فلسطین
کتاب «درخت زیتون: شعر مقاومت فلسطین» هم از جمله آثار منتشر شده در سال 1398 است در 116 صفحه است و نشر روزبهان آن را آماده منتشر کرده است. غسان کنفانی نویسنده کتاب و سیروس طاهباز مترجم است.
در این کتاب شعرهای از محمود درویش،‌ سالم جبران، فدوی طوقان، محمود مشرف‌ آزاد تهرانی، قیصر امین‌پور، سیمین بهبهانی، محمدعلی سپانلو و اسماعیل شاهرودی دیده می‌شود.

 

خورشید را ندزدید: مجموعه شعر پایداری فلسطین
کتاب «خورشید را ندزدید: مجموعه شعر پایداری فلسطین» برگرفته از کتابی با عنوان «لا تسرقوا الشمس» به قلم ابراهیم المقادمه است. این اثر در سال 1397 در 92 صفحه توسط انتشارات شکوه حکمت رحمانی منتشر شد. در ترجمه این اثر سید مهدی نوری کیذقانی و راضیه کارآمد همکاری داشته‌اند.
المقادمه که خود روزگاری ساکن اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی بوده بعد از طی مراحل تحصیل خدماتی را برای مردم فلسطین انجام داد. عنوان شعرهای وی به زبان فارسی در کتاب شامل اینهاست: پشت میله‌های زندان، در اتاق بازجویی، سال تحصیلی جدید، خورشید را ندزدید، مرا به سوی خود ببر، دیداری کوتاه، حسین، احمد،‌اشتیاقی به او، بازگشته، عیاش،‌سخنی بر دروازه‌های بهشت.

 

سمفونی سرنوشت
کتاب «سمفونی سرنوشت» اثری است که توسط حکایت قلم نوین در سال 1397 در 304 صفحه منتشر شد. این اثر ترجمه شده توسط حبیب‌ الله عباسی را ربعی مدهون و عبدالله ضابطی به رشته تحریر درآورده‌اند.
رمان درباره فلسطيني‌هايي است که پس از جنگ ۱۹۴۸ در سرزمين خود ماندند و تحت شرايط جديد شهروندان حکومت اسرائيل شدند و به مليت آنجا درآمدند. حکومت اسرائيل در فرايند جبر و ستم تاريخي‌اي شکل گرفت و به دنبال آن نسبت‌هاي دوگانه» شدند و تناقض بي‌سابقه‌اي پديد آمد. همچنين اين رمان درباره ديگراني نيز هست که از بيم جنگ مهاجرت کردند و پس از آن هريک از آن‌ها به اسلوب مختص خويش تلاش نمودند تا به فلسطين بازگردند.

 

غزه از بازگشت می‌نویسد
کتاب «غزه از بازگشت می‌نویسد» مجموعه‌ از داستان‌های کوتاه از 15 نویسنده فلسطینی است که نشر آرما با ترجمه رضا مردیها و امیر حسین حیدری آن را روانه بازار نشر کرد.
عناوین برخی از داستان‌های این کتاب شامل این موارد است: فلسطین یعنی زندگی، زندگی در جنگ، از هم پاشیده، قناری، خاک دامن‌گیر، دندان درد، آیا نجات خواهم یافت، دیواره، در آرزوی بی‌خوابی، بسته‌ها، قطره باران، تیر خلاص را بزن، رویای کودکی، باید بازگردیم، در اعماق، فقط پانزده دقیقه، خانه، ناکجا آباد، به یکباره از دست دادن، قرص نان، سحرگاه، پیر مرد و سنگ، زخم‌ها.

 

بار سفر
کتاب «بار سفر» یک نمایشنامه عربی است که فاتح سمیع عزام نگارش آن را برعهده داشته و ناصر رحمانی نژاد آن به فارسی برگردانده است. این اثر 70 صفحه‌ای اولین بار در سال 1395 توسط انتشارات تاش روانه بازار نشر شد. عنوان فرعی کتاب بار سفر «نمایشنامه در یک پرده» است.

 

وقایع غریب غیب شدن سعید ابونحس خوشبدبین
کتاب «وقایع غریب غیب شدن سعید ابونحس خوشبدبین» اثری به قلم امیل حبیبی و ترجمه احسان موسوی خلخالی است. این رمان توسط انتشارت نون در سال 1395 منتشر شد.
کتاب رماني است که در قالب طنزي صريح و شفاف، سبک‌هاي داستاني رايج در جهان عرب را به هماوردي مي‌خواند. اين رمان از انعطاف‌پذيري و تغيير و برآمدن وجه جديدي از بلوغ داستان‌نويسي مدرن عربي خبر داده است. ديدگاه نويسنده همان‌طور که «ترور لگسيک» در مقاله‌اي با عنوان «فلسطيني بداقبال» نوشت، حاصل ذهني پخته و آگاه و نتيجه تجربه ساليان دراز است. نويسنده در اين داستان قواعد مرسوم را کنار گذاشته و سعي در ارائه داستاني نو کرده است.

 

طعم آسمان
کتاب «طعم آسمان» اثری به قلم ابتسام برکات و ترجمه فاطمه باغستانی است که توسط شرکت گروه مطالعات اندیشه ورزان آریا در سال 1393 منتشر شد.
این اثر 144 صفحه‌ای با محوریت خاطرات بانوی فلسطینی از جنگ ۶ روزه و با روایتی داستانی نگاشته شده است. نویسنده در این کتاب در ۳ فصل به روایت خاطرات خود می‌پردازد؛ فصل نخست،‌ روایت سال ۱۹۸۱ و دوران دانشجویی او است،‌ که به معرّفی وی و چگونگی سپری شدن زمان حال می‌پردازد. پس‌ازآن، در فصل دوم رمان نویسنده به گذشته بازمی‌گردد و خاطرات سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۱ را روایت می‌کند. بخش سوم نیز مجدّداً به سال ۱۹۸۱ بازگشته و امروز شهر «رام الله» را روایت می‌کند. امید به مبارزه و بازپس‌گیری در اثر دیده می‌شود.
مخاطب کتاب عمدتاً نوجوانان و جوانان هستند و کتاب هم یک روایت مستقیم مستند داستانی است که به سبک و سیاق داستانی نوشته‌شده است. «ابتسام» کودکی فلسطینی است که دارای دو برادر و یک خواهر است‌، وی خاطرات خود را با جنگ ۶ روزه اسرائیل آغاز می‌کند و شرح آوارگی‌های خود و خانواده‌اش را که از شهری به شهر دیگر و یا پناهگاه‌ها نقل‌مکان می‌کردند و دورانی پر از استرس،‌ ترس ولی با امید را سپری‌ می‌کردند‌، روایت می‌کند.

 

حنجره‌های شعله‌ور
کتاب «حنجره‌های شعله‌ور» یک مجموعه از اشعار با محوریت مقاومت است. پدیدآورنده آن حسین اسرافیلی در سال 1392 توسط انتشارات ساقی در 152 صفحه این اثر را منتشر کرد.
در این کتاب اشعاری از حسین و زهرا و محمد حسین ابراهیمی، محمد حسین ابوترابی، رضا احسان پور، احمد استوار، وحیده افضلی، بهروز اقبالی درخشان، علی اصغر اقتداری، محمد جواد الهی پور، غلام امینی دوشهری، محمد حسین انصاری نژاد، سارا سادات باختر، آرش پور علیزاده، مصطفی توفیقی، شاه محمود جعفری، محمد امین جعفری، عباس خوش عمل کاشانی، میثم داوودی، مجتبی رافعی، محمد سرور رجایی، آسیه رحمانی، سلبی ناز رستمی، علیرضا رضایی، فاطمه رضایی، علی رکن‌ الدین، روح الله ستایش احدی، فرزانه سعادتمند، عبدالرحیم سعیدی راد، سکینه سلمانی نژاد مهرآبادی، صغری سلمانی نژاد مهرآبادی، سید اکبر سلیمانی، علی سلیمانی، غلامرضا سلیمانی، حسین سنگری، محمد جواد شاهمرادی، زهرا شعبانی، محمد شفیعی فر، حسین شکر بیگی، محمد صارمی شهاب، پیمان طالبی، جمشید عباسی شنبه بازاری، مطهره عباسیان، شکیبا غفاریان، علی فردوسی، شهرام فروغی مهر، محسن کاویانی، محبوبه کلبعلی، حامد محقق، جلال محمدی، پریسا مرتضوی، عبدالرضا مرتضوی اردکانی، نغمه مستشار نظامی، محمدعلی دامغانی، عزیز مهدی، عالیه مهرابی، پروانه نجاتی، مهدی نظارتی زاده، رضا نیکوکار، آرش واقع طلب، سیده ناهید هاشمی تکلیمی، حسن همتی خواه دیده می‌شود. لازم به تذکر است برخی شعرای فوق اهل افغانستان و هندوستان هستند.

 

بچه‌های فلسطین
کتاب «بچه‌های فلسطین» عنوان اثری به قلم غسان کنفانی است که فاطمه باغستانی و راضیه السادات فروزان به‌طور مشترک عهده‌دار ترجمه آن بوده‌اند. این کتاب توسط انتشارات روایت فتح در 232 صفحه و در سال 1391 منتشر شد.
کتاب حاوی داستان‌هایی از کودکان فلسطینی است که قربانی حوادث و رویدادهای سیاسی شده‌‌اند، امّا با وجود خطرات، برای به دست آوردن آینده‌ای روشن، در مبارزه‌ها شرکت می‌کنند. همة داستان‌ها بین سال‌های ۱۹۳۶ و ۱۳۴۸ و ۱۹۶۷ اتّفاق افتاده‌اند. این تاریخ، لحظات مهمی را در تاریخ قرن بیستم فلسطینی‌ها نشان می‌دهد زیرا فلسطین در سال ۱۹۳۶ درگیر شورش همه گیر شد و در سال ۱۹۶۷ تهدیدی جدی علیه آرمان‌های ملّی فلسطین به شکل جنگ شش روزه در ماه ژوئن شکل گرفت و در سال ۱۹۴۸ دولت اسرائیل پایه‌ریزی شد. نویسندة داستان‌ها، خود سخن‌گوی مطرحی برای جبهه آزادی‌بخش فلسطین بوده است و در انفجار خودروی بمب‌گذاری شده‌اش در بیروت جان داد. کنفانی با روایت داستان‌های مردم و فرزندان فلسطینی در این کتاب تاریخ فلسطین را بیان و وقایع تاریخی آن را بازسازی کرده است. او خواننده را به درک تجربه‌های فلسطینیان دربارة مبارزشان دعوت می‌کند.