به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ عنوان ادبیات فارسی از دیرباز با عنوان «معلمی» و آموزش، گره خورده است؛ زیرا اساسا آموختن، با زبان و ادبیات آغاز می‌شود و در این راه، همیشه ادیبان محق‌ترین افراد برای آموزش و پروش جامعه بوده‌اند.

تاریخ معاصر ما نیز همچون سده‌های پیشین، بستر فعالیت بسیاری از نویسندگان، شاعران و پژوهشگران حوزه ادبیات در مقام معلمی بوده است؛ بزرگانی که به دلیل فعالیت‌های درخشان و پرورش چهره‌های سرشناس علمی و فرهنگی، نام خود را در تاریخ ایران ثبت کرده‌اند. سیاهه‌ی این شخصیت‌های ماندگار، البته که طول و دراز است اما به مناسبت فرارسیدن 12 اردیبهشت، روز پاسداشت مقام معلم و معلمی، در ادامه به برخی از چهره‌های شناخته شده در این حوزه اشاره خواهیم کرد:
 
پرویز ناتل ‌خانلری
پروزی ناتل ‌خانلری (1292-1369)، بدون شک یکی از چهره‌های سرشناس و ماندگار در تاریخ معاصر است. او یکی از زبان‌شناسان، نویسندگان و شاعران سرشناس کشورمان بود که دستی هم در سیاست داشت و سابقه کوتاهی را نیز به‌عنوان وزیر فرهنگ فعالیت کرد. ناتل خانلری در سال 1314 کارشناسی زبان و ادبیات فارسی خود را از دانشگاه تهران دریافت و کار معلمی را از همان سال‌ها در دبیرستان‌ها رشت، آغاز کرد. او که در سال 1322 موفق به اخذ درجه دکتری زبان و ادبیات فارسی شد،‌ کرسی «پیشینه زبان فارسی» را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بنیان نهاد و عمر خود را در راه تدریس به دانشجویان نسل‌های بعد صرف کرد. از برجسته‌ترین شاگردان او می‌توان به مرحوم ایرج افشار و قدمعلی سرامی اشاره کرد.
 

عبدالحسین زرین‌کوب
زرین‌کوب (1301-1378) از اساتید برجسته ادبیات و تاریخ ایران را نیز باید در رده مشهورترین معلمان تاریخ معاصر قرار داد. او که البته سابقه قابل توجهی در معلمی داشت، بیش از چهار دهه در دانشگاه تهران، ادبیات فارسی، تاریخ اسلام و تاریخ ایران تدریس کرد از سال ۱۳۳۵ با رتبهٔ دانشیاری کار خود را در دانشگاه تهران آغاز کرد و عهده‌دار تدریس تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، تاریخ کلام و تاریخ تصوف در دانشکده‌های ادبیات و الهیات شد. زرین‌کوب چندی نیز در «دانشسرای عالی تهران» و «دانشکدهٔ هنرهای دراماتیک» به تدریس پرداخت. وی از سال ۱۳۴۱ به بعد، در فواصل تدریس در دانشگاه تهران، در دانشگاه‌های آکسفورد، سوربن، هند و پاکستان، و در سال‌های ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۴۹ در آمریکا به‌عنوان استاد میهمان در دانشگاه‌های کالیفرنیا و پرینستون به تدریس پرداخت.
 

ابراهیم باستانی پاریزی
بدون شک باستانی پاریزی(1304-1393) یکی از مفاخر فراموش نشدنی تاریخ فرهنگ و ادبیات معاصر است. این ادیب و تاریخ‌دان مشهور، در سال 1330 مدرک تاریخ خود را از دانشگاه تهران گرفت و برای معلمی، به زادگاهش کرمان بازگشت. او در ادامه و پس از اخذ مدرک دکتری، تا سال 1387 استاد تمام‌وقت دانشگاه تهران بود. پاریزی در طول عمر پربرکتش، نزدیک به یکصد عنوان کتاب نوشت که از جمله آن‌ها می‌توان به «از پاریز تا پاریس»، «یعقوب لیث»، «هواخوری در باغ با گوهر شب چراغ»، «آسیای هفت سنگ» و «هشت الهفت» اشاره کرد.
 
 
سیمین دانشور
دانشور، استاد دانشگاه، نویسنده و مترجم، 8 اردیبهشت 1300 در شیراز به دنیا آمد. وی خالق «سووشون»، نخستین زن داستان‌نویس نوین ایرانی‌ و همسر جلال آل‌احمد است. دانشور فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی از دانشگاه تهران در مقطع دکتری و رشته زیبایی‌شناسی از دانشگاه استنفورد آمریکا بود. وی هرچند بیست سال به تدریس در دانشگاه تهران اشتغال داشت اما هرگز به رتبه استادی ارتقا نیافت، زیرا ساواک اجازه آن را نداد. دانشور 18 اسفند 1390 پس از یک دوره تحمل بیماری آنفلوآنزا در خانه‌اش درگذشت.
 
جلال آل‌احمد
بعد از صمد بهرنگی، یکی از مشهورترین نویسندگان معاصر که عموم مردم او را به معلمی هم می‌شناختند، جلال آل‌احمد (1302-1348) است؛ نویسنده، مترجم و آموزگاری که ازدواج او با سیمین دانشور، بر شهرت این زوج فرهیخته افزود. اما یکی از مهمترین جلوه‌های معلمی جلال که اقشار مختلف نیز با آن آشنایی دارند، به خلق اثر داستانی «مدیر مدرسه» برمی‌گردد که در واقع انعکاس تجربیات معلمی او است. آل‌احمد از سال ۱۳۳۱ تدریس در مدارس را آغاز کرد و تا آخر عمر در مدارس تهران به آموزش پرداخت.
 
 
محمدرضا شفیعی کدکنی
شفیعی کدکنی(متخلص به م. سرشک) استاد دانشگاه، ادیب، نویسنده، پژوهشگر و شاعر، متولد 19 مهرماه سال 1318 در شهر کدکنِ خراسان است. وی فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع دکتری از دانشگاه تهران بوده، از سال 1348 تاکنون در این دانشگاه مشغول به تدریس است. در هفتمین دوره جشنواره بین‌المللی هنر برای صلح(1398) به پاس بیش از نیم قرن تلاش در اعتلای فرهنگ و ادب پارسی، «نشان عالی هنر برای صلح» به شفیعی کدکنی اهدا شد. از او بیش از پنجاه عنوان کتاب در حوزه‌های نظری و انتقادی، تصحیح و ترجمه و همچنین مجموعه اشعار به چاپ رسیده است که می‌توان به عناوینی همچون «مثل درخت در شب باران»، «از زبان برگ»، «در کوچه باغ‌های نیشابور» و «هزاره دوم آهوی کوهی» اشاره کرد.
 

قیصر امین‌پور
امین‌پور، استاد دانشگاه، نویسنده و شاعر، 2 اردیبهشت سال 1338 در شهرستان گتوند استان خوزستان دیده به جهان گشود. وی به عنوان منتخب هفتمین همایش چهره‌های ماندگار(1387) و برگزیده نخستین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش آیینی معرفی شده بود. امین‌پور که تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران را تا مقطع دکتری ادامه داد، تدریس در دانشگاه را در سال 1367 و در دانشگاه الزهرا آغاز کرد و در سال 1369 در دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد. وی در سال 1378 بر اثر جراحات حاصل از تصادف در بیمارستان دی درگذشت. کتاب‌های «منظومه ظهر روز دهم»، «مثل چشمه، مثل رود»، «بی‌بال پریدن»، «به قول پرستو» و «گل‌ها همه آفتابگردانند» از آثار او هستند.
 
 
محمود حکیمی
محمود حکیمی، نویسنده، مترجم، محقق و پژوهشگر، متولد سال 1323 در تهران و فارغ‌التحصیل رشته تعلیم و تربیت در مقطع کارشناسی ارشد از انگلستان است. وی که تدریس در مراکز تربیت معلم را در پرونده کاری خود دارد، در سال 1383 بازنشسته شد و از آن پس بیش از پیش، به تحقیق و تالیف در زمینه ادبیات معاصر انقلابی ایران می‌پردازد. کتاب‌های «در مدرسه مولانا: سیری در مثنوی معنوی»، «راه بازرگان»، «رودخانه خروشان عشق: نگاهی به زندگانی دکتر سیدحسین فاطمی» و «در مدرسه ناصرخسرو قبادیانی» از آثار او هستند.
 

داوود غفارزادگان
غفارزادگان، داستان‌نویس، محقق و معلم بازنشسته در سال 1338 در اردبیل متولد شد. وی که از دانشسرای مقدماتی اردبیل فارغ‌التحصیل شده است، تدریس را از روستاهای این استان آغاز کرد و در سال 1367 به تهران منتقل شد. از غفارزادگان بیش از 20 عنوان کتاب در حوزه کودک و نوجوان و بزرگسال منتشر شده است که کتاب‌های «خرده مینا بر خاک»، «تا از خون دور نیفتیم»، «خلبان کوچولو»، «سنگ‌اندازان غار کبود» و «پرواز درناها» از آن جمله به شمار می‌آیند.
 

مهدی فرجی
فرجی، نویسنده، شاعر و معلم ادبیات، 9 بهمن سال 1358 در کاشان به دنیا آمد. وی که نخستین کتاب او در سال 1379 به چاپ رسید و در همان سال به عنوان اثر برگزیده در کنگره شعر و قصه جوان کشور در هرمزگان معرفی شد. از او بیش از 10 عنوان کتاب منتشر شده است که می‌توان به عناوینی همچون «روسری باد را تکان می‌داد»، «هزار اسم قلم خورده»، «شب بی‌شعر»، «زیر چتر تو باران می‌آید» و «آن روزها گفتمم اشاره کرد.

 
هرمز علیپور
علیپور، معلم بازنشسته، نویسنده و از شاعران موج شعر ناب، 4 اسفند 1325 در ایذه به دنیا آمد. وی فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی است و پس از 30 سال اشتغال در آموزش و پرورش بازنشسته شد. از او تاکنون بیش از 17 عنوان مجموعه شعر به چاپ رسیده است که عناوینی همچون «داغ بی‌بی»، «به کوچه‌ی زنبق»، «بنفش پارچه‌ای»، «نیم‌رخ آهو»، «همین دیدن‌ها» و «بال برف» از آن جمله به شمار می‌آیند.
 

منصور یاقوتی
منصور یاقوتی، معلم بازنشسته، داستان‌نویس، شاعر، منتقد ادبی، پژوهشگر و محقق، متولد 5 اسفند 1327 در روستای کیوه‌نان شهرستان سنقر است. وی معلمی را از روستاها و مناطق محروم آغاز کرده و در نهایت در مدارس شهر کرمانشاه به تدریس پرداخت. از او تاکنون بیش از 30 عنوان کتاب در حوزه‌های رمان، داستان کوتاه، داستان بلند، پژوهش، کتاب در حوزه کودک و نوجوان به چاپ رسیده است که می‌توان به نام‌هایی همچون «داستان‌های آهودره»، «هستی‌شناسی فهم»، «چشم هیچکاک»، «خرچنگ بلند پرواز»، «حماسه بابک» و «تنهاتر از ماه» اشاره کرد.
 

امین فقیری
فقیری، پژوهشگر، نمایش‌نامه‌نویس و نویسنده ایرانی، 30 آذر 1322 دیده به جهان گشود. وی که در دوران خدمت در سپاهی دانش به عنوان معلم در روستاهای دورافتاده و محروم خدمت کرده است، رنج‌ها، دشواری‌ها و مشکلات دهقانان و در مجموع مردم روستایی در دهه 40 را در قالب داستان‌هایی که در مجموعه «دهکده پرملال» گردآوری شده بود، به رشته تحریر درآورد. «اگر باران ببارد»، «زندگی در ورزش»، «دوست من»، «غم‌های کوچک»، «شب» و «کوفیان» از جمله کتاب‌های فقیری به شمار می‌آیند. 


جواد محقق
محقق، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار و معلم بازنشسته، متولد همدان(1333) است. وی که فعالیت در کسوت معلمی را از سال 1358 و به عنوان دبیر ادبیات آغاز کرد، در سال 1366 برای تدریس در مدارس ایرانی خارج از کشور راهی پاکستان و سپس ترکیه شد. محقق سردبیری ماهنامه رشد معلم برای 13 سال را در پرونده کاری خود دارد. «قصه مرد بزرگ پاپتی»، «مردی چو آفتاب»، «مثل من به انتظار» و «قدر استاد» از آثار این نویسنده به شمار می‌آیند.
 

شهلا آبنوس
شهلا آبنوس، نویسنده و معلم بازنشسته، در سال 1341 در شهر دزفول در استان خوزستان دیده به جهان گشود. وی که فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی ارشد است، به عنوان دبیر و سپس مدیر دبیرستان فعالیت داشت. از آثار این نویسنده می‌توان به عناوینی همچون «از آن هجده ماه و هفت روز» و «دخترم، عشق ممنوع!» اشاره کرد.


صمد بهرنگی
شاید بتوان گفت از میان نویسندگان و شاعران معاصر، عموم مردم صمد بهرنگی (1318-1347) را بیشتر از همه به معلمی شناخته و می‌شناسند. این شهرت، هم به دلیل خلق داستان جاودانه‌ی «ماهی سیاه کوچولو» بوده و هم به‌ دلیل جوانمرگی بهرنگی در سن 29 سالگی، آن‌هم به‌خاطر غرق‌شدن در رودخانه‌ی ارس. او در سال 1336، از دانشسرای مقدماتی تبریز فارغ‌التحصیل شد و در حالی‌که هنوز 18 سال داشت، آموزگاری را آغاز، و تا پایان عمر این حرفه را ادامه داد. بهرنگی در عمر 20 ساله‌ی معلمی خود، در روستاهای و شهرهای مختلفی درس‌آموز کودکان بود: آذرشهر، ممقان، قاضی‌جهان، گوگان، آخی‌جهان و فیروزسالار در استان آذربایجان شرقی. او البته تلاش‌های فراوانی برای احقاق حقوق فرهنگی و آموزشی کودکان روستایی کرد که این فعالیت‌ها، برای او دردسرهایی را هم به هم داشت. از او، علاوه بر مقالاتی در حوزه آموزش و پرورش، داستان‌ها و کتاب‌های متعددی به جا مانده که از آن جمله می‌توان به «افسانه‌های آذربایجان»، «آذربایجان در مشروطه» و «تاپما جالار، قوشمار جالار؛ مثل‌ها و چیستان‌ها» اشاره کرد.