به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ نشست جایگاه کتابخانه‌های عمومی در اقتصاد، تولید و جامعه دانش‌بنیان با حضور بهروز رسولی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران(ایرانداک) چهارشنبه (22 اردیبهشت ماه) در سرای اهل قلم سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
رسولی با اشاره به مطالعه پژوهشی 6 ساله خود در زمینه طراحی مدل‌های کسب و کار محتوا محور اظهار کرد: ابتدا بهتر است یک تعریف از تولید دانش بنیان داشته باشیم تا متوجه شویم درچه اکوسیستم و زیست بومی این مفهوم معنا پیدا می‌کند.
وی افزود: دانش و اطلاعات نقش مهمی در مفهوم اقتصاد دانش بنیان دارد؛ بنابراین هر چقدر تولیدات یک کشور مبتنی بردانش و اطلاعات باشد، آن سرزمین به اقتصاد دانش‌بنیان نزدیک‌تر است و با نگاهی گذرا به اقتصاد دانش‌بنیان درمی‌یابیم؛ این اقتصاد چندین مرحله گذار و نقطعه عطف را طی کرده تا امروز که دنیا از این مفهوم به‌عنوان یک شاخص توسعه یافتگی یاد می‌کند.
وی با بیان این‌که اقتصاد بشر ابتدایی مبتنی بر کشاورزی بود، عنوان کرد: مسلم است که در این فضا فعالیت‌ها، محصولات و خدماتی که شکل می‌گیرد، حول محور کشاورزی است و بعد از قرون وسطی، دنیا وارد فضای چرخ‌دنده‌ها و عصر صنعتی می‌شود و سپس با انقلاب صنعتی و عصر پسا صنعتی مواجه می‌شود.
رسولی با بیان این‌که در دهه 1930 و 1940 با فشار عصر اطلاعات انسان توانست اطلاعات را به شیوه دیگری تولید، بازیابی و ذخیره کند؛ گفت: اقتصاد دانش‌محور و تولید دانش‌بنیان در دهه 50 و 60 وارد ادبیات مدیریت کسب و کار می‌شوند و از همین زمان است که اقتصاد دانش محور مطرح می‌شود و در سال 1990 و 2000 می‌بینیم کشورهایی که در زمینه این مفهوم فعالیت می‌کنند، از رقبا پیشی گرفته‌اند.
با اشاره به این‌که اقتصاد دانش بنیان دو ویژگی مهم دارد، گفت: اطلاعات و دانش دو رکن مهم این اقتصاد هستند؛ تصوری که درباره اقتصاد دانش بنیان وجود دارد این است که این اقتصاد مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته است اما این نگاه انگاره درستی نیست زیرا اقتصاد دانش بنیان؛ ترجمه دانش از حالت تفکر به یک نمود علمی است. اقتصاد دانش بنیان لزوما وابسته به فناوری اطلاعات نیست هر چند این فاکتور یک عنصر لازم برای آن است اما این اطلاعات و دانش است که نقش مهمی در اقتصاد دانش‌بنیان دارد. در این نوع اقتصاد؛تولید به معنی یک کالا و خدمتی است که برپایه تفکر و دانش شکل گرفته باشد.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) با اشاره به این‌که اقتصاد دانش‌بنیان چهار وجه دارد، عنوان کرد: نظام نوآوری، رژیم اقتصادی که جریان یک اقتصاد را پیش می‌برد و قوانین وسیاست‌‌هایی است که در این زمینه تدوین می‌شود، آموزش منابع انسانی و همچنین زیرساختهای اطلاعاتی؛ ابعاد مختلف یک اقتصاد دانش بنیان را تشکیل می‌دهد.
رسولی درباره این مبحث که کتابخانه‌ها تا چه اندازه میتوانند در تولید و اقتصاد دانش بنیان نقش داشته باشند، اظهار کرد: زیرساختهای اطلاعاتی در شکل گیری و ترویج اقتصاد دانش‌بنیان نقش مهمی دارند. در واقع کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی، علمی و پژوهشی از طریق آموزش میتوانند این دانش را در سطح جامعه نهادینه کنند.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران گفت: مسلم است که در دنیای دانش‌محور، داشتن زیرساختهای خوب اینترنتی و فناوری اطلاعات یک ضرورت است و کتابخانه‌های عمومی باید همگام با تحولات این رخداد علمی؛ حرکت کنند تا بتوانند نقش خود را به عنوان یک نهاد آموزشی مادام العمر ایفا کنند. کتابداران هم باید با آموزش‌های لازم در این زمینه ببینند تا بتوانند کاربران را به روز کنند.
وی درباره نکاتی که جامعه را از نظر دانش‌بنیان بودن مورد بررسی قرار می‌هد، گفـت: بر اساس یک متنی که من از وزارت نوآوری استرالیا دریافت کردم، می‌توانم نقش کتابخانه در میزان توسعه‌یافتگی یک جامعه دانش‌بنیان را مطرح کنم. به عنوان مثال در این متن؛ سرانه مراجعه افراد به کتابخانه عمومی یک معیار سنجش است و مشخص می‌کند که یک جامعه تا چه اندازه دانش بنیان است.
رسولی افزود: از طرف دیگر مواردی مانند میزان امانت منابع اطلاعاتی در کتابخانه‌های عمومی، شمار و تعداد کتابخانه‌های عمومی در هر 100 متر مربع ، سرانه مطالعه، هزینه‌ای که برای اداره کتابخانه‌های عمومی مصرف می‌شود و همچنین تعداد کارکنان آموزش دیده کتابخانه‌ها از مواردی است که می‌تواند میزان دانش محور بودن یک جامعه را مشخص کند.
رسولی با بیان این‌که عدالت اطلاعاتی را کتابخانه‌های عمومی برای افراد فراهم می‌کنند، اظهار کرد: این مراکز با امکان ارتباط با کاربران مختلف میتوانند اطلاعات را به دورترین نقاط کشور هم برسانند. کتابخانه‌ها به عنوان یک مرکز اطلاعاتی میتوانند محل ثبت حافظه جامعه باشند، برای ایجاد اطلاعات و فناوری در زمینه تولید دانش‌بنیان فضاسازی کنند، همچنین این مرکز می‌تواند زمینه‌های دسترس پذیر‌کردن اطلاعات را در جامعه فراهم کنند.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات گفت: کتابخانه‌ها میتوانند با شبکه سازی، شناخت نهادها و برقراری پیوند‌های اجتماعی میان افراد و همکاری میان نهادها؛ دسترسی افراد را به اطلاعات دانش‌بنیان فراهم کنند. همچنین دانشگاه‌ها با آموزش متون مرتبط با مباحث دانش‌بنیان میتوانند نقش مهمی در پیشبرد مبحث آموزش و اشاعه اطلاعات آکادمیک در حوزه تولید دانش‌بنیان داشته باشند.
رسولی عنوان کرد: کتابخانه در یک اکوسیستم اقتصادی برای رسیدن به تولید دانش بنیان باید همزمان با بخش‌های دیگر رشد کند اما اگر یک بخش وظیفه خود را به درستی انجام ندهد کتابخانه هم نمی‌تواند در زمینه ارائه اطلاعات دانش بنیان موفق باشد.
جمعه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۱۵:۱۷
نظر شما