به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، برای کسانی که اخبار حوزه فرهنگ مقاومت و دفاع مقدس را دنبال می‌کنند چند سالی هست که نام جایزه «شهید حاج قاسم سلیمانی» آشناست. جایزه‌ای که اهدافی فرهنگی دارد و تلاش می‌کند با شناخت آثار متعدد علمی در حوزه‌های گوناگون نظامی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی و... که از فرهنگ مقاومت و دفاع مقدس الگویی گرفته‌اند احیاگر چنین فرهنگی در جامعه باشد.
به تازگی حسن علایی، دبیر اجرایی این رویداد دو سالانه با حضور در تحریریه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مورد اهداف، رویکردها و شیوه‌های اعتبارسازی برای این جایزه توضیحاتی را داد که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید:
ایبنا: تاسیس دوره دوساله بررسی آثار و اعطای جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی با چه هدفی صورت گرفته است؟
با پیدایش ادبیات دفاع مقدس همزمان با وقوع جنگ تحمیلی و بعد از آن سبک‌های مختلفی برای انتقال فرهنگ دفاع مقدس ابداع شد اعم از خاطره، داستان و مستند و طی این مدت بیش از سی سالی که از پایان جنگ می‌گذرد، نویسندگان، پژوهشگران و ناشران زحمت‌کش و موثر با ارایه سبک‌های مختلف هم به ژانر ادبیات دفاع مقدس هویت و ماهیت بخشیدند و هم از این طریق توانستند فرهنگ 8 سال دفاع مقدس که مشحون از حماسه‌ها، مقاومت‌ها و دلاورمردی‌ها بوده به نسل‌های بعدی به ویژه جوانان عزیز منتقل کنند. با فراهم آمدن ادبیات دفاع مقدس برای اینکه به این مسیر شتاب بیشتری داده شود جوایز و جشنواره‌های مختلفی ابداع شد که کارهای مربوط به ادبیات دفاع مقدس را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند و ارج‌گذاری کنند و از نویسندگان و ناشرانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند تشکر و قدردانی شود.
به تازگی حسن علایی، دبیر اجرایی این رویداد دو سالانه با حضور در تحریریه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مورد اهداف، رویکردها و شیوه‌های اعتبارسازی برای این جایزه توضیحاتی را داد که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید:
ایبنا: تاسیس دوره دوساله بررسی آثار و اعطای جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی با چه هدفی صورت گرفته است؟
با پیدایش ادبیات دفاع مقدس همزمان با وقوع جنگ تحمیلی و بعد از آن سبک‌های مختلفی برای انتقال فرهنگ دفاع مقدس ابداع شد اعم از خاطره، داستان و مستند و طی این مدت بیش از سی سالی که از پایان جنگ می‌گذرد، نویسندگان، پژوهشگران و ناشران زحمت‌کش و موثر با ارایه سبک‌های مختلف هم به ژانر ادبیات دفاع مقدس هویت و ماهیت بخشیدند و هم از این طریق توانستند فرهنگ 8 سال دفاع مقدس که مشحون از حماسه‌ها، مقاومت‌ها و دلاورمردی‌ها بوده به نسل‌های بعدی به ویژه جوانان عزیز منتقل کنند. با فراهم آمدن ادبیات دفاع مقدس برای اینکه به این مسیر شتاب بیشتری داده شود جوایز و جشنواره‌های مختلفی ابداع شد که کارهای مربوط به ادبیات دفاع مقدس را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند و ارج‌گذاری کنند و از نویسندگان و ناشرانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند تشکر و قدردانی شود.
به طور تقریبی می‌توان اذعان کرد که قوی‌ترین جشنواره ادبی ما چه در زمان جنگ و چه بعد از پایان جنگ مربوط به ادبیات دفاع مقدس بوده یعنی جشنواره کتاب‌هایی که محور آن بحث دفاع مقدس و جنگ تحمیلی بوده که هم از لحاظ کمی و کیفی رشد قابل توجهی داشته و جا دارد که از همه دست‌اندرکاران این جشنواره و جوایز تشکر شود اما چیزی که باعث شد تا زمینه‌های ابداع جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی فراهم شود اهمیت موضوع پژوهش بود. در حال حاضر سبک‌های مختلفی در ادبیات دفاع مقدس معمول است و صاحبان آثار سعی می‌کنند از طریق آن سبک‌ها فرهنگ دفاع مقدس را به مخاطبان انتقال دهند. بن مایه ادبیات دفاع مقدس در واقع پژوهش و تحقیق است یعنی هرچقدر در موضوع تحقیق و پژوهش پیرامون تاریخ دفاع مقدس پیشرفت کنیم، متقن منطقی و علمی پیش برویم قاعدتا داستان‌ها و خاطراتی که –از دل آنها- به نگارش درمی‌آید اعتبار بیشتری پیدا می‌کند؛ در دنیا متداول است وقتی جنگی حادث می‌شود در کنار آن ادبیاتی تولید می‌شود چون جنگ تحمیلی ما مبانی دینی، قرآنی و روایی داشت و به تعبیر حضرت امام و مقام معظم رهبری جنگ تحمیلی بود در واقع دفاع مقدس ملت ایران نوعی ادبیات است که اثرات بسیار مطلوبس در ماندگاری انقلاب و مولفه‌هایی انقلاب فراهم کرده است، جنگ ما باعث ماندگاری انقلاب ما شد یعنی مولفه‌هایی در جنگ وجود داشته که به تثبیت و ماندگاری انقلاب اسلامی کمک می‌کند و ادبیات دفاع مقدس منتقل‌کننده این حس و حال جنگ است. زیربنا و بن‌مایه همه کارهایی که در حوزه دفاع مقدس و بعد و در استمرار آن جبهه مقاومت انجام می‌شود بحث تحقیق، پژوهش و مستندسازی است یعنی خاطره‌نویس، مستندساز و فیلم‌ساز ما اگر در حوزه دفاع مقدس و جبهه مقاومت ورود پیدا کند به یک بن‌مایه‌هایی مستند و اغنا کننده نیاز دارد که برآمده از تاریخ 8 سال دفاع مقدس باشد بنابراین پژوهش اولویت دارد باید تاریخ 8 ساله را مورد تحقیق و پژوهش قرار دهیم مستند و تاریخش را تدوین کنیم و در اختیار سایر سبک‌ها و گونه‌ها قرار دهیم تا فیلم و شعر و خاطره و مستند ساخته شود.
در بین جشنواره‌هایی که به نام دفاع مقدس ساری و جاری بود جشنواره‌ای که به طور اختصاصی به آثار پژوهشی بپردازد جایش خالی بود. بنابراین با ارتباطی که بنیاد حفظ آثار و مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس داشتیم جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی ایجاد شد. متولی این جایزه مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است.
در جوایز مختلف به ویژه کتاب سال دفاع مقدس گونه و ژانر پژوهشی هم مورد ملاحظه قرار می‌گرفت اما در کنار سایر سبک‌ها بود از آنجایی که مسأله –پژوهش- بسیار اهمیت داشت و مرکز اسناد به عنوان پیشقراول کارهای پژوهشی در حوزه دفاع مقدس شناخته می‌شود با رایزنی‌هایی که داشتیم دوستان را مجاب کردیم که گونه پژوهشی از کتاب دفاع مقدس جدا و به طور جداگانه مورد بحث و بررسی و ارزیابی قرار بگیرد. اوایل سال 1399 طی جلساتی که با بنیاد حفظ آثار داشتیم این اتفاق رقم خورد و از ابتدای سال 99 اولین دوره دوسالانه انتخاب آثار برتر پژوهشی دفاع مقدس و مقاومت برگزار شد.
در جلسه تصمیم گیری برای برپایی این جایزه سرلشگر پاسدار دکتر محمد باقری، ریاست محترم ستاد فرمانده کل قوا حضور داشتند بحث بسیار مفصلی در باب ضرورت و جایگاه پژوهش و تحقیق در حوزه دفاع مقدس ارایه دادند که برای مخاطبان بسیار قابل توجه بود که البته فرمایشات وی انعکاس خوبی در فضای رسانه پیدا کرد و در قالب یک جزوه هم ارائه شد. در واقع سال 98 رایزنی برای برپایی این جایزه انجام شد و سال 99 اولین دوسالانه اعطای جایزه (مربوط به آثار سال 97 و 98) برگزار شد.
آیا آثار ارسالی به دبیرخانه این جایزه می‌بایست حتما درباره شخصیت سردار سلیمانی باشند؛ اگر خیر شامل چه حوزه‌هایی می‌شود؟ تقسیم‌بندی محورها و گروهها چه هستند؟
شهید حاج قاسم سلیمانی از رویش‌های بلند انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است و نهایت بالندگی ایشان در جبهه مقاومت بود، ایشان در آن واحد فرمانده 5 جبهه مقاومت بودند. در کارگروه‌هایی که ما داشتیم انتخاب آثار برتر پژوهشی را دنبال می‌کردیم در یک مقطعی مصادف شد با شهادت شهید عزیزمان حاج قاسم سلیمانی و درکارگروه این موضوع مطرح شد که جایزه را به نام ایشان متبرک و نامگذاری کنیم اما برای بعضی از پژوهشگران و نویسندگان این ابهام برایشان پیش آمد که این جایزه درصدد بررسی آثار مربوط به این شهید بزرگوار است درصورتی که بحث ما در اعطای این جایزه بررسی آثار پژوهشی با موضوع دفاع مقدس و جبهه مقاومت است و نام این جشنواره و جایزه هم حاج قاسم سلیمانی است.
در بین جشنواره‌هایی که به نام دفاع مقدس ساری و جاری بود جشنواره‌ای که به طور اختصاصی به آثار پژوهشی بپردازد جایش خالی بود. بنابراین با ارتباطی که بنیاد حفظ آثار و مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس داشتیم جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی ایجاد شد. متولی این جایزه مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است.
در جوایز مختلف به ویژه کتاب سال دفاع مقدس گونه و ژانر پژوهشی هم مورد ملاحظه قرار می‌گرفت اما در کنار سایر سبک‌ها بود از آنجایی که مسأله –پژوهش- بسیار اهمیت داشت و مرکز اسناد به عنوان پیشقراول کارهای پژوهشی در حوزه دفاع مقدس شناخته می‌شود با رایزنی‌هایی که داشتیم دوستان را مجاب کردیم که گونه پژوهشی از کتاب دفاع مقدس جدا و به طور جداگانه مورد بحث و بررسی و ارزیابی قرار بگیرد. اوایل سال 1399 طی جلساتی که با بنیاد حفظ آثار داشتیم این اتفاق رقم خورد و از ابتدای سال 99 اولین دوره دوسالانه انتخاب آثار برتر پژوهشی دفاع مقدس و مقاومت برگزار شد.
در جلسه تصمیم گیری برای برپایی این جایزه سرلشگر پاسدار دکتر محمد باقری، ریاست محترم ستاد فرمانده کل قوا حضور داشتند بحث بسیار مفصلی در باب ضرورت و جایگاه پژوهش و تحقیق در حوزه دفاع مقدس ارایه دادند که برای مخاطبان بسیار قابل توجه بود که البته فرمایشات وی انعکاس خوبی در فضای رسانه پیدا کرد و در قالب یک جزوه هم ارائه شد. در واقع سال 98 رایزنی برای برپایی این جایزه انجام شد و سال 99 اولین دوسالانه اعطای جایزه (مربوط به آثار سال 97 و 98) برگزار شد.
آیا آثار ارسالی به دبیرخانه این جایزه می‌بایست حتما درباره شخصیت سردار سلیمانی باشند؛ اگر خیر شامل چه حوزه‌هایی می‌شود؟ تقسیم‌بندی محورها و گروهها چه هستند؟
شهید حاج قاسم سلیمانی از رویش‌های بلند انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است و نهایت بالندگی ایشان در جبهه مقاومت بود، ایشان در آن واحد فرمانده 5 جبهه مقاومت بودند. در کارگروه‌هایی که ما داشتیم انتخاب آثار برتر پژوهشی را دنبال می‌کردیم در یک مقطعی مصادف شد با شهادت شهید عزیزمان حاج قاسم سلیمانی و درکارگروه این موضوع مطرح شد که جایزه را به نام ایشان متبرک و نامگذاری کنیم اما برای بعضی از پژوهشگران و نویسندگان این ابهام برایشان پیش آمد که این جایزه درصدد بررسی آثار مربوط به این شهید بزرگوار است درصورتی که بحث ما در اعطای این جایزه بررسی آثار پژوهشی با موضوع دفاع مقدس و جبهه مقاومت است و نام این جشنواره و جایزه هم حاج قاسم سلیمانی است.
برای داوری آثار چه ملاک‌هایی وجود دارد و با توجه به رویکرد علمی این جایزه، از چند استاد و دانشگاه، پژوهشگاه استفاده شده است؟
بنای این جایزه و جشنواره را در سه محور قرار دادیم یک بررسی کتاب‌های پژوهشی که بتواند استانداردهای پژوهش و تحقیق را به طور کلاسیک و علمی دنبال کنند. در دوره اول کتاب‌های مربوط به سال 1397 و 98 را مورد ارزیابی قرار دادیم که در 14 بهمن سالن 99 طی مراسمی برگزیدگان معرفی شدند در دوسالانه دوم بنای ما بر بررسی و ارزیابی کتاب‌های سال99 و 1400 است. محور بعدی بررسی آثار در این دوره پایان‌نامه‌های دکتری است.
یکی از اهدافی که برای برگزاری این جشنواره مدنظر داشتیم بنا به اهمیت و ضرورت پژوهش در حوزه دفاع مقدس این است که موضوع پژوهش را به یک گفتمان تبدیل کنیم. الان بیش از 20 هزار کتاب در رابطه با دفاع مقدس و چندهزار کتاب در رابطه با جبهه مقاومت و شهدای مدافع حرم منتشر شده است. رصد بسیار کمی از این کتاب‌ها در حدود 15 تا 18 درصد مربوط به کارهای پژوهشی است اما بن‌مایه همه کارهایی که منتشر می‌شوند مبتنی بر کارهای پژوهشی و تحقیقی است. با برگزاری این جشنواره قصدمان این است که موضوع پژوهش مرتبط با دفاع مقدس و مقاومت را به یک گفتمان تبدیل کنیم، برای این منظور قصد داریم به سراغ مراکز پژوهشی و دانشگاهی برویم.
وقتی یک موضوعی به شکل علمی دنبال شود حتما باید مراکز زیربط دخیل باشند در این موضوع طی بررسی‌هایی که داشتیم باید به سراغ دانشکاه‌ها برویم و در جستجویی که کردیم هم در مقطع کارشناسی ارشد و هم دکتری کارهای خوبی انجام شده اما چون دایره کارهای مربوط به پایان‌نامه‌های دوره ارشد زیاد بود از بررسی آنها فاکتور گرفتیم و فقط به پایان‌نامه‌های دکتری پرداختیم.
در دور اول تعداد قابل توجهی پایان نامه شناسایی شدند (تقریبا حدود 40 پایان‌نامه دکتری) که سه عنوان حائز رتبه برتر شناخته و طی مراسمی از آن آثار تقدیر شد. در دوسالانه دوم هم تمرکز بر روی بررسی پایان‌نامه‌های دکتری است که تا این لحظه 30 پایان‌نامه مرتبط با موضوع جشنواره شناسایی شده‌اند که در فرایندهای بعدی ضمن تماس با دانشگاه‌ها درخواست می‌شود که فایل و یا نسخه کاغذی را ارسال کنند.
فرایند ارسال پایان‌نامه‌ها مشکل است ولی در دور اول دانشگاه‌ها خیلی خوب همکاری کردند امیدوارم در دور دوم هم این اتفاق رقم بخورد. بعضی از دانشگاه‌ها نسخه pdf و بعضی از دانشگاه‌ها نسخه کاغذی را هم ارسال کردند.
کتاب‌ها و پایان‌نامه‌های دکتری که دو محور این دور جشنواره هستند، در این دوره یک محور سومی را اضافه کردیم مبنی بر اینکه بعضی از مراکز تحقیقاتی و پژوهشی کارهایی را در رابطه با دفاع مقدس و مقاومت انجام داده‌اند که بنابه دلایلی قابل انتشار نیست ولی کارهای بسیار خوبی از دل اینها بیرون می‌آید و با موضوع جشنواره مرتبط می‌شود مانند ارتباط‌شان با اقتصاد مملکت، فناوری و... به عنوان مثال در مورد بحث‌های مربوط به موضوعاتی شیمیایی که رژیم بعث عراق در مقاطع مختلفی آن را دنبال کرد و حمله شیمیایی به مواضع رزمندگان می‌کرد برخی از مراکز پزشکی این را دستمایه کار خود قرار دادند و به این واسطه ما در حال حاضر از قدرت بسیار بالایی برای مقابله با حملات شیمیایی برخوردار هستیم. این کارها در واقع خاستگاهش 8 سال دفاع مقدس هستند که این مراکز پژوهشی در مورد این موضوع کار کردند. پروژه‌های خوبی به این نحو تولید شده اما قابل انتشار عمومی نیست و لزومی هم ندارد و چون کار ما مبتنی بر بررسی آثار پژوهشی دفاع مقدس و مقاومت است لذا سر وقت این نوع از کارها نیز در دوره دوم رفتیم.
حدود 30 مرکز پژوهشی و تحقیقاتی در سطح نیروهای مسلح و دستگاه‌های دولتی وجود دارد که به کار پژوهش می‌پردازند که به کارهای پژوهشی با موضوع جنگ تحمیلی و دفاع مقدس می‌پردازند. از سوی دبیرخانه با آنها ارتباط برقرار شد که چکیده پروژه‌ها ارسال شود که هم از پروژه‌ها تقدیر شود و هم از کسانی که این کارها را به انجام رساندند و موجب دستاوردهای علمی و فناوری برای کشور شدند. این سه محور را در دوره دوم دنبال می‌کنیم و در هفته پژوهش (آذرماه 1401) طی مراسمی قرار است نفرات برتر و برگزیده را معرفی کنیم. در دوره اول ضمن اینکه کتاب‌ها و پایان‌نامه‌ها را مورد ارزیابی و بررسی قرار دادیم از تعداد قابل توجهی از پژوهشگران که در طول 40 سال گذشته پژوهش‌های خوبی انجام داده بودند به طور ویژه تقدیر شد که این بحث در این دوره هم قرار است رقم بخورد.
با فاصله گرفتن از شهادت سردار سلیمانی، بخشی از هیجانات نویسندگان نسبت به موضوع نگارش درباره این شخصیت فروکش کرده است. یا خواهد کرد. فکر می‌کنید این جایزه بتواند کماکان به عمر خود ادامه دهد؟
نظر شخصی خود من این است که ما هرچقدر جلوتر می‌رویم شخصیت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی برای ما بیشتر مکشوف می‌شود و نویسندگان بیشتری علاقه پیدا می‌کنند در مورد این شخصیت بنویسند و بر این موضوع شک نداریم. من پیشتر یادداشتی نوشتم تحت عنوان «حاج قاسم را چگونه باید شناخت» که در آن 4 سرفصل برای شناخت ایشان تعریف کردم. یک ساحت انقلاب اسلامی، دفاع مقدسی، جبهه مقاومت و ساحت آخرالزمانی؛ یعنی اعتقاد شخصی من این است که اگر کسی بخواهد ابعاد شخصیتی حاج قاسم را بشناسد حاج قاسم در انقلاب، حاج قاسم در دفاع مقدس، حاج قاسم در جبهه مقاومت و حاج قاسم در حکومت آخرالزمانی را باید مورد ملاحظه قرار دهد. من در آن یادداشت با قاطعیت گفتم ایشان از یاران امام زمان خواهند بود و در حکومت آخرالزمانی حتما نقش ایفا خواهند کرد.
معتقدم هرچه جلوتر برویم ابعاد شخصیتی‌اش بیشتر شناخته می‌شود؛ با توجه به عظمت شخصیتی ایشان ما خیلی جای کار داریم. این شخصیت ماندگار است. اما نکته‌ای که وجود دارد اینکه ما می‌خواهیم این ابهام را -در مورد اعطای جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی و محورهای کلی آن- برطرف کنیم در مراوداتی که با نویسندگان و ناشران داریم سعی کرده‌ایم که با اطلاع‌رسانی به دوستان این مطلب را جا بیندازیم که موضوع ما آثار پژوهشی در دو حوزه دفاع مقدس و مقاومت است. و فقط عنوان این رویداد به نام شخصیت حاج قاسم است. البته شهید حاج قاسم هم در دفاع مقدس و هم در مقاومت موضوعیت دارد. ایشان فرمانده لشکر 41 ثارالله بوده است.در جبهه مقاومت ایشان در آن واحد 5 جبهه را فرماندهی می‌کرده است. اگر پژوهشگری بخواهد نقش حاج قاسم در لبنان، یمن، سوریه و افغانستان و سایر بحث‌هایی جای کار بسیار زیاد دارد و البته همان‌طور که حضرت آقا فرمودند در آینده معلوم می‌شود این شخصیت که بود. با این حال ما درصدد هستیم که ابهامات در خصوص نام این جشنواره و محورهای آن را رفع کنیم.
بنای این جایزه و جشنواره را در سه محور قرار دادیم یک بررسی کتاب‌های پژوهشی که بتواند استانداردهای پژوهش و تحقیق را به طور کلاسیک و علمی دنبال کنند. در دوره اول کتاب‌های مربوط به سال 1397 و 98 را مورد ارزیابی قرار دادیم که در 14 بهمن سالن 99 طی مراسمی برگزیدگان معرفی شدند در دوسالانه دوم بنای ما بر بررسی و ارزیابی کتاب‌های سال99 و 1400 است. محور بعدی بررسی آثار در این دوره پایان‌نامه‌های دکتری است.
یکی از اهدافی که برای برگزاری این جشنواره مدنظر داشتیم بنا به اهمیت و ضرورت پژوهش در حوزه دفاع مقدس این است که موضوع پژوهش را به یک گفتمان تبدیل کنیم. الان بیش از 20 هزار کتاب در رابطه با دفاع مقدس و چندهزار کتاب در رابطه با جبهه مقاومت و شهدای مدافع حرم منتشر شده است. رصد بسیار کمی از این کتاب‌ها در حدود 15 تا 18 درصد مربوط به کارهای پژوهشی است اما بن‌مایه همه کارهایی که منتشر می‌شوند مبتنی بر کارهای پژوهشی و تحقیقی است. با برگزاری این جشنواره قصدمان این است که موضوع پژوهش مرتبط با دفاع مقدس و مقاومت را به یک گفتمان تبدیل کنیم، برای این منظور قصد داریم به سراغ مراکز پژوهشی و دانشگاهی برویم.
وقتی یک موضوعی به شکل علمی دنبال شود حتما باید مراکز زیربط دخیل باشند در این موضوع طی بررسی‌هایی که داشتیم باید به سراغ دانشکاه‌ها برویم و در جستجویی که کردیم هم در مقطع کارشناسی ارشد و هم دکتری کارهای خوبی انجام شده اما چون دایره کارهای مربوط به پایان‌نامه‌های دوره ارشد زیاد بود از بررسی آنها فاکتور گرفتیم و فقط به پایان‌نامه‌های دکتری پرداختیم.
در دور اول تعداد قابل توجهی پایان نامه شناسایی شدند (تقریبا حدود 40 پایان‌نامه دکتری) که سه عنوان حائز رتبه برتر شناخته و طی مراسمی از آن آثار تقدیر شد. در دوسالانه دوم هم تمرکز بر روی بررسی پایان‌نامه‌های دکتری است که تا این لحظه 30 پایان‌نامه مرتبط با موضوع جشنواره شناسایی شده‌اند که در فرایندهای بعدی ضمن تماس با دانشگاه‌ها درخواست می‌شود که فایل و یا نسخه کاغذی را ارسال کنند.
فرایند ارسال پایان‌نامه‌ها مشکل است ولی در دور اول دانشگاه‌ها خیلی خوب همکاری کردند امیدوارم در دور دوم هم این اتفاق رقم بخورد. بعضی از دانشگاه‌ها نسخه pdf و بعضی از دانشگاه‌ها نسخه کاغذی را هم ارسال کردند.
کتاب‌ها و پایان‌نامه‌های دکتری که دو محور این دور جشنواره هستند، در این دوره یک محور سومی را اضافه کردیم مبنی بر اینکه بعضی از مراکز تحقیقاتی و پژوهشی کارهایی را در رابطه با دفاع مقدس و مقاومت انجام داده‌اند که بنابه دلایلی قابل انتشار نیست ولی کارهای بسیار خوبی از دل اینها بیرون می‌آید و با موضوع جشنواره مرتبط می‌شود مانند ارتباط‌شان با اقتصاد مملکت، فناوری و... به عنوان مثال در مورد بحث‌های مربوط به موضوعاتی شیمیایی که رژیم بعث عراق در مقاطع مختلفی آن را دنبال کرد و حمله شیمیایی به مواضع رزمندگان می‌کرد برخی از مراکز پزشکی این را دستمایه کار خود قرار دادند و به این واسطه ما در حال حاضر از قدرت بسیار بالایی برای مقابله با حملات شیمیایی برخوردار هستیم. این کارها در واقع خاستگاهش 8 سال دفاع مقدس هستند که این مراکز پژوهشی در مورد این موضوع کار کردند. پروژه‌های خوبی به این نحو تولید شده اما قابل انتشار عمومی نیست و لزومی هم ندارد و چون کار ما مبتنی بر بررسی آثار پژوهشی دفاع مقدس و مقاومت است لذا سر وقت این نوع از کارها نیز در دوره دوم رفتیم.
حدود 30 مرکز پژوهشی و تحقیقاتی در سطح نیروهای مسلح و دستگاه‌های دولتی وجود دارد که به کار پژوهش می‌پردازند که به کارهای پژوهشی با موضوع جنگ تحمیلی و دفاع مقدس می‌پردازند. از سوی دبیرخانه با آنها ارتباط برقرار شد که چکیده پروژه‌ها ارسال شود که هم از پروژه‌ها تقدیر شود و هم از کسانی که این کارها را به انجام رساندند و موجب دستاوردهای علمی و فناوری برای کشور شدند. این سه محور را در دوره دوم دنبال می‌کنیم و در هفته پژوهش (آذرماه 1401) طی مراسمی قرار است نفرات برتر و برگزیده را معرفی کنیم. در دوره اول ضمن اینکه کتاب‌ها و پایان‌نامه‌ها را مورد ارزیابی و بررسی قرار دادیم از تعداد قابل توجهی از پژوهشگران که در طول 40 سال گذشته پژوهش‌های خوبی انجام داده بودند به طور ویژه تقدیر شد که این بحث در این دوره هم قرار است رقم بخورد.
با فاصله گرفتن از شهادت سردار سلیمانی، بخشی از هیجانات نویسندگان نسبت به موضوع نگارش درباره این شخصیت فروکش کرده است. یا خواهد کرد. فکر می‌کنید این جایزه بتواند کماکان به عمر خود ادامه دهد؟
نظر شخصی خود من این است که ما هرچقدر جلوتر می‌رویم شخصیت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی برای ما بیشتر مکشوف می‌شود و نویسندگان بیشتری علاقه پیدا می‌کنند در مورد این شخصیت بنویسند و بر این موضوع شک نداریم. من پیشتر یادداشتی نوشتم تحت عنوان «حاج قاسم را چگونه باید شناخت» که در آن 4 سرفصل برای شناخت ایشان تعریف کردم. یک ساحت انقلاب اسلامی، دفاع مقدسی، جبهه مقاومت و ساحت آخرالزمانی؛ یعنی اعتقاد شخصی من این است که اگر کسی بخواهد ابعاد شخصیتی حاج قاسم را بشناسد حاج قاسم در انقلاب، حاج قاسم در دفاع مقدس، حاج قاسم در جبهه مقاومت و حاج قاسم در حکومت آخرالزمانی را باید مورد ملاحظه قرار دهد. من در آن یادداشت با قاطعیت گفتم ایشان از یاران امام زمان خواهند بود و در حکومت آخرالزمانی حتما نقش ایفا خواهند کرد.
معتقدم هرچه جلوتر برویم ابعاد شخصیتی‌اش بیشتر شناخته می‌شود؛ با توجه به عظمت شخصیتی ایشان ما خیلی جای کار داریم. این شخصیت ماندگار است. اما نکته‌ای که وجود دارد اینکه ما می‌خواهیم این ابهام را -در مورد اعطای جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی و محورهای کلی آن- برطرف کنیم در مراوداتی که با نویسندگان و ناشران داریم سعی کرده‌ایم که با اطلاع‌رسانی به دوستان این مطلب را جا بیندازیم که موضوع ما آثار پژوهشی در دو حوزه دفاع مقدس و مقاومت است. و فقط عنوان این رویداد به نام شخصیت حاج قاسم است. البته شهید حاج قاسم هم در دفاع مقدس و هم در مقاومت موضوعیت دارد. ایشان فرمانده لشکر 41 ثارالله بوده است.در جبهه مقاومت ایشان در آن واحد 5 جبهه را فرماندهی می‌کرده است. اگر پژوهشگری بخواهد نقش حاج قاسم در لبنان، یمن، سوریه و افغانستان و سایر بحث‌هایی جای کار بسیار زیاد دارد و البته همان‌طور که حضرت آقا فرمودند در آینده معلوم می‌شود این شخصیت که بود. با این حال ما درصدد هستیم که ابهامات در خصوص نام این جشنواره و محورهای آن را رفع کنیم.
بسیاری از پژوهش‌های انجام شده با محوریت و سایر محور سردار سلیمانی، پشتوانه مادی نهادهای حاکمیتی را دارد و برای همین محقق از نظر مادی تامین می‌شود و کارهای این چنین از کیفیت بالاتری برخوردارند. در مقابل افرادی هستند که پژوهش‌هایشان جنبه شخصی دارد یا از سر علاقه صورت می‌گیرد، آیا در ارزیابی چنین مواردی این نکات هم ملاک قرار می‌گیرد؟
بنده هم تجربه کار انتشاراتی در مراکز دولتی را داشتم هم الان ناشر خصوصی هستم و هم در مراکز خصولتی کار کردم در این مدت بیش از 30 سالی که دنبال کار انتشارات در عرصه مطبوعات و نشر کتاب بودم با این موضوعات مواجه شدم.
در همه جای دنیا این تفاوت در کارهای پژوهشی دو گروه یاد شده معمول است، یعنی نقش حمایت‌های سازمانی و غیرسازمانی نفی نمی شود. در جلسات متعددی هم که داشتیم چه درباره این جایزه و چه در مورد جوایز دیگر این نکات مطرح است. مراکز دولتی با توجه به اینکه برخوردار از حمایت‌هایی هستند به لحاظ کمی و کیفی کارهای قابل توجهی ارائه می‌کنند.
در مورد جایزه سردار سلیمانی حداقل در دوره اول کار را کلا یک پارچه دیدیم و مرزبندی نکردیم. اما به نظر می‌رسد بعضی از داورها این نکته را خودشان در ارزیابی لحاظ می‌کنند هرچند ما دستورالعملی برای آن نداریم اما احساس می‌کنیم که داورها وقتی یک کتاب از یک نشر خصوصی یا یک نویسنده‌ای که با هزینه شخصی کار کرده به دست‌شان می‌رسد ناخودآگاه به این جنبه‌ها توجه می‌کنند.
البته همیشه در مورد جوایز و داوری‌ها انقلت‌هایی وجود دارد، در نوع داوری، نوع جوایز، نوع اعلام برترین‌ها و شایسته‌ها همیشه نقدهایی وجود داشته و این جزئی از –ذات- جشنواره‌ها و جوایز است و نمی‌شود نفی کرد.
موضوع دفاع مقدس و جبهه مقاومت فراملی است و ورود مراکز دولتی قوی است و کارهای انصافا خوبی هم انجام شده است. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس پیشقراول کارهای تحقیقی و پژوهشی است. ما در دور اول در این مورد بحث می‌کردیم که این آثار اگر ارزیابی شوند، چون رگزار کننده این رویداد همین مرکز است ممکن است با نقدها مواجه شود. ما با یک مقدار احتیاط نسبت به کارهای مرکز ورود پیدا می‌کردیم چرا که دست‌اندرکار بودیم. اما داوران خیلی قاطع گفتند حتما باید این آثار دیده شود استدلال‌شان هم این بود که مگر موضوع جایزه بررسی آثار پژوهشی نیست، پس باید کارهای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس دیده شود، چون بهترین کتاب‌ها در اینجا تولید می‌شود.
در این دوره شنیدیم اطلاع رسانی خوبی برای ارسال آثار انجام نشد و ناگزیر مهلت ارسال کارها تمدید شد، آیا برای روابط عمومی، برندسازی (اعتبار سازی) این جشنواره کاری انجام می‌شود تا به محض اعلام فراخوان، عده زیادی از برگزاری آن باخبر شوند؟
ما در این دوره بیش از 60 درصد کتاب‌هایی که با موضوع پژوهشی توسط نویسنده و ناشر تولید شده بود را جمع‌آوری کردیم اما در فرایند پیگیری متوجه شدیم بنابه دلایلی بعضی از ناشران در جریان فراخوان قرار نگرفتند همین باعث شد که ما دو ماه مهلت ارسال آثار را تمدید کنیم (تا آخر مردادماه) بنای ما جمع‌آوری حداکثری آثار است؛ مشکلی که در بحث برگزاری این جشنواره‌ها و جوایز وجود دارد این است که دغدغه ناشران لحاظ نمی‌شود الان با توجه به وضعیت اقتصادی برای برخی نویسندگان و ناشران ارسال کتاب مقدور نیست هم قیمت خود کتاب و همچنین هزینه ارسال رقم قابل توجهی است که مانع از این می‌شود که ناشران با طیب خاطر کارهای‌شان را بفرستند برخی ناشران حدود 30 الی 35 کتاب در موضوعات مرتبط با جشنواره طی این بازه زمانی دوساله تولید کردند. ما درخواست کردیم از هر عنوان 3 جلد ارسال کنند که این یک مبلغ قابل توجهی است علاوه بر آن هزینه ارسال هم اضافه می‌شود.
علاوه بر این در فضای کتاب و کتابخوانی یکی از مشکلاتی که داریم مربوط به عدم اطلاع‌رسانی درست است من در یکی از کتاب‌هایی که تالیف کردیم به عنوان «در درخشان» یکی از فرمایشات مقام معظم رهبری را آوردم که می‌فرمایند من که خودم کتابخوانم برخی مواقع از کتاب‌های خوب اطلاع ندارم این ضعف عمده در صنعت نشر کشور وجود دارد.
در این دوره تعداد نویسندگانی که برای ارسال اثر با دبیرخانه تماس حاصل می‌کنند از ناشران بیشتر است ما احساس کردیم دلایل مختلفی برای موضوع وجود دارد که ناشران یا مطلع نمی‌شوند یا هزینه مانع از ارسال کتاب‌شان می‌شود. در جمع‌بندی به این فکر افتادیم که دوماه دیگر مهلت را تمدید کنیم تا جمع‌آوری حداکثری آثار رقم بخورد.
فرایند برگزاری جشنواره‌ها مورد نقد و آسیب‌شناسی است، در مورد جشنواره شهید همدانی که آنجا هم مسئولیت اجرایی با بنده بود ما یک آسیب را شناسایی کردیم مبنی بر اینکه ما نگاه مردمی را در این جشنواره‌ها و جوایز لحاظ نمی‌کنیم یعنی یک تعداد کتاب می‌آید چند داور در یک سطحی این کتاب‌ها را بررسی می‌کنند اما ما از نگاه مردم به کتاب‌ها غافل هستیم ما در جشنواره دوره دوم شهید همدانی با موضوع مدافعان حرم، نگاه مردمی را هم اضافه کردیم. به عبارتی اول اطلاع‌رسانی کردیم و از خواننده‌ها درخواست کردیم بهترین کتابی را که در مورد مدافعان حرم مطالعه کردند برای ما ارسال کنند. نزدیک به 39 هزار نفر در این فراخوان شرکت کردند. این ضعفی است که در جشنواره‌های ما دیده نمی‌شود اما در جشنواره فیلم فجر این نوع نگاه مردمی به کارها هست. ما این را به جایزه‌های کتاب هم تسری دادیم.
گذشته از این ما در بحث اعتبارسازی برای یک چنین اتفاقاتی ضعیف هستیم و اگر اصحاب رسانه به پای کار بیایند و در اعتبارسازی کارها خوب کمک کنند اتفاقات قابل توجهی می‌افتد. درباره اعتبارسازی برای این جایزه یک مقدار کم‌کاری داشتیم امیدوارم رفته رفته این کار جا بیفتد. البته این اتفاق در دوره دوم در حال انجام است نباید با برخی از جایزه‌های دیگر مقایسه کنیم؛ کتاب سال دفاع مقدس دوره نوزدهمش برگزار شد یا جایزه یوسف و غنی‌پور و سایر جوایز ادبی همچنین.
از طریق شبکه‌های مجازی سعی کردیم فراخوان و پوستر مراسم را ارسال کنیم گروه‌های متعدد پژوهشگری و نویسندگی تهیه کردیم که اینها به ما کمک می‌کنند چون نویسنده‌ها با هم ارتباط دارند از این مسیر و کانال آنها به هم اطلاع‌رسانی کردند و کتاب‌ها را به دبیرخانه ارسال و تماس حاصل می‌کنند.
نکته بعدی برخی از ناشران دچار پیش داوری هستند می‌گویند ما می‌دانیم رتبه نمی‌آوریم برای چه متحمل یک هزینه شویم. مجابشان کردیم همین مقدار که کار شما دیده می‌شود خوب است. ما گروه‌های داوری 3 تا 5 نفری داوران را داریم به اضافه سرگروه داوری. همین که این داورها کتابی ار تورق می‌کنند این عنوان کتاب، موضوع کتاب در ذهن اینها می‌ماند و این می‌شود یک معبر و کانالی برای تبلیغ این کتاب؛ داورها سرشناس هستند سخنرانی می‌کنند و کتاب در سطح مخاطبان مختلف معرفی می‌شود.
ما بدون اعتبارسازی برای هر رخداد فرهنگی موفق نمی‌شویم، حتما باید اعتبارسازی باشد و این اعتبارسازی یک ضلع به نام دبیرخانه ندارد و ضلع اصلی اصحاب رسانه هستند چه شبکه‌های مجازی و چه غیرمجازی.
بنده هم تجربه کار انتشاراتی در مراکز دولتی را داشتم هم الان ناشر خصوصی هستم و هم در مراکز خصولتی کار کردم در این مدت بیش از 30 سالی که دنبال کار انتشارات در عرصه مطبوعات و نشر کتاب بودم با این موضوعات مواجه شدم.
در همه جای دنیا این تفاوت در کارهای پژوهشی دو گروه یاد شده معمول است، یعنی نقش حمایت‌های سازمانی و غیرسازمانی نفی نمی شود. در جلسات متعددی هم که داشتیم چه درباره این جایزه و چه در مورد جوایز دیگر این نکات مطرح است. مراکز دولتی با توجه به اینکه برخوردار از حمایت‌هایی هستند به لحاظ کمی و کیفی کارهای قابل توجهی ارائه می‌کنند.
در مورد جایزه سردار سلیمانی حداقل در دوره اول کار را کلا یک پارچه دیدیم و مرزبندی نکردیم. اما به نظر می‌رسد بعضی از داورها این نکته را خودشان در ارزیابی لحاظ می‌کنند هرچند ما دستورالعملی برای آن نداریم اما احساس می‌کنیم که داورها وقتی یک کتاب از یک نشر خصوصی یا یک نویسنده‌ای که با هزینه شخصی کار کرده به دست‌شان می‌رسد ناخودآگاه به این جنبه‌ها توجه می‌کنند.
البته همیشه در مورد جوایز و داوری‌ها انقلت‌هایی وجود دارد، در نوع داوری، نوع جوایز، نوع اعلام برترین‌ها و شایسته‌ها همیشه نقدهایی وجود داشته و این جزئی از –ذات- جشنواره‌ها و جوایز است و نمی‌شود نفی کرد.
موضوع دفاع مقدس و جبهه مقاومت فراملی است و ورود مراکز دولتی قوی است و کارهای انصافا خوبی هم انجام شده است. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس پیشقراول کارهای تحقیقی و پژوهشی است. ما در دور اول در این مورد بحث می‌کردیم که این آثار اگر ارزیابی شوند، چون رگزار کننده این رویداد همین مرکز است ممکن است با نقدها مواجه شود. ما با یک مقدار احتیاط نسبت به کارهای مرکز ورود پیدا می‌کردیم چرا که دست‌اندرکار بودیم. اما داوران خیلی قاطع گفتند حتما باید این آثار دیده شود استدلال‌شان هم این بود که مگر موضوع جایزه بررسی آثار پژوهشی نیست، پس باید کارهای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس دیده شود، چون بهترین کتاب‌ها در اینجا تولید می‌شود.
در این دوره شنیدیم اطلاع رسانی خوبی برای ارسال آثار انجام نشد و ناگزیر مهلت ارسال کارها تمدید شد، آیا برای روابط عمومی، برندسازی (اعتبار سازی) این جشنواره کاری انجام می‌شود تا به محض اعلام فراخوان، عده زیادی از برگزاری آن باخبر شوند؟
ما در این دوره بیش از 60 درصد کتاب‌هایی که با موضوع پژوهشی توسط نویسنده و ناشر تولید شده بود را جمع‌آوری کردیم اما در فرایند پیگیری متوجه شدیم بنابه دلایلی بعضی از ناشران در جریان فراخوان قرار نگرفتند همین باعث شد که ما دو ماه مهلت ارسال آثار را تمدید کنیم (تا آخر مردادماه) بنای ما جمع‌آوری حداکثری آثار است؛ مشکلی که در بحث برگزاری این جشنواره‌ها و جوایز وجود دارد این است که دغدغه ناشران لحاظ نمی‌شود الان با توجه به وضعیت اقتصادی برای برخی نویسندگان و ناشران ارسال کتاب مقدور نیست هم قیمت خود کتاب و همچنین هزینه ارسال رقم قابل توجهی است که مانع از این می‌شود که ناشران با طیب خاطر کارهای‌شان را بفرستند برخی ناشران حدود 30 الی 35 کتاب در موضوعات مرتبط با جشنواره طی این بازه زمانی دوساله تولید کردند. ما درخواست کردیم از هر عنوان 3 جلد ارسال کنند که این یک مبلغ قابل توجهی است علاوه بر آن هزینه ارسال هم اضافه می‌شود.
علاوه بر این در فضای کتاب و کتابخوانی یکی از مشکلاتی که داریم مربوط به عدم اطلاع‌رسانی درست است من در یکی از کتاب‌هایی که تالیف کردیم به عنوان «در درخشان» یکی از فرمایشات مقام معظم رهبری را آوردم که می‌فرمایند من که خودم کتابخوانم برخی مواقع از کتاب‌های خوب اطلاع ندارم این ضعف عمده در صنعت نشر کشور وجود دارد.
در این دوره تعداد نویسندگانی که برای ارسال اثر با دبیرخانه تماس حاصل می‌کنند از ناشران بیشتر است ما احساس کردیم دلایل مختلفی برای موضوع وجود دارد که ناشران یا مطلع نمی‌شوند یا هزینه مانع از ارسال کتاب‌شان می‌شود. در جمع‌بندی به این فکر افتادیم که دوماه دیگر مهلت را تمدید کنیم تا جمع‌آوری حداکثری آثار رقم بخورد.
فرایند برگزاری جشنواره‌ها مورد نقد و آسیب‌شناسی است، در مورد جشنواره شهید همدانی که آنجا هم مسئولیت اجرایی با بنده بود ما یک آسیب را شناسایی کردیم مبنی بر اینکه ما نگاه مردمی را در این جشنواره‌ها و جوایز لحاظ نمی‌کنیم یعنی یک تعداد کتاب می‌آید چند داور در یک سطحی این کتاب‌ها را بررسی می‌کنند اما ما از نگاه مردم به کتاب‌ها غافل هستیم ما در جشنواره دوره دوم شهید همدانی با موضوع مدافعان حرم، نگاه مردمی را هم اضافه کردیم. به عبارتی اول اطلاع‌رسانی کردیم و از خواننده‌ها درخواست کردیم بهترین کتابی را که در مورد مدافعان حرم مطالعه کردند برای ما ارسال کنند. نزدیک به 39 هزار نفر در این فراخوان شرکت کردند. این ضعفی است که در جشنواره‌های ما دیده نمی‌شود اما در جشنواره فیلم فجر این نوع نگاه مردمی به کارها هست. ما این را به جایزه‌های کتاب هم تسری دادیم.
گذشته از این ما در بحث اعتبارسازی برای یک چنین اتفاقاتی ضعیف هستیم و اگر اصحاب رسانه به پای کار بیایند و در اعتبارسازی کارها خوب کمک کنند اتفاقات قابل توجهی می‌افتد. درباره اعتبارسازی برای این جایزه یک مقدار کم‌کاری داشتیم امیدوارم رفته رفته این کار جا بیفتد. البته این اتفاق در دوره دوم در حال انجام است نباید با برخی از جایزه‌های دیگر مقایسه کنیم؛ کتاب سال دفاع مقدس دوره نوزدهمش برگزار شد یا جایزه یوسف و غنی‌پور و سایر جوایز ادبی همچنین.
از طریق شبکه‌های مجازی سعی کردیم فراخوان و پوستر مراسم را ارسال کنیم گروه‌های متعدد پژوهشگری و نویسندگی تهیه کردیم که اینها به ما کمک می‌کنند چون نویسنده‌ها با هم ارتباط دارند از این مسیر و کانال آنها به هم اطلاع‌رسانی کردند و کتاب‌ها را به دبیرخانه ارسال و تماس حاصل می‌کنند.
نکته بعدی برخی از ناشران دچار پیش داوری هستند می‌گویند ما می‌دانیم رتبه نمی‌آوریم برای چه متحمل یک هزینه شویم. مجابشان کردیم همین مقدار که کار شما دیده می‌شود خوب است. ما گروه‌های داوری 3 تا 5 نفری داوران را داریم به اضافه سرگروه داوری. همین که این داورها کتابی ار تورق می‌کنند این عنوان کتاب، موضوع کتاب در ذهن اینها می‌ماند و این می‌شود یک معبر و کانالی برای تبلیغ این کتاب؛ داورها سرشناس هستند سخنرانی می‌کنند و کتاب در سطح مخاطبان مختلف معرفی می‌شود.
ما بدون اعتبارسازی برای هر رخداد فرهنگی موفق نمی‌شویم، حتما باید اعتبارسازی باشد و این اعتبارسازی یک ضلع به نام دبیرخانه ندارد و ضلع اصلی اصحاب رسانه هستند چه شبکه‌های مجازی و چه غیرمجازی.
برای داوری آثار چه ملاک‌هایی وجود دارد؟
گذشته از بحث دبیرخانه، برای این جایزه شورای علمی تشکیل دادیم از افراد سرشناس و صاحب قلم و صاحب اثر در حوزه دفاع مقدس و جبهه مقاومت دعوت شد تا در این شورای علمی حضور یابند. مسئولیت دبیر علمی جشنواره با جناب آقای محسن پرویز است. این شورای علمی در واقع شاخصه‌ها و استانداردهایی که برای بررسی آثار و داوری آثار لازم هستند را تعریف می‌کند. همچنین یک استانداردها و شاخصه‌هایی مربوط به خود داورها؛ اینکه داورها از چه شاخصه‌هایی باید برخوردار باشند چه تجربه‌ای باید داشته باشند و سطح علمی‌شان چه مقدار باید باشد.
برخی نقدها که به این جوایز وارد می‌شود در همین حوزه است بعضی مواقع از یک داورانی استفاده می‌کنند که سطح علمی قابل توجهی ندارند یا دستی از دور بر آتش تالیف و انتشار و نشر دارند ولی ما سعی کردیم افراد صاحب‌نام که هم از لحاظ کمیت و کیفیت با کتاب مأنوس هستند و در جشنواره‌های مختلف حضور داشتند و تجربه داوری دارند را دعوت کنیم. ما با این موضوعات شاخص‌های مربوط به داوران هر گروه را تعریف کردیم.
ما 5 گروه و 9 موضوع داریم که داوری در این گروهها لحاظ می‌شود. هر گروه هم یک سرگروه داوری دارد که این سرگروه با تایید شورای علمی انتخاب می‌شود و یکی از کارها سرگروه داوری، انتخاب 3 تا 5 داور برای گروه خودشان است و بستگی به تعداد کتاب‌هایی که برای آن گروه ارسال شده است این تعداد انتخاب می‌شود.
برای اینکه عدالت در داوری مدنظر قرار گیرد و تعارض منافع برای افراد به‌وجود نیاید چه کاری کرده‌اید؟
یکی از شاخصه‌هایی که برای داوری در نظر می‌گیریم این است که داوران در هر گروه اثر ارسالی نداشته باشند. در بحث داوری پایان نامه‌ها از استاد راهنمای آثار هم دعوت نمی‌کنیم. البته داوری آثار کتاب‌ها و پایان نامه‌ها با یک گروه است.
کار داوران فراهم آوردن فرم‌های داوری با یک شاخصه‌ها مولفه‌های است که بتوانند یک کتاب را هم از حیث محتوا، نوع نگارش، ویراستاری حتی فیزیک و ظاهر کتاب مورد بررسی قرار دهند. رتبه‌ها و امتیازاتی را در نظر بگیرند و داورها براساس امتیازات تعیین شده کتاب‌ها را بررسی و داوری کنند.
گذشته از بحث دبیرخانه، برای این جایزه شورای علمی تشکیل دادیم از افراد سرشناس و صاحب قلم و صاحب اثر در حوزه دفاع مقدس و جبهه مقاومت دعوت شد تا در این شورای علمی حضور یابند. مسئولیت دبیر علمی جشنواره با جناب آقای محسن پرویز است. این شورای علمی در واقع شاخصه‌ها و استانداردهایی که برای بررسی آثار و داوری آثار لازم هستند را تعریف می‌کند. همچنین یک استانداردها و شاخصه‌هایی مربوط به خود داورها؛ اینکه داورها از چه شاخصه‌هایی باید برخوردار باشند چه تجربه‌ای باید داشته باشند و سطح علمی‌شان چه مقدار باید باشد.
برخی نقدها که به این جوایز وارد می‌شود در همین حوزه است بعضی مواقع از یک داورانی استفاده می‌کنند که سطح علمی قابل توجهی ندارند یا دستی از دور بر آتش تالیف و انتشار و نشر دارند ولی ما سعی کردیم افراد صاحب‌نام که هم از لحاظ کمیت و کیفیت با کتاب مأنوس هستند و در جشنواره‌های مختلف حضور داشتند و تجربه داوری دارند را دعوت کنیم. ما با این موضوعات شاخص‌های مربوط به داوران هر گروه را تعریف کردیم.
ما 5 گروه و 9 موضوع داریم که داوری در این گروهها لحاظ می‌شود. هر گروه هم یک سرگروه داوری دارد که این سرگروه با تایید شورای علمی انتخاب می‌شود و یکی از کارها سرگروه داوری، انتخاب 3 تا 5 داور برای گروه خودشان است و بستگی به تعداد کتاب‌هایی که برای آن گروه ارسال شده است این تعداد انتخاب می‌شود.
برای اینکه عدالت در داوری مدنظر قرار گیرد و تعارض منافع برای افراد به‌وجود نیاید چه کاری کرده‌اید؟
یکی از شاخصه‌هایی که برای داوری در نظر می‌گیریم این است که داوران در هر گروه اثر ارسالی نداشته باشند. در بحث داوری پایان نامه‌ها از استاد راهنمای آثار هم دعوت نمی‌کنیم. البته داوری آثار کتاب‌ها و پایان نامه‌ها با یک گروه است.
کار داوران فراهم آوردن فرم‌های داوری با یک شاخصه‌ها مولفه‌های است که بتوانند یک کتاب را هم از حیث محتوا، نوع نگارش، ویراستاری حتی فیزیک و ظاهر کتاب مورد بررسی قرار دهند. رتبه‌ها و امتیازاتی را در نظر بگیرند و داورها براساس امتیازات تعیین شده کتاب‌ها را بررسی و داوری کنند.
آیا داوری به گونه‌ای هست که پایایی داشته باشد، به طوری که اگر به یک گروه داوران دیگر با همان شانیت علمی داده شود باز همان نتایج حاصل شود؟
به هیچ وجه نمی‌توانیم صددرصد نفی کنیم در داوری اعمال سلیقه وجود ندارد؛ به هر حال داورها سلیقه‌هایی دارند امکان دارد یک داور بنا به سلیقه‌ای نسبت به یک کار علقه پیدا کند ولی این باید به حداقل برسد. همان طور که در بازی فوتبال اشتباهات داوری جزئی از بازی است اما با آمدن ویدیو چک این اشتباهات به حداقل رسیده است ما هم با استانداردهایی که تعریف می‌کنیم در تلاش هستیم تا اعمال سلیقه‌های شخصی به حداقل برسند. ولی ناگزیریم که بعضی از مسایل را بپذیریم و در همه جشنواره‌ها و جوایز این موضوع وجود دارد.
در مراوداتی که با نویسندگان و ناشران داشتیم گفتیم بیایید از این فرصت ارزیابی آثارتان استفاده کنید حتی اگر کتاب شما رتبه نیاورد، اما فرم داوری را بگیرید تا ببینید ضعف کار شما کجاست. آیا مشکل محتوایی دارد یا نگارش، ویراستاری یا حتی ظاهر کتاب مشکل دارد به هر حال جلد کتاب ویترین آن است. نویسندگان و صاحبان آثار اگر از دبیرخانه فرم ارزیابی آثارشان را درخواست کنند حتما در اختیارشان قرار می‌گیرد. رسانه‌ها هم می‌توانند درباره شاخص‌های داوری به دبیرخانه جشنواره درخواست ارائه کنند تا فرم‌ها در اختیارشان قرار بگیرد.
*- همچنین در پایان این مصاحبه براساس رویکردهای حمایتی خانه کتاب و ادبیات ایران، درباره همکاری خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با دبیرخانه جشنواره شهید حاج قاسم سلیمانی به عنوان یکی از بازوهای رسانه‌ای این رویداد صحبت شد.
به هیچ وجه نمی‌توانیم صددرصد نفی کنیم در داوری اعمال سلیقه وجود ندارد؛ به هر حال داورها سلیقه‌هایی دارند امکان دارد یک داور بنا به سلیقه‌ای نسبت به یک کار علقه پیدا کند ولی این باید به حداقل برسد. همان طور که در بازی فوتبال اشتباهات داوری جزئی از بازی است اما با آمدن ویدیو چک این اشتباهات به حداقل رسیده است ما هم با استانداردهایی که تعریف می‌کنیم در تلاش هستیم تا اعمال سلیقه‌های شخصی به حداقل برسند. ولی ناگزیریم که بعضی از مسایل را بپذیریم و در همه جشنواره‌ها و جوایز این موضوع وجود دارد.
در مراوداتی که با نویسندگان و ناشران داشتیم گفتیم بیایید از این فرصت ارزیابی آثارتان استفاده کنید حتی اگر کتاب شما رتبه نیاورد، اما فرم داوری را بگیرید تا ببینید ضعف کار شما کجاست. آیا مشکل محتوایی دارد یا نگارش، ویراستاری یا حتی ظاهر کتاب مشکل دارد به هر حال جلد کتاب ویترین آن است. نویسندگان و صاحبان آثار اگر از دبیرخانه فرم ارزیابی آثارشان را درخواست کنند حتما در اختیارشان قرار می‌گیرد. رسانه‌ها هم می‌توانند درباره شاخص‌های داوری به دبیرخانه جشنواره درخواست ارائه کنند تا فرم‌ها در اختیارشان قرار بگیرد.
*- همچنین در پایان این مصاحبه براساس رویکردهای حمایتی خانه کتاب و ادبیات ایران، درباره همکاری خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با دبیرخانه جشنواره شهید حاج قاسم سلیمانی به عنوان یکی از بازوهای رسانه‌ای این رویداد صحبت شد.
نظر شما