به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جنگ تحمیلی با یک زیاده خواهی رژیم بعث و با حمله صدام به خاک ایران آغاز شد و با مقاومت مثال زدنی نیروهای ایرانی به پیش رفت. البته در این جنگ ایران متحمل هزینه‌های زیادی شد و نیروهای جوانی که می‌توانستند در ابتدای انقلاب در مشاغل مختلف منشا خدمت باشند را از دست داد اما رزمندگان مقابل صدام مقاومت کردند.
در این جنگ کشورهای خارجی دارای قدرت نیز آن‌طور که باید و شاید پشت سر ایران نایستادند. در مأموریت به خاویر پرز دکوئیار، دبیر کل وقت سازمان ملل برای معرفی طرف متجاوز جنگ او گفته بود می‌دانم هر تحقیق بی‌طرفانه‌ای انجام شود می‌دانم عراق متجاوز است. (لینک)

با وجود چنین فشارهایی و استهلاک قوا در رزمندگان بعد از هشت سال جنگیدن، سران حکومت جمهوری اسلامی ایران در 29 تیر سال 1367 بعد از یکسال از تصویب قطعنامه 598 آن را پذیرفتند. این قطعنامه که چهارمین قطعنامه ي دارای جنبه اجرایی از مجموعه ۱۷ قطعنامه سازمان ملل در طول هشت سال جنگ تحمیلی بود در مردادماه سال ۱۳۶۶ به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسید.

براساس مفاد قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد با پذیرش طرف‌های جنگ ایران و عراق، نزاع‌ها پایان می‌یافت و معاهده «الجزایر» مبنای عقب‌نشینی ارتش‌های دو کشور به پشت مرزهای خود تعیین می‌شد.

گفتنی است ایران در مرحله‌ای که رژیم عراق در حال پیشروی به درون خاک ایران بود، موافقت خود را با قطعنامه اعلام کرد. قطعنامه‌ای که به پایان جنگ می‌انجامید و نیروهای دو طرف را به پشت مرزهای قانونی و به رسمیت شناخته شده معاهده الجزایر می‌برد.

درباره تصویب قطعنامه 598 و پذیرش آن از سوی ایران که یکی از وقایع مهم در تاریخ کشور ایران است کتاب‌های متعددی به چاپ رسیده و راز آن تبیین شده است که خبرنگار ایبنا در ادامه به معرفی گزیده‌ای از این آثار پرداخته است.

 

دیپلماسی و قطعنامه 598
کتاب «دیپلماسی و قطعنامه 598» اثری به قلم ایرج همتی و داود صفایی فسخودی است. این کتاب اولین بار در سال 1394 توسط انتشارات پژوهش و نشر صفحه جدید منتشر شده است. در این اثر تلاش شده است از دیدگاه علمی، روند دیپلماسی ایران در جنگ با عراق تدوین شود.

این طرح به معنای نقد دیپلماسی نیست. برای نقد دیپلماسی علاوه بر بررسی همه عناصر دخیل در دیپلماسی باید به گفتمان انقلاب اسلامی و تفاوت آن با آنچه در ادبیات دانش سیاسی است، توجه شود. نقش وزارت امور خارجه به‌عنوان متولی رسمی و نقش اکبر هاشمی رفسنجانی به‌عنوان فرمانده جنگ در این کتاب پررنگ است و تحلیل دیپلماسی نیز بر پایه دانش سیاسی و روابط بین‌الملل صورت گرفته است. این کتاب شروعی است برای بررسی، تحلیل و نقد رفتار سیاسی جمهوری اسلامی ایران که همچنان جا دارد از جنبه‌های گسترده‌تری مورد بررسی قرار گیرد.

 

بسترهای پذیرش قطعنامه 598
کتاب «بسترهای پذیرش قطعنامه 598» اثری به قلم محمد مهدی بداروند است که انتشارات دانشگاه قم آن را در سال 83 روانه بازار نشر کرده است. در این کتاب 320 صفحه‌ای نویسنده درباره‌ی چگونگی دلایل پذیرش صلح از جانب ایران در جنگ تحمیلی ـ بر اساس قطعنامه‌ی ۵۹۸ ـ بحث کرده است. نويسنده در اين كتاب با توجه به اهميت پردازش و تحقيق پيرامون عوامل و دلايل پذيرش قطعنامه 598 توسط جمهوري اسلامي ايران در پايان جنگ هشت ساله و ضمن طرح و تبيين ريشه هاي صدور و پذيرش اين قطعنامه اهداف و اغراض ابر قدرت ها را در راه صدور آن عليه ايران اسلامي بررسي کرده است.

به نظر نويسنده صدور و قبول قطعنامه 598 آثار محسوس در ابعاد سياسي، فرهنگي و اقتصادي كشورمان گذاشت. از بعد نظامي نیز تاثير مستقيمي بر روند عمليات در جبهه هاي نبرد بر جاي گذاشت. به طوري كه عقب نشيني نيروهاي رزمنده اسلام را از بسياري از مناطق فتح شده در داخل خاك كشور عراق در بر داشت.

کتاب این مباحث را دربر دارد: عملکرد سازمان ملل در طول جنگ، بررسی قطعنامه ۵۹۸، موضع‌گیری‌های ایران و عراق در قبال قبول قطعنامه ۵۹۸، و حوادث پس از قبول قطعنامه.

 

علل پذیرش قطعنامه 598
کتاب «علل پذیرش قطعنامه 598» اثری به قلم رشید رکابیان و سمانه طهماسبی است. این کتاب در سال 1397 توسط انتشارات عصر جوان در 238 صفحه منتشر شد. این اثر در مورد جنگ تحمیلی و قطعنامه‌هایی که از طرف سازمان ملل برای توقف جنگ صادر شد صحبت می‌کند.

مؤلف با یک ساختارشکنی ابتدا مسئله پژوهش را به‌طورکلی بازنموده و روش تحقیق را برای خواننده بازگو کرده همچنین مؤلف با بیان تحقیقات خارجی که در مورد قطعنامه ۵۹۸ انجام‌شده؛ اثر را در قالب تحقیقی موضوعی برای خواننده ارائه می‌کند که یک فهرست منظم دارد و از تعریف قطعنامه آغاز و نظریه‌های مختلف را در مورد این قطعنامه بیان کرده است. نویسندگان اثر با بیان نقش سازمان ملل در جنگ عراق علیه ایران و قطعنامه‌های صادرشده طی جنگ و تحلیل و بررسی قطعنامه‌ها ویژگی‌ها و شرایط صدور، وجوه افتراق و اشتراک این قطعنامه را بیان کرده و با بیان اهداف شورای امنیت از صدور این قطعنامه نقاط ضعف و قوت این قطعنامه را بازگو کرده‌اند در پایان کتاب به‌طور مفصل در مورد دلایل پذیرش قطعنامه از طرف ایران و تأثیرات پذیرش قطعنامه بحث شده است.

 

ناگفته‌های دبیر کل سازمان ملل
کتاب «ناگفته‌های دبیر کل سازمان ملل از جنگ ایران و عراق و پیمان پذیرش قطعنامه 598» اثری است که در قالب گردآوری تدوین شده است. این کتاب توسط محمد امین پور رکنی آماده شده و نشر خالدین آن را در 192 صفحه روانه بازار نشر کرده است.

این اثر یکی از جدیدترین کتاب‌ها با موضوع قطعنامه 598 است که در بهار سال 1400 منتشر شده است. کتاب شامل یک پیشگفتار و فصل‌هایی درباره قطعنامه‌های چهار صد و هفتاد و نه، پانصد و چهار ده، پانصد و بیست و دو، پانصد و چهل، پانصد و هشتاد و دو، پانصد و هشتاد و هشت و همچنین قطعنامه 598 است.

علاوه بر این کتاب مباحثی درباره قطعنامه 620، اهداف عراق از تهاجم، جنگ کشتیرانی، پایان جنگ، آرشیو محرمانه دولت آمریکا و غیبت غرامت در قطعنامه را نیز شامل می‌شود.

 

ناگفته‌های قطعنامه 598 شورای امنیت
کتاب «ناگفته‌های قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد در جنگ تحمیلی» اثری به قلم مجتبی و محمد رضا نیک رهی است که توسط انتشارات آتشبار وابسته به سازمان حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس (معاونت فرهنگی و هنری ستاد مشترک ارتش ج.ا.ا) در سال 1397 منتشر شده است. در این کتاب 308 صفحه‌ای سعی بر آن است تا با بررسی اوضاع کشور در سال ۱۳۶۷ ابعاد مختلف قطعنامه ۵۹۸ مورد کنکاش قرار گیرد.

 

جنگ تحمیلی از شروع تا پذیرش قطعنامه 598
کتاب «جنگ تحمیلی از شروع تا پذیرش قطعنامه 598» یک اثر از مجموعه تاریخ انقلاب اسلامی موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت است و در این کتاب پنجمین جلد از این مجموعه است. این کتاب در سال 1399 به چاپ سوم رسید.

 

جام زهر
کتاب «جام زهر: قبول قطعنامه 598» از سوی نشر معارف وابسته به نهاد نمایندگی مقام رهبری در دانشگاه‌ها چاپ شده است و در واقع برگرفته از پیام امام خمینی (ره) به ملت ایران در سالگرد کشتار خونین مکه در تاریخ 29 تیر سال 1367 است. این کتاب 48 صفحه‌ای در سال 1391 منتشر شد.

 

جنگ و صلح
کتاب «جنگ و صلح» شامل روایتی از سال‌های قبل و بعد از پذیرش قطعنامه 598 است که توسط سید محمد مهدی دزفولی به رشته تحریر درآمده است و انتشارات یارمند آن را در 318 صفحه روانه بازار نشر کرده است.

از آنجایی که همواره در طی سال‌های پس از پایان جنگ ایران و عراق، نوع پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران و شرایط پایانی جنگ، از مباحث جنجالی و مورد مناقشه بوده است. این که چرا ایران پس از فتح خرمشهر جنگ را تمام نکرد، چرا پس از توازن در جنگ میان ایران و عراق در سال‌های ۶۴ و ۶۵ مذاکره برای پایان جنگ انجام نشد، از جمله سؤال‌های مهم و کلیدی است که در اثر حاضر در مصاحبه با کارشناسان به آن پرداخته شده است. همچنین به دلیل اهمیت این نوع پذیرش قطعنامه و پارادایم فکری جدیدی که در کشور پس از پذیرش قطع‌نامه ایجاد شد، به سال‌های جنگ در دولت سازندگی نیز پرداخته شده است. اثر حاضر از مقطع جنگ ایران و عراق در سال ۵۹ تا پایان جنگ در سال ۶۷ را شامل می‌شود و همچنین درباره دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی بعد از جنگ تا قبل از روی کار آمدن دولت اصلاحات در سال 76 نیز می‌پردازد.

 

بایدها و نبایدهای پذیرش قطعنامه 598 در یکصد پرسش و پاسخ
کتاب «بایدهای و نبایدهای پذیرش قطعنامه 598 در یکصد پرسش و پاسخ» اثری به قلم بهادر خسروانیان است که توسط نشر فرهنگستان ادب در 124 صفحه در ابتدای امسال منتشر شد. عناوین این کتاب علاوه بر یک سرمقاله شامل مسائل مربوط به اواخر جنگ و قطعنامه 598 و پذیرش آن توسط ج.ا.ا در تیرماه سال 1367 و پیام امام (ره) در 25 تیر همان سال و متن کاملی از قطعنامه 598 است. در پایان کتاب علاوه بر فهرست منابع و مآخذ، تصاویری مرتبط نیز گنجانده شده است.

 

جنگ تحمیلی و قطعنامه 598
کتاب «جنگ تحمیلی و قطعنامه 598: با تاکید بر رفتار شناسی امام خمینی (ره)» اثری به قلم افشین ترکارانی است. این کتاب توسط انتشارات «اردی بهشت جانان» در سال 1393 منتشر شد.

این کتاب 128 صفحه‌ای به بررسی و پژوهش درزمینة رفتارشناسی امام خمینی (ره) پرداخته است. در بخش اول جنگ تحمیلی علیه ایران را از آغاز تا پایان به‌اجمال مرور کرده و سپس به رفتارشناسی امام خمینی (ره) درباره مقاطع حساس و سرنوشت‌ساز آن می‌پردازد. در بخش دوم به بررسی رفتارشناسی امام در باب قطعنامه ۵۹۸ پرداخته و دیدگاه‌ها، نظرات، برخوردها و عکس‌العمل‌های او را در این مورد، از همان زمان تصویب تا مرحله پذیرش قطعنامه و حتی مرحله بعدازآن مورد مداقه و بررسی قرار خواهد داد. در پایان نیز مؤلف نتیجه می‌گیرد که پذیرش قطعنامه توسط امام به معنای اتمام مسئله جنگ نبوده بلکه وی با این کار تاکتیک نبرد حق و باطل را عوض کرده است.

 

استراتژی جنگ و رفتار سیاست خارجی روایت قطعنامه 598
کتاب «استراتژی جنگ و رفتار سیاست خاجری و روایت قطعنامه 598» اثری است که به دفاع مقدس و دستاوردهای آن اشاره دارد. این اثر 308 صفحه‌ای هم یکی از آثار جدید درباره قطعنامه است که در سال 1400 منتشر شد.

محمد امین پور رکنی گردآورنده این اثر تلاش کرده در کتاب خود در سه فصل استراتژی جنگ را تشریح و تبیین کند. در فصل اول استراتژی ایران در جنگ مطرح شده در فصل دوم کتاب سراغ روایتی از قطعنامه 598 رفته است و در فصل سوم دفاع مقدس و دستاوردهای آن مورد بحث قرار گرفته‌اند.

 

تصویب قطعنامه 598
کتاب «تصویب قطعنامه 598 زمینه‌های سیاسی و نظامی: 12 خرداد 1366 تا 29 تیر 1366» یک اثر از مجموعه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است. این کتاب به قلم علیرضا لطف الله زادگان گردآوری و تدوین شده و احمد نصرتی نیز زحمت ویراستاری آن را برعهده داشته است. این کتاب 836 صفحه‌ای با استفاده از منابع و اسناد مرکز یاد شده موضوع تصویب قطعنامه را تبیین کرده است.
 
*** مهم‌ترین کتاب‌هایی که درباره روزهای آخر جنگ تحميلي ارتش متجاوز صدام عليه ايران و پذیرش قطعنامه 598 منتشر شده‌اند، عبارتند از:

ـ بررسی حقوقی سیاسی تجاوز رژیم عراق به جمهوری اسلامی ایران‏ / اسماعیل منصوری لاریجانی / تابان.

ـ چرا جمهوری اسلامی ایران صلح تحمیلی را نمی‌پذیرد؟ / معاونت بین‏المللی سازمان تبلیغات اسلامی / بزرگداشت هفتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، ستاد / 1364.

ـ گذر از بحران 67 / دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، واحد تبلیغات و انتشارات‏ / 1368.

ـ مروری بر مهم‌ترین رخدادهای سیاسی دهه اخیر / تدوین دفتر سیاسی سپاه / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی / 1369.

ـ اسناد افتخار (نامه‏های مبادله شده بین رؤسای جمهوری ایران و عراق‏) / معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی / سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز چاپ و نشر / 1369.

ـ رویدادهای دهه 60 / سازمان عقیدتی سیاسی ارتش / 1370.

ـ روزهای آخر / احمد دهقان‏ / دفتر ادبیات و هنر مقاومت‏ / 1371.

ـ نقش سازمان ملل متحد در جنگ عراق و ایران‏ (همگامی امریکا و شوروی در ادامه جنگ‏) / منوچهر پارسادوست‏ / شرکت سهامی انتشار / 1371.

ـ شورای امنیت و جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران‏ (تا پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران‏) / عباس هدایتی خمینی / وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات‏ / 1374.

ــ واقعیت‌های اساسی درباره سازمان ملل متحد / مترجم قدرت‌الله معمارزاده / کتابسرا / 1374.

ـ بر شطی از حماسه و حضور / مجتبی سلطانی / مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی / 1375.

ـ تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی / علی‌اکبر ولایتی / دفتر نشر فرهنگ اسلامی / 1376.

ـ سازمان ملل متحد، ایران و عراق‏ / کامرون ر. هیوم؛ ترجمه هوشنگ راسخی عزمی ثابت‏ / وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات‏ / 1376.

ـ ابعاد حقوقی دورنمای صلح بین ایران و عراق‏ / سید علی‌اصغر کاظمی / دفتر نشر فرهنگ اسلامی / 1377.

ـ ندای ارجعی / حسینعلی محمدی/ کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان اصفهان ولشکر 14 امام حسین (ع) / 1377.

ـ ویرانی دروازه شرقی / وفیق السامرایی؛ ترجمه عدنان قارونی / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز فرهنگی، معاونت انتشارات، مدیریت امور کتاب‏ / 1377.

ـ روزها و رویدادها (جلد 2) / دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا و علی بری دیزجی / نشر رامین‏ / 1378.

ـ سیری در جنگ ایران و عراق‏ (جلد 5: پایان جنگ) /محمد درودیان‏ / مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ‏ / 1378.

ـ سیری در جنگ ایران و عراق‏ (جلد 6: آغاز تا پایان) / محمد درودیان‏ / مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ‏ / 1378.

ـ نظام امنیت جمعی سازمان ملل متحد و تجاوز رژیم عراق به جمهوری اسلامی ایران‏ / سیدقاسم زمانی و اسماعیل منصوری لاریجانی / بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس،مدیریت انتشارات و ادبیات‏ / 1378.

ـ به‌سوی صلح / خاویر پرزدکوئیار؛ ترجمه حمیدرضا زاهدی/ اطلاعات / 1379.

ـ تاریخ انقلاب، برای کودکان و نوجوانان‏ (کتاب 12: 1366 کرم ابریشم‏) / با اهتمام فرهاد حسن زاده‏ / نشر تاریخ و فرهنگ‏ / 1379.

ـ تاریخ انقلاب، برای کودکان و نوجوانان‏ (کتاب 13: 1367 ایرباس 300) / با اهتمام مناف یحیی پور / نشر تاریخ و فرهنگ‏ / 1379.

ـ حماسه دفاع مقدس، حماسه تکلیف‏ / تهیه و تدوین گروه تحقیق و تدوین دفتر سیاسی / ارتش جمهوری اسلامی، نیروی انتظامی، سازمان عقیدتی سیاسی، دفتر سیاسی / 1379.

ـ دفاع مشروع در حقوق بین الملل‏ (با توجه به جنگ ایران و عراق‏) / فریده محمدعلی‌پور / وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات‏ / 1379.

ـ ایران و حقوق بین‏الملل‏ / اصغر جعفری ولدانی و نیلوفر حق‏شناس کاشانی / پازینه‏ / 1380.

ـ تاریخ دفاع مقدس‏ / اسماعیل منصوری لاریجانی / بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس و اسلیمی / 1380.

ـ تجاوز عراق، خیانت خودی، حمایت بیگانه‏ / هوشنگ طالع‏ / نشر سمرقند (لنگرود) / 1380.

ـ جنگ از نگاهی دیگر / محمدمهدی بهداروند و احمد سوداگر / مؤسسه فرهنگی خادم‏الرضا (ع) و بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس‏ / 1380.

ـ سیاست آمریکا در قبال ایران طی دوره جنگ تحمیلی / تهیه و تنظیم سیدمجتبی تهامی و گل‏محمد بهمنی / وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات‏ / 1380.

ـ کلید پرواز / محمد مهدی بهداروند / صبح میثاق (قم) / 1381.

ـ بایستی‌های هشت سال دفاع مقدس‏ / تدوین محمدمهدی بهداروند / صبح میثاق‏ / 1382.

ـ ضمانت اجرای صلح و امنیت بین‏المللی / محمدرضا باقرزاده‏ / موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) (قم) / 1382.

ـ غلبه بر دشمن (درآمدی بر هشت سال جنگ تحمیلی) / گردآورنده سید مسعود جزایری / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اداره روابط عمومی و انتشارات‏ / 1382.

ـ بسترهای پذیرش قطعنامه 598 / محمدمهدی بهداروند / دانشگاه قم‏ / 1383.

ـ دفاع مشروع براساس منشور ملل متحد (با تاکید بر جنگ عراق علیه ایران‏) / فریده محمدعلی پورشیرمحله‏ / فرهنگ گستر / 1383.

ـ کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس‏ / تهیه و تنظیم ابوالقاسم حبیبی / سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اداره روابط عمومی و انتشارات‏ / 1383.

ـ ما و عراق / منوچهر پارسادوست / شرکت سهامی انتشار / 1385.

ـ سیره عملی امام خمینی(س) در اداره امور کشور (1357 ـ 1368)/ فرهاد درویشی / موسسه چاپ و نشر عروج / 1385.

ـ حماسه ایران تاریخ هشت سال دفاع مقدس / فرهاد حسن‌زاده و ... / نشر لک‌لک / 1386.

ـ جنگ ایران و عراق (پرسش‌ها و پاسخ‌ها) / فرهاد درویشی / مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ / 1386.

ـ روزشمار جنگ ایران و عراق (کتاب 49: تصویب قطعنامه 598 زمینه‌های سیاسی و نظامی 12 خرداد 1366 تا 29 تیر 1366) / علیرضا لطف‌الله زادگان / مرکز اسناد دفاع مقدس (مركز مطالعات و تحقيقات جنگ) / 1387.

ـ مردی شبیه خود (نگاهی به زندگی و مبارزات حضرت امام خمینی(ره)) / مصطفی قلی‌زاده علیار / موسسه چاپ و نشر عروج / 1387.

ـ هاشمی بدون روتوش (پنج سال گفت‌وگو با هاشمی رفسنجانی) / صادق زیباکلام و فرشته‌سادات اتفاق‌فر / انتشارات روزنه / 1387.