به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، پرده‌خوانی برآمده از نقالی و نقالی نیز برگرفته از «قوالی»* است. نقالی هنر بداهه‌خوانی و کلام است و قوالی هنر بهره‌مندی از کلام و موسیقی. شاید به جرات بتوان گفت که پرده‌خوانی کامل‌کننده این دو هنر و یکی از اولین شکل‌های هنر چند رسانه‌ای است.
هنر چند رسانه‌ای بهره‌مندی از منابع مهم رسانه مانند فیلم، عکس، نقاشی، صدا و متن برای انتقال یک پیام مهم به مخاطب است. در پرده‌خوانی استفاده توامان پرده نقاشی همراه با تکنیک‌های ارتباطی از قبیل لحن، حرکات معنادار دست و بدن، گفتار و گاهی موسیقی شکل منحصر به فردی از هنر چند رسانه‌ای را به نمایش می‌گذارد.
بی‌شک پرده‌خوانی تاثیر شگفت‌انگیزی بر ادبیات شفاهی ایران گذاشته است. این هنر نقش برجسته‌ای در حفظ، بسط و ارتقای فرهنگ شفاهی و ادبیات عامه ایران زمین ایفا کرده است. این هنر از دوران اوجش- عصر صفوی - تا به امروز فراز و نشیب‌های بیشماری داشته و اگر چه در دوران پادشاهان صفوی با پرده‌خوانی مذهبی آغاز شد، اما در زمان‌های مختلف عناصر ملی و روایات عاشقانه پرده‌خوانی را متحول و آن را گسترش داد.
عمده‌ترین عناصر مذهبی در پرده‌خوانی روایت‌هایی نظیر غدیرخم، واقعه عاشورا و برخی قصص قرآنی بود که البته در شکل‌های مختلفی همچون روضه‌خوانی، حمله‌خوانی، صورت‌خوانی، مناقب‌خوانی و فضایل‌خوانی** به اجرا در می‌آمد. در روایات عاشقانه نیز از اسکندرنامه و منظومه‌های عاشقانه بهره می‌بردند.
نقوش پرده‌ها معمولا عامیانه و مبتنی بر تخیلات نقاش بودند. این نقاشی‌ها بازگوکننده داستان نقال و دو شکل ارتباطی را دربرداشتند. این نقوش گاهی تزیینی به شمار می‌رفت. در این حالت نقال از نقوش صرفا به منظور جلب توجه استفاده می‌کرد و نقاشی ارتباط چندانی با داستان نداشت. در حالت دوم این نقوش به داستان مرتبط بوده و نقال برای بازگویی داستان نقاشی‌ها را دنبال می‌کرد. اوج هنر این نقوش عهد قاجار و نقاشی قهوه‌خانه‌هاست.
استفاده از عناصر رسانه‌ای به صورت همزمان نظیر اجرا، تصویر و موسیقی و نقش مخاطب از اجرا و اثری که اجرا بر مخاطب می‌گذارد؛ پرده‌خوانی را در زمره یکی از بی‌نظیرترین هنرهای نمایشی سنتی درآورده است. زمینه‌ها و درونمایه‌های فوق‌العاده‌ای در بکارگیری خلاقیت، تخیل و جلوه‌های تصویری در پرده‌خوانی وجود دارد که عاملی اثرگذار در خلق لحظات عاطفی و دراماتیک محسوب می‌شود. به طور کلی در پرده‌خوانی مذهب، اسطوره، نمایش‌های بومی، آیینی و ادبیات مذهبی و حماسی در شکل شعر و داستان با نمادهای دینی و حماسی در هم می‌آمیزند تا با عبور از ذهن خلاق هنرمند، نمایشی بی بدیل را خلق کنند. از این‌رو پرده‌خوانی می‌تواند جلوه‌ای کاملا متفاوت از هنرهای چند رسانه‌ای را به نمایش گذارده و سبب انتقال بیشتر مفاهیم پیچیده در قالبی ساده و در عین حال اثرگذار شود.
موسسه فرهنگی اطلس پیدایش در ادامه برنامه‌های فرهنگی و مسئولیت اجتماعی با اجرای پروژه «پدیدآورندگان» گامی بزرگ برای اعتلای فعالیت‌های فرهنگی خود برداشته است. در پدیدآورندگان اجرای برنامه نقالی با حضور نقالان برجسته و به صورت کاملا حرفه‌ای در نظر گرفته شده است. این برنامه در مهرماه با اطلاع قبلی برگزار خواهد شد.
*قوالی، نقل داستان همراه با آواز و موسیقی بود. تلفیق موسیقی و کلام که در پیش از اسلام در ایران بین عامه مردم رواج داشت.
**روضه‌خوانی، حمله‌خوانی، صورت‌خوانی، مناقب‌خوانی و فضایل‌خوانی اشکال مختلف نقالی مذهبی در عصر صفویه و قاجار بود که در مدح و ستایش ائمه اطهار و روایات مذهبی به کار گرفته می‌شد.
سه‌شنبه ۱۱ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۰:۴۹
نظر شما