به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سعیده اصلاحی، شاعر و نویسنده کودک و نوجوان است که از آثار وی می‌توان به «مال تو نیست، پس بدمش!»، «فقط به یک اشاره»، «گل درخشان» و «سوپ بدمزه» اشاره کرد؛ با وی درباره ادبیات عاشورایی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
درباره شرح همه وقایع عاشورا برای رده سنی کودک‌و‌نوجوان دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد؛ نظر شما درباره انتشار این وقایع چیست؟
پرداختن به وقایع کربلا و نهضت عاشورا برای کودکان‌و‌نوجوانان، باید بسیار گسترده‌تر از شرح وقایع یک روز باشد. شایسته است که هنرمندان، اوضاع زمانه را به شکل یک روایت تاریخی در قالب نظم یا نثر به این گروه از مخاطبین ارائه کنند. در این میان بهره گرفتن از ظرفیت شعر و بیان استعاری و غیر‌مستقیم حقایق می‌تواند راهگشا باشد؛ اما باید هوشیار بود که بیان و نتیجه به شعار و شعار‌زدگی نرسد یا تکرار حرف دیگران نباشد که در این‌صورت، هدف و مقصود کمرنگ و کم‌تاثیر خواهد شد.
یک شاعر کودک‌و‌نوجوان با بیان وقایع عاشورا چه هدفی را در الگوی تربیتی و اخلاقی بچه‌ها دنبال می‌کند؟
عاشورا یک شیوه زندگی است که بسیاری از الگوهای رفتاری نظیر توکل عملی به عنایت خداوند و حس حضور او در سخت‌ترین لحظات، استقامت در برابر مشکلات، ایستادگی در برابر ظلم و سخنان نادرست، رعایت ادب و احترام نسبت به بزرگ‌ترها در تمام شرایط، مهرورزی و فداکاری، مسولیت‌پذیری و از خودگذشتگی و ایثار را در آن می‌توان یافت؛ بنابراین یک شاعر عاشورایی با علم به اینکه زبان شعر، تاثیرگذار و متحول‌کننده است می‌تواند برای پرورش دادن نسلی آزاده و آزادی‌خواه، تلاش کند.
برخی معتقدند که برای کودک‌و‌نوجوان به جای پرداختن به اصل واقعه که ممکن است با صحنه‌هایی غمبار همراه باشد در خلق آثار ادبی به دنبال روایت سایر مقاطع تاریخی باشیم، نظر شما چیست؟
با نگاهی به اسناد تاریخی می‌بینیم که از روزگاران دور تا به امروز، انسان‌های ستمگر برای رسیدن به اهداف ظالمانه خود از هیچ جنایت و خباثتی واهمه نداشته‌اند. در روز عاشورا هم که صحنه مبارزه خوبی‌ها و بدی‌ها است، همه حاضران، شاهد تلخ‌ترین و ظالمانه‌ترین رفتارها بودند که در مقاتل و کتاب‌های عاشورایی به اشکال مختلف و برای همه گروه‌های سنی بیان شدند و انزجار و نفرت از ظلم را در ذهن شنوندگان پررنگ‌تر کردند؛ اما به عقیده من از این پس برای کودکان‌و‌نوجوانان باید به هدف مبارزه و ایستادگی و فداکاری امام حسین (ع) و یارانش بیشتر پرداخته شود تا عشق به ولایت و دین‌مداری و انسانیت، مثل رایحه گل‌محمدی در جهان بپیچد و خوبی‌ها انتشار یابند و نهضت عاشورا به ثمر بنشیند.
تصویرگری و چهره‌نگاری شخصیت‌های یک کتاب شعر از جمله بخش‌های جذاب کتاب‌های کودک‌و‌نوجوان است، در روایت عاشورا برای کودک‌و‌نوجوان در امر تصویر‌سازی و چهره‌نگاری باید چه اصولی را رعایت شود؟
تصویر، یکی از مهم‌ترین مولفه‌های کتاب کودک است که باید مکمل متن باشد و جذابیت آن را بیشتر کند.
تصویرگری کتاب‌های عاشورایی با توجه به قداست و معنویت نهضت عاشورا و حضور گرانقدر امام حسین (ع) و خانواده و یارانشان، از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و باید با ظرافتی هوشیارانه ارائه شود. این تصاویر باید درخشان و مشخص باشند و به انتقال مفاهیم و شرح رویدادها کمک کنند؛ چراکه با زبان تصویر می‌توان ذهن حساس کودکان‌و‌نوجوانان را کنجکاوتر کرد و آنها را به سمت اهداف و نکات نهفته در هر تصویر سوق داد.
ارتباط گرفتن با کودکان یا بزرگسالان کار راحت‌تری است؛ اما نوشتن برای نوجوانان کار بسیار سختی است و مانند حرکت بر روی لبه تیغ است چگونه با نوجوانان ارتباط برقرار می‌کنید و برای آنها می‌نویسید؟
نوجوانی مرز بین کودکی و جوانی است با ویژگی‌هایی خاص و منحصر به‌فرد. نوجوانی، دنیایی از احساسات رنگارنگ و افکار هیجانی است؛ مثل مسافرت با قایق در اقیانوس. نوجوان دوست دارد برای هر چیز غریبی، اسمی انتخاب کند و معنایی به آن بدهد و به کمک آن یک قدم به جلو بردارد. من با یک دنیا عشق برای نوجوانان می‌نویسم تا به آنان لذت بردن از نوجوانی، اهمیت یادگیری، بزرگ شدن و بزرگ اندیشیدن را بیاموزم.
با توجه به تغییرات نسلی کودکان‌و‌نوجوانان امروزی تا چه میزان متخصصان این حوزه در تولید محتوا به این مسئله توجه دارند؟
امروزه با توجه به میزان افزایش متدها و تغییر شیوه‌ها و ابزارهای یادگیری، تولید محتوا برای کودکان‌و‌نوجوانان کار بسیار حساس و دشواری است؛ اما نمی‌توان نقش فناوری را در تولید محتوا نادیده گرفت. چه تالیف و چه تولید محتوای دیجیتال و الکترونیک باید بسیار دقیق صورت بگیرد تا مخاطب بتواند همه مطالب را به راحتی درک و دریافت کند. تهیه‌کنندگان محتواهای متعدد باید به تفاوت آموزش سنتی و مدرن، دقت و اشراف کافی داشته باشند و با مبانی تولید محتوا و مزایا و محدودیت‌های آن کاملا آشنا باشند. آشنایی کامل با روانشناسی کودک‌و‌نوجوان و در نظر گرفتن ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی آنان، ابزار شناسی، ایده‌پردازی، برنامه‌ریزی و اجرا از مهم‌ترین نکات در تولید محتوا محسوب می‌شود.
در نگاه شما ادبیات کودک‌و‌نوجوان در جهان امروز به چه تغییراتی نیاز داشته و نقش شاعران ما در این امر چیست؟
سه رکن اصلی ادبیات کودک، عبارتند از نویسنده، متن و مخاطب. مخاطب، عنصر اصلی این مثلث محسوب می‌شود و متن و نویسنده به موازات هم حرکت می‌کنند. از قرن ۲٠ که آن را قرن کودکان نامیدند، ادبیات کودک‌و‌نوجوان در زمینه‌های مختلف به شکل خارق‌العاده‌ای شکوفا شد. مثل تاسیس رشته‌های دانشگاهی ادبیات کودک‌و نوجوان در دانشگاه‌های معتبر دنیا، انتشار کتاب‌های متعدد درباره نظریات ادبیات کودک و توجه ویژه به تصویرگری برای کودکان. حال بر عهده ما شاعران و نویسندگان است که با ارائه آثاری با درون‌مایه کودکانه و ماندگار که جنبه علمی و خلاقانه داشته و از ارزش هنری بالایی برخوردار است، مخاطبین را فعال کنیم تا بتوانند هویت مستقل و دنیای وسیع خود را بشناسند، شیوه صحیح زندگی را یاد بگیرند، به مطالعه کتاب‌های خوب علاقه‌مند شوند و با نسل‌های سرزمین‌های گوناگون ارتباط برقرار کنند.
سعیده اصلاحی در پایان دو رباعی عاشورایی در اختیار ایبنا قرار داده است که در ادامه می‌خوانید:
«اى کاش کسى معرکه را جمع کند
افسار سپاه سکه را جمع کند
يا چشم مرا بگيرد و جانم را
يا اين دل تکه تکه را جمع کند»
«اى فاصله با دلم کمى راه بيا
هى دور خودت نپيچ، همراه بيا
بگذار که دستم به ضريحش برسد
اى جاده نرو... بمان و کوتاه بيا»
سه‌شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۱:۵۱
نظر شما