در سی و دومین هفته از پویش مردمی «چهارشنبههای امام رضایی» کتاب زندگانی سیاسی هشتمین امام حضرت علیبن موسی الرضا را مرور میکنیم.
متن فشرده و ترجمه شده دستاورد تحقیقاتی نویسنده است که مدت سه سال رنج کاوش در آثار بیشمار را بر خود هموار کرد. وی، در پیشدرآمد کتاب، نخست با لحنی بسیار مخلصانه و احساسبرانگیز اثر خود را به پیشگاه امام زمان (ارواحنا له الفداء) تقدیم میکند؛ سپس از بسیاری مورخان و نویسندگان که به شرح زندگی امام رضا(ع) پرداختهاند گله میکند که چرا در پیرامون مساله مهمی همچون بیعت ولیعهدی امام(ع)، چندان که شایسته بود، قلم نزدهاند.
نویسنده در این کتاب معتقد است که حوادث گذشته تاریخی فقط داستانهایی نیستند که برای سرگرمی در کتابها نوشته شده باشند، بلکه این رویدادها میتوانند در جریانهای زندگی کنونی ما نیز شدیداً نقشآفرین باشند. تدوین تاریخ و نقد و بررسی مسائل تاریخی بیشتر به انگیزۀ بهرهبرداری از آنها در متن زندگی عینیِ خود ماست. باید احوال گذشتگان را دانست و شرایط روزگارشان را نیک دریافت تا از اوج و حضیضها و جزر و مدها بسی پند و شیوۀ عمل آموخت. پس رسالت و وظیفه تاریخ از این دیدگاه در بازگویی تاریخ ملتها خلاصه میشود، ولی نه به وجه مبتذل آن، بلکه بهصورت ادای یک امانت راستین که با دقت و موشکافی ویژه بحرانهای فکری و مادی و تحولات شرایط سیاسی و اجتماعی و دیگر مسائلی که بر ملتهای پیشین گذشته بر ما عرضه میشود. اگر زبان تاریخ از نقل این حکایات اَلکن بماند، اسطورهای بیخاصیت خواهد ماند و بهزودی ما را با فقد تاریخ خودمان مواجه خواهد ساخت.
مترجم این اثر در ابتدای این کتاب نوشته است تاریخ تنها آن نیست که بر تخت نشستن پادشاهان یا از شوکت فرو افتادن رژیمها را بیان کند، بلکه باید همچنین آیینهای باشد که اینگونه رویدادها را درست در ظروف واقعی خودشان به ما نشان دهد. برخی از مورخان نقش نقّال بزمافروز حکمرانان خود را بازی میکردند؛ چه، به خاطر خوشایند آنان همۀ وقایع را نمیگفتند یا برخی ناگفتنیها را بس گفتنی مینمودند؛ مثلاً چون رشته سخن به مجلس طرب و بزم میکشید، چنان با پیاله و جامهای نگارین آن را میآراستند که جنایتِ ناشی از این بزمها همه تحتالشعاع قرار میگرفت. سکوت یا عدم تعمق در علل و شوَندهای رویداد باز از قماش همینگونه خیانت تاریخی است.
بالطبع، این شیوهها ما را که پای سخن تاریخ نشستهایم از درک واقعیت خودِ رویداد محروم میسازد.
نظر شما