به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «بایندریان» نوشته مشترک عبدالرسول خیراندیش و مصطفی نامداری منفرد از سوی انتشارات آبادبوم به چاپ رسیده است.

سرفصل‌های کتاب در هفت فصل عبارتند از: «جغرافیای جزیره  آناتولی شرقی، خاستگاه بارانیان و بایندریان»، «اویماق نخستین بایندریان»، «ایل بایندریان در دوره احمدبیگ»، «اتحادیه ترکمانان آق‌قویلو»، «دوره حکمرانی جهانگیربیگ»، «عصر حسن پادشاه»، «جانشینان حسن پادشاه».

در تاریخ دودمانی ایران کمتر سلسله‌ای را می‌توان یافت که در مورد نام آن ابهامی وجود داشته باشد. به طور معمول نام موسسین یا جد اعلای آنها ماخذ نام و هم منشایی برای است نیز گاه ماخذ نام آن دانسته می‌شود، اما در مورد دو دولت قراقویونلو و آق قویونلو، متفاوت از دیگر سلسله‌های تاریخ ایران، نه منشا و نه نام آنها در روشنایی تاریخ قرار نگرفته است، زیرا پیش از این معلوم نشده بود که در کدام گذشته تاریخی و در کجا و به چه نامی می‌توان به جست‌وجو درباره آنها پرداخت. حتی نام‌های بارانی و بایندری نیز که در سابقه آنها به طور معمول و متداول سرنخی برای جستجو در اخبار به شمار می‌آید، سکوت منابع تاریخی درباره نام آنها حتی در همان زمانی که در اوج اقتدار و آوازه بوده‌اند شرایطی پیچیده را برای تاریخ‌نگاری پیش می‌آورد.

از این رو این پژوهش بر اساس تکوین و تحول نام‌هایی استوار شده است که خمول و شمول آنها به مانند پدیدار شدنشان به صورتی سیال میان واقعیت تاریخی و تفسیر تاریخ‌نگارانه در نوسان دیده می‌شوند. این پژوهش با توجه به چنین ابهامات و کاستی‌هایی با هدف روشن ساختن تاریخ ترکمانان سده نهم قمری/ پانزدهم میلادی بر مبنای منشا نام ترکمانان بارانی و بایندری که بعدها قراقویونلو و آق‌قویونلو خوانده شدند، نیز چگونگی تحول آنها و یافتن معنا و مفهومی دیگر و سرانجام تاریخ سیاسی آنها انجام شده و پس از سالیانی چند می‌تواند این نوید را داشته باشد که گام‌های موثری در این راه برداشته است. بدین منظور اساس این پژوهش را «نام‌شناسی» تشکیل می‌دهد. از آنجا که اختلاف نظر و ابهام در این باره وجود دارد و هم آنکه تحقیقات نام‌شناسانه در شکل توسعه یافته و روشمند درباره ابعاد و جوانبی از موضوع پژوهش است که آن را بسیار فراتر از یک تتبع ادبی و لغوی می‌سازد از این رو این نوشته کوشیده است در بردارنده تاریخ جامع برای بایندریان(آق قویونلوها) باشد. 

درباره نام دو سلسله ترکمان قراقویونلو و آق قویونلو در یک نگاه ساده این چنین گفته می‌شد که به ترتیب به معنای «گوسفند سیاه» و «گوسفند سفید» هستند. «قرا» به معنای سیاه، «آق» به معنای سفید و «قویون» به معنای گوسفند است. «لو» هم پیوند نسبت به شمار می‌آید. پس می‌توان نتیجه گرفت که این دو نام چنین معنا می‌دهد: «دارندگان گوسفند سیاه» و «دارندگان گوسفند سفید». در حالی که در واقع چنین نبوده است که گوسفندان یک طایفه سیاه باشد و طایفه دیگر سفید. در همان حال این نحوه نامگذاری امری غیرمعمول برای دو دولت قدرتمند و وسیع است. هر چند گوسفند ثروت قابل توجهی برای دامداران و بالتبع برای دولت‌های کوچرو به ارمغان می‌آورد، اما این معنا اشاره به چوپانی دارد نه سلطانی و بیشتر مکنت را می‌رساند تا قدرت. چنانکه دولت شبانکارگان نام خود را به خاطر پرورش اسب داشت که لازمه دولت و قدرت نظامی به شمار می‌آمد و هزار اسب (دارنده هزار اسب= دارنده اسب‌های بسیار) از نام‌های رایج آنها محسوب می‌شده است. هر چند داشتن گوسفند بسیار نشانه حشمت دانسته می‌شد، دولت‌ها نام خود را از آن نمی‌گرفتند. علاوه بر این رنگ‌های سفید و سیاه برای دولت و سیاست، هم معناهایی با دامنه‌ای پر نوسان داشته است.

در نیمه دوم سده نهم قمری/ نیمه دوم سده پانزدهم میلادی در نتیجه کشمکش میان دولت‌های محلی در آناتولی روابطی شکل گرفت که بارانیان (قراقویونلوها) و بایندریان (آق قویونلو) بخش بزرگی از میراث دوره فرمانروایی ایلخانان را در اختیار گرفتند. بایندریان که در بادی امر جامعه‌ای کوچرو با هدف تامین چراگاه شکل می‌داد به تدریج با حفظ پیوند و علایق اقتصادی با دیگر شهرها، فرمانروایان محلی، دولت‌ها و نیز تلاش برای دسترسی به رویاها در گام نخست از یک اویماق کوچک به ایل و سپس اتحادیه تبدیل شد. در گام دوم در ادامه این فرایند با از میان برداشتن اتحادیه رقیب (قراقویونلوها) سرانجام در قامت دولتی بزرگ درآمد که مبنای روابط بازرگانی سراسر فلات ایران را تحت تاثیر قرار داد، اما به زودی با از دست دادن درگاه‌های تجاری زوال یافت. در کتاب حاضر، فرایند توسعه و تحول بایندریان از یک دسته و گروه تا تشکیل اتحادیه، دولت و سپس عوامل زوال و چگونگی آن مورد مداقه قرار گرفته است.     

کتاب «بایندریان» اثر مشترک عبدالرسول خیراندیش و مصطفی نامداری‌منفرد در 526 صفحه و به بهای 150 هزار تومان از سوی انتشارات آبادبوم به چاپ رسیده است.