قدرت‌الله طاهری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به مناسبت هفتم مهرماه، روز بزرگداشت شمس بر تسلط شمس تبریزی به آیات کلام الله مجید تاکید کرد و توضیح داد: تفسير قرآن از بدو نزول آيات آغاز شد و با گسترش اسلام و افزايش تعداد مخاطبان و رشد آگاهی‌های دينی پيروان آن، وسعت و عمق بيشتری يافت؛ به طوری كه رويكردهای متفاوتی در تفسير قرآن شامل بررسی اختلاف قرائت‌ها، تفسير لغوی و نحوی، تاريخی، كلامی، سياسی و عرفانی در ميان مسلمانان به وجود آمد و مفسران اسلامی در هر يک از حوزه‌ها آثار ارزشمندی خلق كردند.
وی ادامه داد: تفسيرهای عارفانه نيز در كنار ساير تفاسير از قرون اوليه مورد اهتمام قرار گرفت و آثار مدونی در اين زمینه نگاشته شد و عارفانی نیز بودند كه به صورت پراكنده و در لابه‌لای آثار خويش بعضی از آيات قرآن را تفسير يا تاويل می‌کردند.
طاهری با تاکید بر اینکه شمس‌الدين محمد تبريزی در مقالات نظريه‌های جالب تفسيری و تأويل‌های بديعی از برخی آيات قرآن دارد، افزود: شمس تبريزی در تفسيرهای معدود خويش، با تجربه عارفانه شخصی آيات را تفسير و تأويل کرده است. شمس، هرچند نتوانسته است خود را يكسره از سيطره سنت تفسيرنويسی عرفانی قبل از خود خارج كند، تفسيرها و تأويل‌های بديع و تازه‌ای دارد.
وی با بیان اینکه شخصيت علمی و نظريه‌های ناب و بديع شمس تبريزی تحت‌تاثير شخصيت مولوی قرار گرفته، عنوان کرد: معلومات و تجارب عرفانی شمس در مقالات دارای انسجام منطقی نيست و در بادی امر هر خواننده كم حوصله‌ای را از خود می‌راند. اين اثر، مجموعه‌ای از سخنان شمس است كه به صورت شفاهی براي مستمعان بيان و به دست عده‌ای از همين شنوندگان كتابت شده و خود شمس علاقه‌ای به نوشتن اثری مكتوب نداشته است.
این استاد زبان و ادبیات فارسی با تاکید بر اینکه شيوه تفسيری شمس مبتنی بر تامل شخصی و ذهنيت عارفانه اوست كه به چاشنی ذوق و واژگان آيات و مدلول‌های استنباط هنر نيز آميخته شده، توضیح داد: شمس تبريزی در اثنای سخنان خويش اعم از مقالات و سخنان پراكنده در مجموع، 30 آيه از آيات قرآن كريم را تفسير كرده است. در پاره‌ای از اين تفسيرها تنها يک واژه تاويل شده مانند آيه بيست و نهم سوره فجر كه در آن جنت را به حقيقت خداوند تاويل کرده است.
وی افزود: قوله فادخلنی فی عبادی بعد از آن خود حاجت نیست الا تاکید وادخلنی جنتی یعنی حقیقتی. در تفسير بعضی از آيات نيز نكات تازه‌ای در باب قصص انبيا و اخبار پيشينيان بيان كرده است كه اگرچه ارتباط چندانی با دريافت‌های تفسيری ندارند، خالی از نگرش جديد به اين امور هم نيست.
طاهری معتقد است، شمس در تفسير قرآن دارای انديشه‌ای قابل توجه است و در معدود آياتی كه تفسير كرده اين رويكرد به خوبی نمايان است. وی در تفسيرهای خود توانسته است مستقل از تفاسيرعامه، به تفسيری بديع و تازه دست يابد.
پنجشنبه ۷ مهر ۱۴۰۱ - ۱۲:۴۵
نظر شما