به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ششمین برنامه عصرانه‌های علوم انسانی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم به بررسی اندیشه‌های دکتر موسی حقانی، رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر،محقق و نویسنده حوزه تاریخ معاصر ایران، اختصاص یافته است. این برنامه با سخنرانی دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دکتر محمدحسن رجبی دوانی، تاریخ‌نگار، محمدرضا ورزی، فیلم‌ساز و کارگردان و رضا قریبی، پژوهشگر تاریخ، محمد صادق ابوالحسن، پژوهشگر، جواد منصوری، پژوهشگر تاریخ با دبیری دکتر مالک شجاعی جوشقانی در تالار فارابی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار ‌شد.

محمدرضا ورزی در عصرانه بررسی اندیشه موسی حقانی گفت: تقریبا یک دهه هست که من با جناب حقانی آشنا شدم و بهتر است بگویم در محضرش تلمذ می‌کنم چون همکاری برای رابطه‌ای که بین ماست قدری کلمه بزرگی است. از طرفی درباره ارتباط ما باید بگویم اولویت اولش کاری نیست، شاید جالب باشد که بدانید در یک جاهایی ما اصحاب هنر قدری لوس هستیم و من در یک جاهایی که کم می‌آورم سراغ حقانی می‌روم و خودم را ویزیت می‌کنم؛ در واقع ایشان مرا ویزیت می‌کنند.  

او افزود: از آنجا که سخنرانان برنامه بیشتر ابعاد علمی شخصیت جناب حقانی را برشمردند، من قصد دارم در این بخش قدری خودمانی‌تر و به اصطلاح هنری‌تر صحبت کنم. شاید صحبت من بین گفت‌وگوهای علمی زنگ تفریحی به حساب بیاید. من با موسسه مطالعات تاریخ معاصر از طریق فصل‌نامه‌های تاریخ معاصر آشنا شدم. از جوانی فصل‌نامه‌ها را دنبال می‌کردم. کمی که جلوتر رفتم با اسامی دو بزرگوار «دو موسی» دکتر موسی نجفی و دکتر موسی حقانی آشنا شدم.

این فیلم‌ساز بیان کرد: پس از آن برای سریال «تبریز در مه» که مربوط به تاریخ جنگ‌های ایران و روسیه بود، ابتدا به محضر موسی نجفی رفتم و او به من توصیه کرد برای ساخت فیلم بهتر است از محضر موسی حقانی استفاده کنم. من گفتم از نزدیک شناختی ندارم و جناب نجفی با لطف بسیار مرا با جناب حقانی آشنا کرد. لذا باعث آشنایی ما موسی نجفی بود. در این آشنایی متوجه شدم که موسی حقانی به شدت جراح خوبی است. به عبارتی یک مطلب را تنها به صورت یک مطلب طرح نمی‌کرد، بلکه مطلب را جراحی، تحلیل و حتی تفهیم می‌کرد. برای همین من واقعا در پروژه تبریز در مه احساس کردم یک کار نمایشی تحقیقی انجام دادم؛ به معنای واقعی کلمه. نتیجه آن برای خودم خیلی مطلوب بود و جامعه نیز یک استقبال نسبی داشت.

محمدرضا ورزی گفت: پس از آن سریال «معمای شاه» در چهارهزار دقیقه تولید شد که بخشی از عصر پهلوی اول و عصر پهلوی دوم را در برمی‌گرفت. نتیجه دو سال تحقیق و نگارش بود که در خدمت جناب حقانی انجام شد. کاری که بسیار دشوار بود و برای من عوارض زیادی در برداشت. به طوری که مورد محبت و عنایت یکسری جریان‌ها قرار گرفتم. اما در تمام مدت کسی که مرا دلداری داد و محکم نگه داشت؛ بعد از فضل الهی، جناب حقانی بود. در بسیاری از اوقات با من حرف می‌زدند که مبادا کم بیاورم و عقب بنشینم.

او ادامه داد: یک نکته که درباره شخصیت جناب حقانی سراغ داشتم، تقوایی بود که در کار بروز می‌داد. این مورد نکته خیلی مهمی است. یادم هست در سریال معمای شاه علاوه بر اینکه سناریو را لطف می‌کرد و می‌خواند. در موقع تولید هم هر قسمتی که برای رفتن روی آنتن آماده می‌شد، قبل از پخش  هیئتی کار را بازبینی می‌کرد که در صدر هیئت جناب حقانی بود و در آنجا باز هم نکاتی را به من تذکر می‌داد. لذا اصلاحاتی صورت می‌گرفت. در واقع به دلیل این‌که قبلا سناریو را خوانده بود، در موقع آماده شدن هر قسمت با دقت نگاه می‌کرد و در برخی موارد بحث داشت.  

کارگردان سریال «معمای شاه» اظهار کرد: یک روز اتفاق جالبی افتاد. در صحنه‌ای حاجعلی رزم‌آرا که هنوز نخست‌وزیر نشده بود با اشرف پهلوی یک مراودات ریزی هم داشت. او به کاخ اشرف می‌رفت و در ملاقات خصوصی که با هم صحبت می‌کردند. در همان صحنه اشرف، از روی میزی که گیلاس نوشیدنی الکی قرار داشت، گیلاسی به رزم‌آرا تعارف کرد.

محمدرضا ورزی گفت: وقتی جناب حقانی این صحنه را دید، برآشفت و گفت این چه کاری بود؟ گفتم خب، اشرف به رزم‌آرا مشروب تعارف کرد. گفت: رزم‌آرا لب به مشروب نمی‌زد. درست است که او در قضیه نفت خیانت‌هایی داشت و عملکردش مشخص و روشن است اما ما به این دلیل که جمع‌بندی رزم‌آرا در تاریخ آدم مثبتی نیست نباید به نکاتی اشاره کنیم که درست نبوده است و فردا باید جوابگو باشیم.

تاکید بر روایات تاریخی آثار سعدی به کودکان
جواد منصوری در ادامه این برنامه با اشاره به آب و نان نداشتن کار در زمینه پژوهش‌های تاریخ گفت: یک اصطلاحی در منطق هست که می‌گوید مُعرف باید اجزایی از مَعرف باشد. بنابراین اجازه دهید درباره شخصیت حقانی صحبت نکنم و به کارهای‌شان بپردازیم. زیرا او تا به امروز کارهایی متعددی انجام داده که در این زمینه ما شاگرد او هستیم. به نظرم آنچه که حائز اهمیت است، امثال حقانی در سال‌های پس از انقلاب می‌توانست سراغ شغل‌های پر نان و آب‌تری برود و اسم و رسم بیشتری پیدا می‌کرد و شاید جلسات بزرگ‌تری از این در تجلیلش برگزار می‌شد. ‌

او افزود: به نظرم حقانی به دلیل داشتن بینش عمیق سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی که دارد، مسیر خدمتش به جامعه را از طریق تاریخ دید. این موضوع نکته قابل توجهی است. حالا باید دید چرا در کشور ما آن‌طور که باید و شاید به تاریخ کار نشده است یا اهمیتی قائل نشدند؟! علیرغم این‌که همه می‌دانند بخش عمده‌ای از قرآن بیانات تاریخی است. زیرا اگر قرار است آدمی انسان شود، باید مسیر تاریخ را بداند. هر چند باز کردن این موضوع بحث طولانی را می‌طلبد که من از آن گذر می‌کنم.

این پژوهشگر تاریخ عنوان کرد: اجمالا باید بگویم طی 10 سال گذشته من با جناب حقانی آشنایی و قدری هم همکاری در زمینه پژوهش‌های مختلف تاریخی داشتم؛ از او مطالب زیادی یاد گرفتم و هم از رفتارش استفاده کردم. به نظرم درباره بحث خدماتی که جناب حقانی در زمینه تاریخ انجام داده است باید تدابیری اندیشید که به محتوا تبدیل و ماندگار شود. به این صورت که کتاب‌های او را به صورت فیلم و رمان و ... دربیاوریم تا محتوای آن به جامعه منتقل شود. هر چند محمدرضا ورزی کارهایی در زمینه تاریخ انجام داده اما برای کارهای مورد علاقه خودش بوده و حقانی به او کمک کرده است. به نظرم اگر کتاب‌های حقانی به صورت فیلم در بیاید، می‌تواند خدمت مظاعفی به جامعه باشد.

جواد منصوری با طرح سوالاتی درباره غفلت از پرداختن به تاریخ در زمینه تولید محتوا به صورت فیلم و رمان گفت: نکته دیگری که نیاز به آن اشاره شود، علیرغم این همه تاکیدی که به اهمیت تاریخ و سازندگی آن در نسل‌های جامعه دارد، ما در این زمینه موفقیت چندانی نداشتیم! هر چند در میان زحماتی کشیده شده و سرمایه‌گذاری‌هایی انجام شده است، اما باید بررسی کنیم که چرا درباره تاریخ کاری کمی انجام شده و چرا همان کارهای کم تاثیر چندانی نداشته است؟ این در حالی است که در کشورهای غربی چنین نیست، حالا نه این‌که لزوما بخواهم از همه فعالیت‌های آنها در زمینه تاریخ تعریف و تمجید کنم اما غربی‌ها خیلی زیاد در رابطه با تاریخ سرمایه‌گذاری می‌کنند. به طوری‌که هنوز هم برای جنگ جهانی دوم فیلم تولید می‌کنند.

او ادامه داد: فیلم‌هایی که خیلی فاخرند و هزینه زیادی صرف تولید آنها شده است، حالا به دروغ یا راست آنها کاری ندارم، اما بالاخره از همین فیلم‌ها قهرمان‌های خودشان را درمی‌آورند و دیدگاه خودشان را ترویج می‌کنند. بنابراین به نظرم نیاز است ما هم در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های خودمان را انجام بدهیم و واقعا اعتماد داشته باشیم به اهمیت تاریخ و سازندگی آن. چون اغراق نیست که امروز نسل جوان ما نمی‌داند چه خبر بوده و چه شد؟ چرا و چگونه انقلاب شد و الی آخر...

این تاریخ‌نگار عنوان کرد: سعدی می‌گوید آن کسی که تاریخ نمی‌داند در حقیقت چیزی نمی‌داند. نکته جالبی است و خاطرم هست که حضرت امام خمینی(ره) در یکی از صحبت‌های‌شان فرمودند: حتما نکات تاریخی کتاب‌های سعدی را به بچه‌ها یاد بدهید. در واقع امام با این صحبت خواستند اهمیت تاریخ را یادآوری کنند.

در این باره بیشتر بخوانید: