به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در بوشهر، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان بوشهر به سهم خود تلاش کرده در نهادینه کردن فرهنگ کتاب و کتابخوانی در میان کودکان و نوجوانان بوشهری نقش موثری را بازی کند تا بتواند نسلی مستقل، صاحب‌اندیشه، مسئولیت‌پذیر، آینده‌نگر، خلاق و... پرورش دهد. این اداره‌کل تمام فعالیت‌های خود را بر محور کتاب در طول سال برگزار می‌کند و کوشیده تا کتابخانه‌هایش به محلی برای استعدادیابی و پرورش خلاقیت در میان کودکان بوشهری تبدیل شود. در حال حاضر، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر، 20 کتابخانه ثابت، دو کتابخانه سیار و یک کتابخانه پستی دارد.
این آمار نشان می‌دهد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای همه‌گیر شدن خدمات و فعالیت‌های خود در این استان به توسعه ساختارهای فرهنگی هنری نیاز دارد تا بتواند موثرتر از پیش به فعالیت بپردازد. افزون بر این، این نهاد بهمنظور پویایی جامعه فرهنگی متبوع خود، می‌تواند نویسندگان خلاق و آشنا به نیازها و رویاهای کودکان جنوبی را در انتشار آثارشان در انتشارات کانون پرورش فکری حمایت کند؛ چراکه این نویسندگان، دنیای کودکان این منطقه را که از همان دوران ابتدایی زندگی با فقر و محرومیت مواجه می‌شوند، عمیق‌تر درک می‌کنند، از همین‌‌رو، می‌توانند از دل زندگی این کودکان داستان‌های شگفت‌انگیزی را خلق کنند.
سمیه رسولی، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر در یکی دو سال اخیر قدم‌هایی را برای انتشار کتاب نویسندگان و شاعران جنوبی در انتشارات کانون پرورش فکری برداشته که باید دید این پیگیری‌ها چقدر به نتیجه می‌رسد. با توجه به اینکه در آستانه هفته کتاب و کتابخوانی قرار داریم، با مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر درباره چگونگی انتشار آثار نویسندگان بومی در انتشارت کانون و برخی از چالش‌های حوزه کتاب در استان به‌گفت‌وگو نشستیم.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از معتبرترین ناشران حوزه کودک و نوجوان در کشور شناخته می‌شود، به‌طور طبیعی نویسندگان استانی خواهان همکاری با این نشر هستند، زمینه همکاری نویسندگان بوشهری با این نشر چقدر فراهم شده است؟
نشر کانون پرورش فکری، یکی از برندهای انتشارات در حوزه کودک و نوجوان، است که چهار دهه از عمر فعالیتش می‌گذرد و در این چهار دهه فعالیت، بیش از ۱۶۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده است؛ البته تنها به انتشار کتاب‌های ساده به زبان فارسی اکتفا نکرده؛ بلکه نشر کانون پرورش فکری آثاری به زبان‌های دیگر مثل انگلیسی، عربی، کردی، ترکی را هم برای کودکان دوزبانه در کارنامه خود دارد.
انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان حتی کودکان نابینا را هم از نظر دور نگذاشته و با چاپ کتاب به خط بریل و تولید کتاب‌های صوتی، حضور کودکان با نیازهای ویژه را در جامعه پاس داشته است.
کیفیت این کتاب‌ها به‌صورتی است که بارها و بارها جوایز ویژه ملی و بین‌المللی را از آن خود کرده‌اند. همه اینها را بیان کردم که بگویم کار انتشارات در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به قوت و قدرت و با حساسیت پیگیری می‌شود تا کتابی که به دست کودکان و نوجوانان کشورمان می‌رسد با کیفیت و دارای محتوای خوب باشد. بهمنظور تمرکز بر همین کیفیت که از آن صحبت شد و یکدست بودن آثار تولیدی، مقوله بررسی، انتخاب، انتشار، پخش و... به صورت متمرکز در اداره‌کل انتشارات از مجموعه معاونت تولید در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشور انجام می‌شود.
حالا این سوال مطرح می‌شود که نقش استان‌ها در این فرایند چیست؟ پاسخ این است هر شاعر، نویسنده یا محققی که در استان‌ها اثری تولید کرده باشد و تمایل داشته باشد که از سوی انتشارات کانون پرورش فکری حمایت می‌شود؛ اثر خود را به اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان محل زندگی‌اش تحویل می‌دهد که با ارسال اثر به اداره کل انتشارات، موضوع در ستاد پیگیری می‌شود و نتیجه پس از بررسی به اطلاع صاحب اثر می‌رسد.
آیا در دوران مدیریت‌تان برای چاپ آثار نویسندگان بوشهری در انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیش‌قدم هم شده‌اید؟
بله، در چند سال اخیر چندین اثر از نویسندگان بوشهری که ساکن شهرستان‌های مختلف بوده‌اند و تمایل به چاپ اثرشان به‌همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان داشتند، به تهران ارسال شده و از همین‌جا اعلام می‌کنم، اگر شخصی از نویسندگان بوشهری تمایل به این کار دارد، برای خدمت‌رسانی آماده‌ایم.
غیر از انتشار آثار مفید و پرمحتوا و ترویج فرهنگ کتابخوانی میان کودکان و نوجوانان، کانون وظیفه مهم دیگری هم عهده‌دار است که آموزش است؛ چقدر تلاش کردید تا آموزش‌هایتان به‌روز باشد و متناسب با روحیه و نیاز کودک جامعه مدرن امروزی؟!
قطعا همه مراکز آموزشی و تربیتی از جمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حوزه تربیتی همواره براساس دانش روز و نگرش مدرن پیش رفته و پیش می‌روند که نمونه این آموزش‌ها را در دوران کرونا داشتیم؛ زمانی که به‌دلیل شیوع کرونا با توجه به بیم بیماری، بچه‌ها نمی‌توانستند در مراکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان حضور پیدا کنند، کانون با تغییر شیوه آموزش حضوری به غیر‌حضوری و استفاده از فناوری روز و بهره بردن از فضای مجازی، کارگاه‌های خود را برگزار کرد و بچه‌ها را در وحشت فراگیر آن روزها تنها نگذاشت؛ اما درباره کارگاه‌های حضوری باید اشاره کنم برگزاری کارگاهها در کانون پرورش فکری مبتنی بر روانشناسی کودک شکل گرفته، حتی در نحوه چیدمان میز و صندلی‌ها و نشستن بچه‌ها در کنار یکدیگر.
این آمار نشان می‌دهد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای همه‌گیر شدن خدمات و فعالیت‌های خود در این استان به توسعه ساختارهای فرهنگی هنری نیاز دارد تا بتواند موثرتر از پیش به فعالیت بپردازد. افزون بر این، این نهاد بهمنظور پویایی جامعه فرهنگی متبوع خود، می‌تواند نویسندگان خلاق و آشنا به نیازها و رویاهای کودکان جنوبی را در انتشار آثارشان در انتشارات کانون پرورش فکری حمایت کند؛ چراکه این نویسندگان، دنیای کودکان این منطقه را که از همان دوران ابتدایی زندگی با فقر و محرومیت مواجه می‌شوند، عمیق‌تر درک می‌کنند، از همین‌‌رو، می‌توانند از دل زندگی این کودکان داستان‌های شگفت‌انگیزی را خلق کنند.
سمیه رسولی، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر در یکی دو سال اخیر قدم‌هایی را برای انتشار کتاب نویسندگان و شاعران جنوبی در انتشارات کانون پرورش فکری برداشته که باید دید این پیگیری‌ها چقدر به نتیجه می‌رسد. با توجه به اینکه در آستانه هفته کتاب و کتابخوانی قرار داریم، با مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر درباره چگونگی انتشار آثار نویسندگان بومی در انتشارت کانون و برخی از چالش‌های حوزه کتاب در استان به‌گفت‌وگو نشستیم.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از معتبرترین ناشران حوزه کودک و نوجوان در کشور شناخته می‌شود، به‌طور طبیعی نویسندگان استانی خواهان همکاری با این نشر هستند، زمینه همکاری نویسندگان بوشهری با این نشر چقدر فراهم شده است؟
نشر کانون پرورش فکری، یکی از برندهای انتشارات در حوزه کودک و نوجوان، است که چهار دهه از عمر فعالیتش می‌گذرد و در این چهار دهه فعالیت، بیش از ۱۶۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده است؛ البته تنها به انتشار کتاب‌های ساده به زبان فارسی اکتفا نکرده؛ بلکه نشر کانون پرورش فکری آثاری به زبان‌های دیگر مثل انگلیسی، عربی، کردی، ترکی را هم برای کودکان دوزبانه در کارنامه خود دارد.
انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان حتی کودکان نابینا را هم از نظر دور نگذاشته و با چاپ کتاب به خط بریل و تولید کتاب‌های صوتی، حضور کودکان با نیازهای ویژه را در جامعه پاس داشته است.
کیفیت این کتاب‌ها به‌صورتی است که بارها و بارها جوایز ویژه ملی و بین‌المللی را از آن خود کرده‌اند. همه اینها را بیان کردم که بگویم کار انتشارات در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به قوت و قدرت و با حساسیت پیگیری می‌شود تا کتابی که به دست کودکان و نوجوانان کشورمان می‌رسد با کیفیت و دارای محتوای خوب باشد. بهمنظور تمرکز بر همین کیفیت که از آن صحبت شد و یکدست بودن آثار تولیدی، مقوله بررسی، انتخاب، انتشار، پخش و... به صورت متمرکز در اداره‌کل انتشارات از مجموعه معاونت تولید در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشور انجام می‌شود.
حالا این سوال مطرح می‌شود که نقش استان‌ها در این فرایند چیست؟ پاسخ این است هر شاعر، نویسنده یا محققی که در استان‌ها اثری تولید کرده باشد و تمایل داشته باشد که از سوی انتشارات کانون پرورش فکری حمایت می‌شود؛ اثر خود را به اداره کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان محل زندگی‌اش تحویل می‌دهد که با ارسال اثر به اداره کل انتشارات، موضوع در ستاد پیگیری می‌شود و نتیجه پس از بررسی به اطلاع صاحب اثر می‌رسد.
آیا در دوران مدیریت‌تان برای چاپ آثار نویسندگان بوشهری در انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیش‌قدم هم شده‌اید؟
بله، در چند سال اخیر چندین اثر از نویسندگان بوشهری که ساکن شهرستان‌های مختلف بوده‌اند و تمایل به چاپ اثرشان به‌همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان داشتند، به تهران ارسال شده و از همین‌جا اعلام می‌کنم، اگر شخصی از نویسندگان بوشهری تمایل به این کار دارد، برای خدمت‌رسانی آماده‌ایم.
غیر از انتشار آثار مفید و پرمحتوا و ترویج فرهنگ کتابخوانی میان کودکان و نوجوانان، کانون وظیفه مهم دیگری هم عهده‌دار است که آموزش است؛ چقدر تلاش کردید تا آموزش‌هایتان به‌روز باشد و متناسب با روحیه و نیاز کودک جامعه مدرن امروزی؟!
قطعا همه مراکز آموزشی و تربیتی از جمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حوزه تربیتی همواره براساس دانش روز و نگرش مدرن پیش رفته و پیش می‌روند که نمونه این آموزش‌ها را در دوران کرونا داشتیم؛ زمانی که به‌دلیل شیوع کرونا با توجه به بیم بیماری، بچه‌ها نمی‌توانستند در مراکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان حضور پیدا کنند، کانون با تغییر شیوه آموزش حضوری به غیر‌حضوری و استفاده از فناوری روز و بهره بردن از فضای مجازی، کارگاه‌های خود را برگزار کرد و بچه‌ها را در وحشت فراگیر آن روزها تنها نگذاشت؛ اما درباره کارگاه‌های حضوری باید اشاره کنم برگزاری کارگاهها در کانون پرورش فکری مبتنی بر روانشناسی کودک شکل گرفته، حتی در نحوه چیدمان میز و صندلی‌ها و نشستن بچه‌ها در کنار یکدیگر.
بدیهی است در این کارگاهها هیچ‌کس اول کلاس یا آخر کلاس نیست، همه به‌صورت دسته‌جمعی و گروهی دور هم می‌نشینند و مربی برای آموزش در کنار آن‌ها قرار می‌گیرد. تعداد اعضا به نحوی تعیین می‌شود که مربی توان هدایت و نظارت بر تک به تک بچه‌ها را داشته باشد. کارگاهها در کانون پرورش فکری نه اجباری؛ بلکه با عشق و براساس علاقه و استعداد به اعضا معرفی و انتخاب می‌شوند. خوشبختانه همه کارگاهها مبتنی بر خلاقیت برگزار و آموزش داده می‌شود. افراد شرکت‌کننده در کارگاهها براساس گروه سنی خود دسته‌بندی شده و برای یادگیری بهتر و تاثیرپذیری بیشتر در کنار گروه همسالان قرار می‌گیرند.
باید تاکید کنم در برگزاری کارگاهها سعی بر دانش‌افزایی و مهارت‌آموزی کودکان و نوجوانان است. کدام یک از اینها بد است که باید تغییر کند؟ برای همین چیزهاست که هر وقت نام کانون پرورش فکری می‌آید هرکسی که روزی گذرش به کانون افتاده باشد، لبخندی بر لبش می‌نشیند و خاطرات خوش کانون برایش زنده می‌شود!
در ماه‌های اخیر ظاهرا در حوزه کتابخوانی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان کم‌کارتر شده است، این گونه نیست؟!
نه این‌طور نیست، تنها در 6ماهه اول امسال بیش از ۱۲ هزار جلد کتاب در امانت داشته‌‌‌ایم. این آمار، آمار ثبت شده در سیستم رسمی است، به‌غیر از کتاب‌هایی که در مرکز خوانده شده یا در طرح‌های کتابخوانی و جمع‌خوانی‌های کتاب، خوانش شده است.
این خدمات به کودکان دچار آسیب اجتماعی هم ارائه شده؟ آیا فعالیت‌های کتابخوانی به‌صورت عادلانه در این مدت در مناطق کمتربرخوردار و محروم استان هم برگزار کردید؟
در این چند سال برای این گروه از کودکان ازجمله کودکان کار، برنامه‌های متنوعی را اجرا کردیم که شامل اهدای کتاب، اهدای نوشت‌افزار و وسایل کمک آموزشی از محصولات کانون، اهدای اسباب‌بازی و شرکت در برنامه‌های فرهنگی هنری مثل نمایش فیلم، کارگاه‌های کاردستی، کارگاه‌های نوشتن خلاق و... می‌شوند؛ اما خیلی‌ها تصور می‌کنند اگر کاری انجام می‌شود حتما باید رسانه‌ای شود تا ثبت شده و به چشم بیاید و ثابت شود که کار شده است! درحالی‌که به‌دلیل حفظ آبروی افراد و احترام به عزت نفس آنان نه می‌توانیم و نه می‌خواهیم گزارشی مکتوب و مصور چاپ و منتشر کنیم و اصلا هدف هم در کانون پرورش فکری این نیست، چون هدف پرورش و تربیت است که دارد انجام می‌شود.
افزون بر کودکان کار، کودکان بدسرپرست و کودکان بی‌سرپرست، برای نمود کتاب در میان کودکان در نقاط محروم استان مثل روستاهای دورافتاده چه کار کردید؟
ببینید درزمینه هدف‌گذاری برای دسترسی کودکان استان به کتاب از هیچ تلاشی فروگذار نکرده‌ایم و این تلاش‌ها در قالب ارائه خدمات فرهنگی مراکز سیار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مراکز و مدارس روستایی و روستاهای کم‌برخوردار، اهداء کتاب نمایش فیلم و انیمیشن در این مناطق و... نمود یافته‌اند.
به‌نظر می‌رسد که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سیاست‌های کتابخوانی خود به دور تکرار افتاده است و این مساله به یکنواختی برنامه‌ها شما در این سال‌ها دامن زده است!
ضمن احترام به تفکری که در پس این پرسش وجود دارد، اما باید بگویم درباره کتاب و کتابخوانی، تکراری بودن یک عیب نیست. می‌توان به سادگی و به همان روش قدیمی خوانش ساده، یک کتاب را هزار بار خواند و خواند و خواند و البته لذت برد و آموخت. اغراق نیست اگر بگویم کودک با هر بار خوانش کتاب بیشتر از پیش می‌آموزد و این معجزه کتابخوانی است و صد البته که در طرح‌های کتابخوانی اتفاقا استان پیشرو ارائه طرح‌های جدید بوده است.
طرح‌های جدید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر را در حوزه کتاب به تفکیک معرفی می‌کنید؟ این طرح‌ها چقدر به جنب و جوش جامعه کتابخوان کودک و نوجوان استان افزوده است؟
طرح «یک فنجان کتاب داغ» را در ایام کرونا داشتیم که در فضای مجازی برگزار می‌شد. در این طرح علاقه‌مندان و دوستداران کتاب که غالبا نوجوانان بودند، پس از مطالعه آثاری از پیش تعیین‌شده، آن را مورد نقد و بررسی قرار می‌دادند که بحث نقد و بررسی آن‌ها بسیار داغ بود و صحبت‌ها بسیار شنیدنی! اینها همان نوجوانانی بودند که همه می‌گفتند شیفته دنیای مجازی شده‌اند و کاری به کتاب ندارند؛ اما واقعا در آن طرح خوش درخشیدند و ثابت کردند هیچ‌چیز جای کتاب را نمی‌گیرد.
همچنین درسال پیش طرح «تریبون آزاد کتاب» را در کنار دریا اجرا کردیم که اعضای کودک و نوجوان پشت تریبون می‌رفتند و ضمن معرفی خودشان از آخرین کتابی که مطالعه کرده‌اند و از خصوصیات جذاب آن کتاب حرف می‌زدند و در نهایت یک کتاب هم هدیه می‌گرفتند. همین طرح اهداف زیادی را دنبال می‌کرد ازجمله ارتقاء سطح اعتماد به نفس، رفع کم‌رویی در کودکان، دریافت حس‌پذیرش و مطلوب بودن، آشنایی بیشتر با اهمیت کتاب و کتابخوانی و ترویج فرهنگ مطالعه.
افزون بر این، در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نشست‌های تخصصی «کتاب و کیهان» را با رویکرد حفاظت از محیط زیست ویژه کودکان برگزار کردیم. رونمایی از کتاب‌های جدید‌الانتشار در حوزه کودک و نوجوان در استان را داشتیم و طرح‌هایی از این دست.
برنامه شما برای پویایی بیشتر برنامه‌های کتابخوانی و کتابخانه‌های مراکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال جاری چیست؟
اجرای «طرح کانون- مدرسه» که با همکاری اداره‌کل آموزش و پرورش استان بوشهر محقق خواهد شد، یکی از برنامه‌های پیش روی ماست که به زودی اجرا خواهد شد. اجرای مستمر نمایش‌های کودک و نمایش عروسکی ویژه کودکان که از ابتدای سال در دستور کار استان قرار داشته و ادامه خواهد داشت. اکران آخرین فیلم‌ها و انیمیشن‌های تولیدی کانون پرورش فکری برای کودکان و نوجوانان در سراسر استان. حضور تماشاخانه سیار کانون پرورش فکری کشور و گردش آن در همه شهرستان‌ها و اجرای برنامه برای کودکان در شهرها و روستاها را خواهیم داشت.
در مجموع ویژه‌برنامه‌های زیادی با توجه به مناسبت‌ها طراحی و پیش‌بینی شده که در سطح شهر، پارک‌ها و بوستان‌ها یا در کنار ساحل دریا اجرا خواهند شد و همگی خلاقانه و با هدف پرورش قوه تفکر و تخیل طراحی شده‌اند. افزون بر اینها ویژه‌برنامه‌ای در خصوص نجوم، زمین پاک، حفاظت از محیط زیست و.. برای اعضای کودک و نوجوان خواهیم داشت و برگزاری جشنواره‌های مختلف قصه‌گویی، عکاسی، کتابخوانی، شعرسرایی و داستان‌نویسی.
نظر شما