به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ مجموعه‌های فرهنگی متعددی در سطح کشور تأسیس شده‌اند که تلاش می‌کنند اهداف بزرگ و مهمی را دنبال کنند و نگاه کلان به حوزه کاری خود داشته باشند. این نگاه کلان باعث می‌شود که برنامه‌های بلندمدت را دستور کار خود قرار دهند و از انجام کارهای کوتاه‌مدت و کم‌اثر دوری کنند که یکی از دلایل توسعه‌نیافتگی جوامع است. برنامه‌های بلندمدت نسبت‌به کوتاه‌مدت، ایده‌ها و تلاش‌ها را باکیفیت‌تر می‌کنند و درنتیجه ثمربخش‌تر خواهند بود. در این راستا، به نظر می‌رسد در حوزه کودک و نوجوان نیز ما باید به برنامه‌های بلندمدت نگاه ویژه‌تری داشته باشیم و تصمیم‌هایمان را مخصوصا در حوزه کتاب کودک و نوجوان با نگاه کلان بگیریم. خانه هم‌بازی (واحد خانواده دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی) در همین زمینه کار خود را شروع کرد و هدف بلندمدتی را برای خود درنظر گرفت تا اثرگذاری بیشتری دریافت کند. مریم حلاج، معاون «خانه هم‌بازی» در گفت‌وگو با ایبنا به طور جامع درباره اهداف و فعالیت‌های این خانه خانواده‌دوست توضیحاتی ارائه داد که بخش اول آن را در ادامه می‌خوانید:
 
درباره بخش «خانه هم‌بازی» برایمان بگویید. با چه هدفی و در چه سالی فعالیتش را شروع کرده است؟
«خانه هم‌بازی» واحد خانواده حسینیه هنر محسوب می‌شود که در حوزه ترویج گفتمان انقلاب اسلامی بویژه در متن زندگی خانواده‌ها فعالیت می‌کند؛ یعنی هدف شکل‌گیری «خانه هم‌بازی» این است که ما بتوانیم آن گفتمان کلان انقلاب اسلامی را در متن زندگی به بروز برسانیم. ناظر به این هدف، این بخش از حدود سال 96-97 شکل گرفت و کارش را شروع کرد. اولین مرحله‌ای که کار با آن شروع شد، بحث بازی مثل بازی‌های استراتژیک بود. به مرور زمان با توجه به افزایش تجربه کاری گروه «خانه هم‌بازی» و بالاخره شرایط هم تغییر می‌کرد، کار به مرور زمان گسترش پیدا کرد؛ یعنی یک موضوع مهمی که در بحث «خانه هم‌بازی» مطرح است این است که این بخش متوقف نمی‌ماند و نمی‌گوید که ما همین هستیم و فقط همین یک کار را انجام می‌دهیم و تمام؛ بلکه یک موسسه در حال شدنی است که متناسب با تجربه‌ای که کسب و پتانسیلی که پیدا می‌کند سعی می‌کند کارش را گسترش دهد. البته نه این‌طور که یک نفر در همه موضوعات بخواهد سرک بکشد و کاری انجام دهد؛ بلکه زمانی وارد کار جدید می‌شود که بتواند گروه متخصص خودش را هماهنگ کند و با آنها کاری انجام دهد.
«خانه هم‌بازی» تا سال 1399 به بحث بازی‌های استراتژیک و فعالیت در متن زندگی خانواده‌ها ادامه داد و در همان سال بود که در کنار واحد بازی، واحد «تجربه‌نگاری» و واحد «ادبیات کودک و نوجوان» به صورت رسمی شروع به کار کردند. موضوع مهم دیگر در بحث گفتمانی «خانه هم‌بازی» این است که هدف ما تولید قصه و بازی نیست؛ بلکه ناظر به هدف جاری‌کردن گفتمان کلان انقلاب اسلامی در متن زندگی، از هر ابزار درستی که بتواند ما را به این هدف نزدیک کند استفاده می‌کنیم. در این مسیر قصه، بازی، فیلم، مستند، ‌تجربه‌نگاری و همه این‌ها ابزارهای رسیدن ما به این هدف هستند و به حوزه هر ابزاری که ما بتوانیم مهارتش را پیدا کنیم ورود و از آن استفاده می‌کنیم. از سال 99 تجربه‌نگاری و ادبیات کودک و نوجوان به صورت جدی‌تر به فعالیت خود ادامه دادند و به مرور زمان هم واحد رسانه، واحد آموزش و دیگر واحدها به بخش «خانه هم‌بازی» اضافه شدند.

 

به طور کامل بخش‌های مختلف «خانه هم‌بازی» را نام ببرید و بگویید تولید محتوای این بخش‌ها با چه چشم‌اندازی است؟
نکته‌ای که وجود دارد این است که همه بخش‌ها در برنامه سالانه‌ای که ما ابتدای هر سال تنظیم می‌کنیم تا مسیر مشخص شود، عملا مکمل همدیگر شناخته می‌شوند؛ یعنی نه موازی‌کاری منفی وجود دارد و نه اینکه هر کسی برای خودش کاری انجام دهد و هیچ ارتباط مفهومی با واحدهای دیگر نداشته باشد. واحدهای «خانه هم‌بازی» عبارت‌اند از: تجربه‌نگاری، ادبیات کودک و نوجوان، بازی، رسانه، آموزشی و پوشاک کودک ردا.
 
وظیفه این واحدها چیست و چه ارتباطی با بازار کتاب دارند؟ آیا هر بخش تولید محتوای مکتوب مثل چاپ کتاب دارد؟
کاری که واحد تجربه‌نگاری می‌کند این است که موضوعات مبتلا به سبک زندگی را شناسایی می‌کند، ناظر به آنها وارد تحقیق و پژوهش می‌شود و با همکاری مشاورهای علمی متخصص در هر کدام از این موضوعات، ابعاد محتوای کار سنجیده می‌شود و بعد، با مصاحبه‌های مردمی تجربیات متن زندگی خانواده‌ها استخراج و با عرصه عمل مواجه می‌شود؛ یعنی اصطلاحا ببینیم کدام یک از این تجربه‌ها و شیوه‌ها بروز بیرونی مبانی نظری ماست. درنهایت در قالب روایت داستانی کار می‌شوند. مخاطب اینها عمدتا مربی‌ها یا والدین هستند؛ ولی یک بخشی هم داریم مثل حوزه تربیت فرزند که اگر کتاب «پرچمدار کوچک من» که کتابی است با موضوع تربیت انقلابی یا کتاب «تولدت مبارک» چاپ می‌شود مخاطبش خانم‌ها و آقایان و به‌طور کل بزرگسالان هستند. نباید حوزه‌ها را منفک ببینیم. مدل کار ما نه مثل تاریخ شفاهی انقلاب است و نه مثل کار کودک و نوجوان؛ بلکه کاری است که مال امروز است. سوژه‌ها الزاما شهید نیستند یا برای دهه 30 و 40 نیستند. سوژه‌ها دهه شصتی، دهه هفتادی و دهه پنجاهی‌اند و الان دارند زندگی می‌کنند. درنتیجه ناظر به فضای روز کار تولید می‌شود.

درباره واحد بازی باید بگویم که یکی از کارهایش بحث طراحی بازی برای مفاهیم است. آموزش نیرو، آموزش و تربیت و اعزام مربی و برگزاری دوره‌های آموزشی ناظر به بحث بازی نیز انجام می‌شود. در حوزه تولید بازی نیز ما می‌خواهیم مفاهیم گفتمان انقلاب در متن زندگی بیاید پس ما باید برای این‌ها بازی تولید کنیم. مثلا با مفهوم ولایت بازی تولید می‌کنیم، بازی‌ای با مفهوم تن به کار دادن یا با مفهوم امید به آینده نیز تولید و عرضه می‌شود. از آن طرف اگر بازی کتاب «کشتی نجات» دارد طراحی می‌شود صرفا معرفی مناسک محرم و صفر نیست بلکه مفهوم مقابله با ظلم و بحث قیام عاشورا نیز در بازی مطرح می‌شود یا اگر بازی‌های کتاب «انقلاب ما» تولید می‌شوند برای بیان موقعیت‌های تاریخی انقلاب اسلامی‌مان این ایده اجرایی می‌شود.

 

واحد ادبیات کودک و نوجوان نیز مجدد مرتبط به همین دغدغه است. رهبری 9 خصلت برشمردند جهت اینکه اگر می‌خواهید شخصیتی انقلابی شکل بگیرد باید این خصلت‌ها را داشته باشد: از جمله تن به کار دادن،‌ همت بلند، ‌امید به آینده، کتابخوان بودن و خودباوری. ما داریم چه در تولیدات کودک و نوجوان‌مان و چه در تولیدات واحدهای دیگر از این موارد مطرح‌شده کمک می‌گیریم. واحد ادبیات با تولید کتاب شعر و رنگ‌آمیزی «فردا رو ما می‌سازیم» کارش را شروع کرد که یک مجموعه دو جلدی بود. این مجموعه بحث مشارکت اجتماعی مادروفرزند را نشان می‌داد از دوره پشت جبهه تا دوره کرونا. سری بعدی کتاب‌ها مجموعه داستان و رنگ‌آمیزی «فردا رو ما می‌سازیم» بود که مربوط به حوزه پیشرفت‌های علمی کشور بود با موضوعات رباتیک، پهپاد، موشکی و ماهواره که در جشنواره یارستان کودستان هم رتبه آورد. از موضوعات مهمی که در این مجموعه کتاب بیان شده بود، بحث خودباوری و امید به آینده بود؛ آن ما می‌توانیمی که متکی به خودمان باشیم نه متکی به دیگری.
نکته‌ای که هم در واحد بازی و هم ادبیات با آن روبه‌رو بودیم این بود که در این فضا کمتر نویسنده‌ای پیدا می‌شد که همراه باشد؛ یعنی معتقد باشد که می‌شود این مفاهیم را ساده کرد و به زبان کودک گفت، مفاهیم کلانی که مسلما نمی‌شود با همان زبان اصلی برای بچه‌ها داستان نوشت و بنا هم نیست در داستان‌هایمان همه‌چیز را گل‌درشت و شعاری کنیم. در آن زمان تعداد این نویسنده‌ها کم بود ولی اکنون بهتر شده است. در این راستا تصمیم گرفتیم که نویسنده تربیت کنیم. انجمن ادبی «باغچه» شکل گرفت و مجموعه داستان رنگ‌آمیزی «پیشرفت» از خروجی‌های آن انجمن بود. آقای خسروی‌راد، استاد فنی انجمن بود و خانم دکتر فاضل، استاد محتوایی که از شاگردان پشتیبانی می‌کردند. بچه‌ها طرح می‌نوشتند و یاد می‌گرفتند. بعد طرح‌های داستانی خوب را چاپ کردیم. انجمن همچنان دارد به تربیت نویسنده و تولید کتاب ادامه می‌دهد. از طرفی ما همه تولیدات را به انجمن محدود نمی‌کنیم و در کنار آن، یک مجموعه داستان کودک دارد تولید می‌شود با موضوع معرفی الگوهایی مثل دکتر شهریاری، پروانه فرزانه و غیره.
 
روند انتخاب آثار چگونه است؟
در انجمن، موضوع معرفی و مسئله‌یابی می‌شود. هدف از شکل‌گیری انجمن ادبی در وهله اول این نیست که ما مثلا 10 نویسنده دور هم جمع کردیم و بگوییم که شما 10 نویسنده حتما یک داستان بنویسید؛ نه، این‌ها همه افراد علاقه‌مند به عرصه داستان‌نویسی کودک و نوجوان هستند و می‌آیند در انجمن یاد می‌گیرند. اگر در این فرآیند یادگیری و تمرین نوشتن، توانست طرح خوب باکیفیت بنویسد که واقعا قابلیت چاپ شدن داشته باشد، ما از آنها حمایت و اثر را منتشر می‌کنیم.
 
یعنی نوقلم‌ها در این بخش جایی دارند.
اصلا انجمن برای نوقلم‌هاست. سه جلد از مجموعه چهارجلدی «داستان و رنگ‌آمیزی» را نوقلم‌ها نوشتند. قشنگی ماجرا این است که ما اصلا ابایی نداریم کار نوقلم را منتشر کنیم. اتفاقا بر آن سرمایه‌گذاری می‌کنیم و تبلیغ هم می‌کنیم. وقتی کار کسی باکیفیت باشد چه فرقی می‌کند کتاب اولش باشد یا بیستمش؟ همه از یک جایی شروع می‌کنند. موضوعات سفارشی را هم به نویسندگان باسابقه می‌دهیم. نکته دیگر این است که کتاب‌های شعر و داستان کودک و نوجوان ما با تصویر همراه‌اند؛ یعنی تصویرگری یکی از محورهای اساسی کتاب‌های «خانه هم‌بازی» است.


ادامه دارد...