فاطمه نیروی آغمیونی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با تاکید بر اینکه امروزه بحران‌های زیست محیطی یکی از مشکلات و معضلات جوامع بشری محسوب می‌شود، توضیح داد: معماری سنتی ایران به شکلی طراحی و ساخته شده‌ است که مفاهیم پایداری که امروزه مورد بحث جامعه جهانی شده در آنها قابل مشاهده است. یکی از این بناها که مفهوم پایداری را به شکل شکوهمندی به نمایش گذاشته است بناهای کبوترخانه‌ها هستند؛ بنابراین پرداختن به بناهایی چون کبوترخانه‌ها به دلیل داشتن معماری پایدار می‌تواند تا حدی به حل بحران‌ها و مشکلات زیست محیطی کمک کند و نیز باعث نزدیکی و ارتباط انسان با طبیعت شود.

وی ادامه داد: مطالعه و بررسی سازه‌های فرهنگی مستلزم شناخت ویژگی‌های فرهنگی است که این ویژگی‌ها بدون در نظر گرفتن رابطه انسان با محیط و نحوه بهره‌گیری از دانش منبعث از فرهنگ، قابل بررسی نیست.

پیشینه‌ تاریخی کبوترخانه‌های ایران
نیروی آغمیونی با تاکید بر اینکه برج‌ کبوتر یا کبوترخانه‌ بنا‌هایی بوده که در مناطق مرکزی ایران و بویژه اصفهان در اطراف مزارع و باغ‌ها ساخته می‌شده است، افزود: عده بسیار زیادی به اشتباه تصور می‌کنند کبوترخانه‌ها برای کبوتر‌های نامه‌رسان ساخته شده‌اند. واقعیت این است که کبوترخانه‌های اصفهان برای جمع آوری کود کبوتر‌ها احداث می‌شدند و صاحبان این بنا‌ها از فروش کود کبوتران مبالغ قابل توجهی به دست می‌آوردند.

وی افزود: در مورد پيشينه‌ تاريخی نخستين كبوترخانه‌ها می‌توان در لابه‌لای متون ادبی و تاريخی به نشانه‌هايی از اهميت كبوتر و كبوترخانه در زندگی كشاورزی در ايران پی برد. با استناد به متون منظوم و منثور فارسی، تاریخ احتمالی ساخت کبوترخانه‌ها را در ایران، قرن چهارم هجری قمری است اما با مراجعه به متون کهن کشاورزی، تاریخ ساخت کبوترخانه در ایران حداقل به دوره ساسانی باز می‌گردد.

این پژوهشگر ادبی با اشاره به اینکه برخی از نویسندگان و شعرای ایرانی همچون خاقانی شروانی، نظامی و مولانا واژه کبوترخانه یا مترادف آن «ورده» و «برج کبوتر» را در اشعار خود به‌کار برده‌اند، گفت: مولانا، شاعر قرن هفتم قمری، در دفتر ششم، بخش 69 در مثنوی از کبوتر و کبوترخانه سخن به میان آورده است «گرد این بام و کبوترخانه من/ چون کبوتر پر زنم مستانه من» وی همچنین در غزلیات شمس این گونه از برج کبوتر یاد کرده است «گر به صحراییم چوپان توایم/ ور به دریاییم مرجان توایم/ ما کبـوتر، زاده‌ بـرج تـوایم/ در سـفر طـواف ایوان توایم»، خاقانی، شاعر قرن ششم نیز در اشعار خود اشاره‌هایی به برج و کبوترخانه داشته «تیزتراز کبوتری برج به برج می‌پرد/ بیضه‌ زر همی‌نهد دربه‌در از سبک‌پری»  و نیز نظامی، شاعر بزرگ قرن ششم قمری، در خسرو و شیرین، واژه برج را به معنای برج کبوتر در اشعارش به کار برده است «کبوتر چون پرید از پس چه نالی/ که وا برج آید ار باشد حلالی».


وی در پایان گفت: از آنجا که میراث طبیعی ما مکمل میراث فرهنگی است، پس می‌توانیم با زنده نگه داشتن کبوترخانه‌ها که جزیی از میراث فرهنگی و هویت ملی کشورمان هستند و همچنین از طبیعت و محیط زیست خود حفاظت کنیم.