به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» به قلم غلامرضا گلی‌زواره پس از 26 سال توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل تجدید چاپ شد.این کتاب برای اولین بار در سال 1375 توسط انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شده بود.
عزاداری در سطحی وسیع از قرن چهارم هجری و در عصر «دیلمیان» در ایران متداول شد و در عصر صفوی به اوج شکوهمندی رسید. از اواخر این دوره، پایه‌های نمایش‌های مذهبی و به تصویر کشیدن حوادث کربلا بنا نهاده شد و در زمان کریم خان زند و به دستور وی، شبیه‌خوانی به مثابۀ یک سنت مذهبی در ایران مرسوم شد و در عصر قاجاریه – به ویژه در زمان ناصرالدین شاه- به نهایت تکامل هنری خود رسید. این نمایش مذهبی در میان مردم ایران به‌خصوص در روستاها و شهرهای کوچک و نقاط کویری جایگاه ویژه‌ای دارد و رواج آن چشمگیر بوده است و با باورهای بومی و فرهنگ جامعه درآمیخته است.
شبیه‌خوانی غیر از جنبه سوگواری، حالت آموزشی دارد. زیرا عامه مردم با مشاهده این نمایش مذهبی، اطلاعاتی در خصوص تاریخ و حوادث صدر اسلام کسب می‌کنند و در مواردی تصور آنها از اهل‌بیت علیهم‌السلام و دشمنان آن خاندان با الهام گرفتن از تعزیه در ارتباط است. از سوی دیگر تعزیه و تعزیه‌خوانی یک سنت مذهبی محسوب می‌شود؛ از این‌رو باید در اجرا و قالب و محتوای آن، دقت بسیار صورت بگیرد.
کم نیست مجالس تعزیه‌ای که از سر سوزوگداز ترسیم شده است و مضامین آنها به‌خوبی توانسته است اهداف تشیع را پیگیری نماید و چهرۀ اهل‌بیت را درست و صحیح ترسیم کند. اما از این نمونه‌ها که بگذریم پاره‌ای از نسخ تعزیه که چشمگیر هم هستند اگر بر منابع روایی و حدیثی و معارف تشیع یا تاریخ مستند صدر اسلام عرضه شود، حاوی اشکال‌های اساسی و غیرقابل اغماضی است. برای مثال، گاهی برای ایجاد ترحم در تماشاگران، صحنه‌هایی به تصویر کشیده شده است که هیچ گونه سنخیت مذهبی و سندیت تاریخی ندارد.
کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» که در هفت فصل تنظیم شده، پژوهشی است در خصوص ارزیابی جاذبه‌ها و جلوه‌های هنری تعزیه که برای تهذیب آن پاره‌ای از اشعار تعزیه نقد و بررسی شده است. برای نگارش این کتاب، حدود صد مجلس تعزیه که اغلب آنها در نواحی مرکزی و نقاط کویری ایران به اجرا درآمده، استفاده و همچنین به منابع متعددی مراجعه شده است. هدف از تألیف چنین مجموعه‌ای برداشتن گامی است در جهت پالایش و پیرایش اشعار تعزیه و اصلاح کردن برخی سروده‌های آن و سوق دادن آن به جهتی است که صحنه‌های حماسی و شکوهمند صدر اسلام – به ویژه کربلا- را بیش از گذشته تداعی نماید و احساسات را در جهتی امام حسین علیه‌السلام برای آن قیام کرد، رهنمون سازد.
عزاداری در سطحی وسیع از قرن چهارم هجری و در عصر «دیلمیان» در ایران متداول شد و در عصر صفوی به اوج شکوهمندی رسید. از اواخر این دوره، پایه‌های نمایش‌های مذهبی و به تصویر کشیدن حوادث کربلا بنا نهاده شد و در زمان کریم خان زند و به دستور وی، شبیه‌خوانی به مثابۀ یک سنت مذهبی در ایران مرسوم شد و در عصر قاجاریه – به ویژه در زمان ناصرالدین شاه- به نهایت تکامل هنری خود رسید. این نمایش مذهبی در میان مردم ایران به‌خصوص در روستاها و شهرهای کوچک و نقاط کویری جایگاه ویژه‌ای دارد و رواج آن چشمگیر بوده است و با باورهای بومی و فرهنگ جامعه درآمیخته است.
شبیه‌خوانی غیر از جنبه سوگواری، حالت آموزشی دارد. زیرا عامه مردم با مشاهده این نمایش مذهبی، اطلاعاتی در خصوص تاریخ و حوادث صدر اسلام کسب می‌کنند و در مواردی تصور آنها از اهل‌بیت علیهم‌السلام و دشمنان آن خاندان با الهام گرفتن از تعزیه در ارتباط است. از سوی دیگر تعزیه و تعزیه‌خوانی یک سنت مذهبی محسوب می‌شود؛ از این‌رو باید در اجرا و قالب و محتوای آن، دقت بسیار صورت بگیرد.
کم نیست مجالس تعزیه‌ای که از سر سوزوگداز ترسیم شده است و مضامین آنها به‌خوبی توانسته است اهداف تشیع را پیگیری نماید و چهرۀ اهل‌بیت را درست و صحیح ترسیم کند. اما از این نمونه‌ها که بگذریم پاره‌ای از نسخ تعزیه که چشمگیر هم هستند اگر بر منابع روایی و حدیثی و معارف تشیع یا تاریخ مستند صدر اسلام عرضه شود، حاوی اشکال‌های اساسی و غیرقابل اغماضی است. برای مثال، گاهی برای ایجاد ترحم در تماشاگران، صحنه‌هایی به تصویر کشیده شده است که هیچ گونه سنخیت مذهبی و سندیت تاریخی ندارد.
کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» که در هفت فصل تنظیم شده، پژوهشی است در خصوص ارزیابی جاذبه‌ها و جلوه‌های هنری تعزیه که برای تهذیب آن پاره‌ای از اشعار تعزیه نقد و بررسی شده است. برای نگارش این کتاب، حدود صد مجلس تعزیه که اغلب آنها در نواحی مرکزی و نقاط کویری ایران به اجرا درآمده، استفاده و همچنین به منابع متعددی مراجعه شده است. هدف از تألیف چنین مجموعه‌ای برداشتن گامی است در جهت پالایش و پیرایش اشعار تعزیه و اصلاح کردن برخی سروده‌های آن و سوق دادن آن به جهتی است که صحنه‌های حماسی و شکوهمند صدر اسلام – به ویژه کربلا- را بیش از گذشته تداعی نماید و احساسات را در جهتی امام حسین علیه‌السلام برای آن قیام کرد، رهنمون سازد.
.jpg)
«سیر تاریخی ماتم‌داری»، «دست‌اندرکاران تعزیه در گذر تاریخ»، «عناصر تعزیه»، «زبان حال اهل‌بیت علیهم‌السلام در اشعار و نمایش‌های مذهبی»، «افراد دیگر در تعزیه»، «مضمون شفاعت در مضامین نمایش‌های مذهبی» و «قضا و قدر در سوگ‌نامه‌ها» عناوین فصول هفت‌گانه کتاب است.
نویسنده معتقد است این کتاب، یک اثر ترویجی است و مقدمه‌ای برای نوشتاری پژوهشی با بررسی کامل ابعاد تعزیه است؛ لذا صاحب‌نظران باید با چنین نگرشی به آن نظر داشته باشند.
چاپ دوم «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی»، تألیف غلامرضا گلی‌زواره در 282 صفحه و با شمارگان 1000 نسخه به‌تازگی توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل روانه بازار شده است.
نظر شما